PsychologyNow.gr

Η Ψυχολογία στην Ελλάδα

Η επιστήμη της Ψυχολογίας στην Ελλάδα έχει μακρόχρονη πορεία, με τις ρίζες της να εντοπίζονται στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα, γεγονός που καταδεικνύει το ιστορικό βάθος του κλάδου.


Η Ψυχολογία ξεκίνησε να διδάσκεται στην Ελλάδα σχετικά πρώιμα, ως μια από τις φιλοσοφικές επιστήμες, γεγονός που συνετέλεσε σημαντικά στην αργοπορημένη θεσμοθέτηση της αυτόνομης πανεπιστημιακής εκπαίδευσης των Ψυχολόγων στην Ελλάδα.

Η περίοδος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού (1750-1821) και η εκπαιδευτική αναγέννηση είχαν ως αποτέλεσμα τη διάδοση νέων επιστημονικών ιδεών στην Ελλάδα και, μεταξύ αυτών, τη διδασκαλία της Ψυχολογίας στα νεωτερικά σχολεία από Έλληνες διανοητές και λόγιους, με σπουδές σε ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Η επιστήμη της Ψυχολογίας τότε, ήταν στενά συνδεδεμένη με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, είχε ηθικοπλαστικό και παιδαγωγικό χαρακτήρα και αποσκοπούσε στην «Παιδεία του Γένους» και στην εθνική απελευθέρωση.

Μετά την Επανάσταση του 1821 και τις προσπάθειες για τη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, τα πρώτα πολιτειακά κείμενα του Αγώνα επικεντρώνονταν στην αναγκαιότητα της ίδρυσης σχολείων, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη της Παιδαγωγικής Ψυχολογίας στην Ελλάδα με στόχο την επαρκή κατάρτιση των δασκάλων. Από το 1837, η Ψυχολογία άρχισε να διδάσκεται στο Πανεπιστήμιο του Όθωνος (μετέπειτα Εθνικό Πανεπιστήμιο), στο πλαίσιο της Φιλοσοφικής Σχολής, μαζί με άλλα μαθήματα όπως η Λογική, η Μεταφυσική και η Ηθική.

Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, διδάχθηκαν στην Ιατρική Σχολή, στο πλαίσιο της γενικής παθολογίας, ψυχολογικές θεωρίες που αφορούσαν τις ψυχικές διαταραχές και έθεσαν τις βάσεις για την ανάπτυξη της Κλινικής Ψυχολογίας. Εκείνη την εποχή ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη η άποψη ότι η πνευματική καταπόνηση συνδέεται με την εκδήλωση της ψυχικής νόσου.

Η περίοδος 1900-1964 χαρακτηρίζεται από την επιστημονική αυτονόμηση της Ψυχολογίας από συναφή γνωστικά πεδία όπως της Φιλοσοφίας, της Παιδαγωγικής και της Ιατρικής. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Θεόφιλος Βορέας (1873-1954), αν και τασσόταν κατά της δημιουργίας αυτοτελούς έδρας Ψυχολογίας, συνδέεται αναπόσπαστα με την επιστημονική εδραίωση της Ψυχολογίας. Τόσο η ακαδημαϊκή του πορεία, όσο και οι προσπάθειές του για ίδρυση ψυχολογικού εργαστηρίου στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, που πραγματοποιήθηκε το 1926, συνεισέφεραν στη διεύρυνση της επιστημονικής έρευνας. Το σκοπό αυτό ενίσχυσε και η ίδρυση του Εργαστηρίου Πειραματικής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, το 1922-23, που επικεντρώθηκε στη μελέτη της ψυχολογίας του παιδιού και του εφήβου.

Από το 1964 και έπειτα πραγματοποιήθηκαν εξελίξεις που προώθησαν την αυτονόμηση της Ψυχολογίας στην Ελλάδα, τόσο μέσω της πανεπιστημιακής της διδασκαλίας όσο και μέσω της δράσης επιστημονικών εταιρειών με σκοπό την προαγωγή της εφαρμοσμένης ψυχολογίας. Όσον αφορά την ακαδημαϊκή εκπαίδευση, είναι σημαντικό να αναφερθεί η θεσμοθέτηση των πρώτων εδρών Ψυχολογίας από τα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Ιωαννίνων, το 1964, και η δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου Τμήματος Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, το 1987. Ακόμη, σταθμό στην εδραίωση της Ψυχολογίας αποτέλεσε η διαμόρφωση ενός πλέγματος θεσμών στο πλαίσιο της κοινωνικής πρόνοιας που προωθεί την εφαρμοσμένη ψυχολογία και έρευνα. Σύλλογοι και σωματεία για την προαγωγή της ψυχικής υγιεινής και την προστασία του παιδιού και της μητρότητας λειτουργούν από τις αρχές του 20ου αιώνα. Χαρακτηριστικά αναφέρονται το Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής (1956) υπό την Άννα Ποταμιάνου, ο Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων (1963), οι Σχολές Γονέων (1974) και το Ψυχολογικό Κέντρο Βορείου Ελλάδος (1964).

