Νάνσυ Κακάρογλου

Αναζητώντας το βαθύτερο νόημα της ενοχής

Αναζητώντας το βαθύτερο νόημα της ενοχής

Νάνσυ Κακάρογλου
ηλιοβασίλεμα αντιπροσωπεύει το βαθύτερο νόημα της ενοχής
Image credit: Pixabay.com

Η ενοχή είναι ένα από τα συναισθήματα που επηρεάζει σημαντικά τη σχέση με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Μάλιστα, πολλές φορές, μας επηρεάζει με μη συνειδητό τρόπο καθώς, συχνά, βρίσκεται πίσω από άλλα συναισθήματα, όπως ο θυμός, ο φόβος ή η θλίψη.


Πρόκειται για το συναίσθημα που μας κάνει να απολογούμαστε συνεχώς για πράξεις ή παραλείψεις μας ή που μας εμποδίζει να προτείνουμε ή να αρνηθούμε κάτι, από φόβο για το πώς θα το πάρει ο άλλος. Άλλες πάλι φορές μας κάνει να οργιζόμαστε με τους άλλους, τους οποίους νιώθουμε πιεστικούς, ενώ η αληθινή πίεση έρχεται από τη δυσκολία μας να τους πούμε όχι.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, το να φροντίζουμε τον εαυτό μας - αναγνωρίζοντας και υπερασπίζοντας αυτό που για εμάς είναι καλό- βιώνεται ως μη φροντίδα για τον άλλον και γι΄ αυτό απαγορεύεται. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι γύρω από την ενοχή συντηρείται ένα κομμάτι του εαυτού μας που παραμένει ευάλωτο στην κριτική και την αποδοχή από τους άλλους, με σοβαρές επιπτώσεις στην αυτοεκτίμησή μας.

Μιλώντας, εδώ, για την ενοχή δεν αναφερόμαστε στην αναγνώριση της υπαιτιότητας, που έχει συνειδητή και πραγματική διάσταση («είχε πολύ κίνηση και καθυστέρησα στο ραντεβού») αλλά για ένα βαθύτερο, πιεστικό συναίσθημα ότι διαπράξαμε κάτι «κακό» από το οποίο κρίνεται η αξία μας, το πώς θα μας δει/αποτιμήσει ο άλλος («καθυστέρησα στο ραντεβού και ο άλλος θα με θεωρήσει ανεύθυνο»).

Μάλιστα, αυτή η μη αξία είναι που διαποτίζει τελικά τον εαυτό, αφού τείνουμε να ταυτιζόμαστε με το ενοχικό μας συναίσθημα («τι ανεύθυνος που είμαι που καθυστέρησα στο ραντεβού»). Καθρεφτίζει, δε, την προσπάθεια να είμαστε αυτό που «πρέπει», ερχόμενοι σε σύγκρουση με αυτό που πραγματικά θέλουμε, το οποίο, συχνά, μας είναι δυσδιάκριτο.


Διαβάστε σχετικά: Η Ενοχή ως ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο αυταπάρνησης ενός περιθωριοποιημένου εαυτού


Μιλώντας οι άνθρωποι για την ενοχή, αναδύεται σιγά-σιγά, μέσα από την αφήγηση της ιστορίας τους, ότι μεγάλωσαν με ένα πρότυπο γονέων που, είτε ήταν πολύ αυστηροί και πιεστικοί, με πολλές απαιτήσεις και προσδοκίες από το παιδί τους, είτε, στον αντίποδα, ήταν «απόντες» με την έννοια της αδυναμίας να προσφέρουν ένα αρκετά ασφαλές γονεϊκό πλαίσιο, όπου το παιδί έπρεπε να γίνει ο γονιός του εαυτού του για να τα βγάλει πέρα.

Και στις δύο περιπτώσεις, το «πρέπει» καταλαμβάνει όλον το «χώρο», αφού στη μια περίπτωση «σώζει» από το απορριπτικό βλέμμα ενός απαιτητικού γονέα και στην άλλη περίπτωση «σώζει» από την απουσία βλέμματος ενός αδύναμου/«απόντα» γονέα.

Στην προσπάθεια αυτή, το «θέλω» συρρικνώνεται ή/και εξοστρακίζεται ενοχοποιούμενο, «αρκεί οι άλλοι να είναι καλά». Εμποδίζεται, έτσι, η ανακάλυψη και επαφή με τον πραγματικό εαυτό, με αυτό που μπορώ, δηλαδή, να είμαι, σύμφωνα με το μοναδικό δυναμικό μου που περιλαμβάνει τις ιδιαίτερες κλίσεις, δυνατότητες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μου (εξωτερικά και εσωτερικά).

Ο ενήλικος που έχει ενοχοποιηθεί ως παιδί, ενοχοποιεί, με τη σειρά του, τους άλλους. Οι απαιτήσεις και οι απαγορεύσεις που έχει από τον εαυτό του, γίνονται απαιτήσεις και απαγορεύσεις και για τους άλλους, πάντα μέσα από μια εναγώνια, ασυνείδητη προσπάθεια αποδοχής και απόδειξης της αγάπης του άλλου.

Η δυναμική είναι τέτοια που δεν επιτρέπει την επούλωση -αφού ποτέ δεν είναι αρκετό- και το παιδικό τραύμα της ενοχής βιώνεται ξανά και ξανά, αναζητώντας ή και προκαλώντας, πολλές φορές την τιμωρία ως εξιλέωση, «καλά να πάθω αφού…».

Η αναζήτηση του βαθύτερου νοήματος της ενοχής που βιώνουμε, μας ελευθερώνει από τραύματα του παρελθόντος και μας επιτρέπει να έρθουμε σε επαφή με το ευάλωτο κομμάτι του εαυτού μας ώστε να το φροντίσουμε αληθινά. Μας βοηθά, έτσι, να ανακαλύψουμε και να αποδεχτούμε και τα υπόλοιπα κομμάτια του εαυτού μας, προσφέροντάς μας, οι ίδιοι, την αποδοχή που κάποτε στερηθήκαμε.

Απαλλαγμένοι από την ενοχική ματιά, είμαστε σε θέση να αντιμετωπίζουμε συνειδητά τα λάθη μας και να μαθαίνουμε από αυτά, βιώνοντας τη ζωή μας σε μια συνεχή πορεία προς την αυτοπραγμάτωση, δίνοντας πολλά και παίρνοντας πολλά.


*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...