Τα νεότερα χρόνια – Η ιστορία και η συμβολή του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων

Στην εγκαθίδρυση της επιστήμης της Ψυχολογίας στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο ρόλο του επαγγέλματος του ψυχολόγου, το μέγιστο ρόλο τον έχει διαδραματίσει ο Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων.

Η επαγγελματική άσκηση της Ψυχολογίας στην Ελλάδα, ουσιαστικά ξεκινά τη δεκαετία του ΄60, μ΄ ένα μικρό αριθμό επαγγελματιών με σπουδές στην Ευρώπη και την Αμερική. Αυτοί οι λίγοι Ψυχολόγοι ίδρυσαν τον Σ.Ε.Ψ ., το 1963, ο οποίος έθεσε τις βάσεις ανάπτυξης του επαγγέλματος του Ψυχολόγου , σε μια περίοδο με ιδιαίτερες δυσκολίες, εφόσον δεν υπήρχαν σπουδές Ψυχολογίας στην χώρα μας και οι Ψυχολογικές υπηρεσίες ήταν άγνωστες, τόσο στο χώρο της Υγείας όσο και της Εκπαίδευσης .

Επί σειρά ετών ο Σ.Ε.Ψ . κινητοποιείται για την ψήφιση νόμου προστασίας του τίτλου, καθώς και για την ίδρυση Πανεπιστημιακού Τμήματος Ψυχολογίας .

Κατά το διάστημα που δεν υπήρχε νομοθετικό πλαίσιο (1963-1979), ο μόνος εγγυητής για την άσκηση του επαγγέλματος , σύμφωνα με τα Διεθνή πρότυπα ,ήταν ο Σ.Ε.Ψ .

Μέλη του εγγράφοντο πτυχιούχοι με αυξημένα προσόντα (σε επίπεδο Master ), και δημιουργεί Κώδικα Δεοντολογίας με πειθαρχικές κυρώσεις.

Το 1979, με πρωτοβουλία του Σ. Ε.Ψ . , ψηφίζεται ο Ν. 991/79 επί Υπουργίας του αειμνήστου Σ.Δοξιάδη (πρώτος νόμος για τους Ψυχολόγους στην Ευρώπη) . Με τον Νόμο αυτό ο Σ.Ε.Ψ . ετέθη υπό την εποπτεία και έλεγχο του Υπουργείου Υγείας (άρθρο 8 ).

Το 1987, ο Σ.Ε.Ψ . γίνεται μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συλλόγων των Ψυχολόγων ( Ε. F . P . A .), η οποία αριθμεί σήμερα πάνω από 200.000 Ψυχολόγους. Πρόκειται για την επίσημη γνωμοδοτική, μη κυβερνητική οργάνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής , για θέματα Ψυχολογίας.

Σήμερα ο Σ.Ε.Ψ . αριθμεί περί τα 1400 μέλη σε όλη την επικράτεια , στα οποία συγκαταλέγονται οι επιφανέστεροι Έλληνες Ψυχολόγοι, τόσο επαγγελματίες όσο και Πανεπιστημιακοί . Μεταξύ των ιδρυτικών μελών ήταν: οι αείμνηστες Σοφία Γεδεών, Μαρία Νασιάκου , Νίτσα Χαρβάτη και οι κ.κ. ΄Α. Ποταμιάνου ,΄ Β.Βασιλείου κ.ά.). Επίτιμα δε μέλη του είναι οι ομότιμοι καθηγητές Ψυχολογίας κ.κ. Μ. Χουρδάκη , Ι. Παρασκευόπουλος , Δ. Γιώργας .

Στα 40 και πλέον έτη ζωής του ο Σ.Ε.Ψ . έχει προωθήσει την Ψυχολογία τόσο επιστημονικά όσο και στο επαγγελματικό- θεσμικό πεδίο .

Ο Σ.Ε.Ψ . σήμερα προωθεί:

– Το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Ψυχολογίας, το οποίο έχει δημιουργήσει η ΕFPA και σκοπεύει στην ενοποίηση των προσόντων στο επάγγελμα, για όλες τις χώρες της Ευρώπης.

– Τη Σύσταση Κλάδου Ψυχολόγων Ε.ΣΥ . : συμπλήρωση του Ν.2519/98 για σύσταση κλάδου , σύμφωνα με προσχέδιο που έχει κατάρτιση ο Σ.Ε.Ψ . σε συνεργασία με την Πανελλήνια Ένωση Νοσοκομειακών Ψυχολόγων (κλαδικό σωματείο).

– Τη Σύνταξη Συλλογικών Συμβάσεων : για τους Ψυχολόγους που εργάζονται στον ιδιωτικό και ευρύτερο δημόσιο τομέα.

– Τη Δημιουργία θέσεων Ψυχολόγων στην Εκπαίδευση και την Πρόνοια.

Τέλος, λόγω της επικείμενης χορήγησης του Ευρωπαϊκού Διπλώματος Ψυχολογίας στην Ελλάδα από τον Σ.Ε.Ψ., μέλος της Ε.F P.A., κρίνεται σκόπιμη η προώθηση σχετικής νομοθετικής ρύθμισης, προκειμένου ο Σ.Ε.Ψ . να αναλάβει:

– τη δημιουργία και τήρηση Μητρώου όλων των Επαγγελματιών Ψυχολόγων, που εργάζονται στη χώρα μας, με παράλληλη υποχρεωτική εγγραφή στον Σ.Ε.Ψ .

– υποχρεωτική τήρηση του επαγγελματικού κώδικα δεοντολογίας του Σ.Ε.Ψ . και της Ε.F.P.A., γενόμενος νόμος του κράτους .

Η Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία

H Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1990 κι έχει ως έδρα της τη Θεσσαλονίκη. Σκοποί της ΕΛΨΕ, σύμφωνα με το καταστατικό της (Άρθρο 3), είναι η προαγωγή της έρευνας και της διδασκαλίας της ψυχολογίας.

Η διατήρηση και ανάπτυξη της επιστημονικής επικοινωνίας μεταξύ των ψυχολόγων που διδάσκουν και καλλιεργούν ερευνητικά την ψυχολογία στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας και η υποστήριξη της επιστημονικής τους προόδου.

Η διάδοση της επιστημονικής γνώσης και εμπειρίας στο ευρύ κοινό και η προαγωγή της ψυχικής υγείας του λαού γενικότερα. Η δημιουργία και η σύσφιξη των μεταξύ των ψυχολόγων κοινωνικών σχέσεων.

Σήμερα, η Ψυχολογία διδάσκεται σε τέσσερα ακαδημαϊκά Τμήματα πανεπιστημίων της χώρας και οι απόφοιτοι/ες αυτών μπορούν να συνεχίσουν σε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, εξειδικεύοντας τις γνώσεις τους. Η επιστήμη της Ψυχολογίας, παρά τις αντιξοότητες και την αντιπαλότητα διαφόρων επαγγελματικών κλάδων, αναγνωρίζεται και στην Ελλάδα -μέσα από μία ιστορική πορεία- ως η μοναδική επιστήμη με σημαντική συνεισφορά στην προαγωγή της ψυχικής υγείας, στην πρόληψη και καταστολή ψυχικών διαταραχών, αλλά και μέσα από τις ποικίλες εφαρμογές της σε πολλούς επαγγελματικούς κλάδους.

Οι απαιτήσεις της εποχής, κάνουν τις εξειδικευμένες γνώσεις Ψυχολογίας απαραίτητες, ακόμα και σε επαγγελματίες διαφορετικών κλάδων, πιστοποιώντας με αυτόν τον τρόπο την αναγκαιότητά της στη συνείδηση της κοινωνίας.

———————————

Πηγή:

H Ιστορία της Ψυχολογίας στην Ελλάδα 1830-1987, Παναγιώτα Καζολέα-Ταβουλάρη, Ελληνικά Γράμματα, 2002

Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων (seps.gr)

Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία (elpse.gr)

Τα σχόλια είναι κλειδωμένα.