Η αυτονομία στους χρήστες είναι ένα πολύπλοκο και κρίσιμο στάδιο το οποίο πλαισιώνεται από την αποκατάσταση και την επανένταξη των ατόμων στην κοινωνία.
Οι ουσίες εξάρτησης «πειρατεύουν» στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, δημιουργώντας αλλοιώσεις και δυσλειτουργίες στον εγκέφαλο και στο νευρικό σύστημα.
Η τοξικομανία είναι συνυφασμένη με την έλλειψη: έλλειψη ταυτότητας, έλλειψη αυτοεκτίμησης, έλλειψη ψυχικών μέσων αντιμετώπισης της πραγματικότητας. Κι ακόμη, έλλειψη κοινωνικών αξιών και διεξόδων, ιδανικών, αισθήματος ανήκειν.
Το ψυχικό σθένος, για όσους επιθυμούν να ασχοληθούν με την ιατρική, γίνεται συστατικό ζωτικής σημασίας και η ψυχική ευαλωτότητα οφείλει πλέον να λογιστεί με περισσότερη σοβαρότητα και υπευθυνότητα από τα προγράμματα σπουδών των εν λόγω πανεπιστημιακών σχολών.
Οι οικογένειες των χρηστών, μπορούν να βοηθήσουν μόνο εάν παρακινήσουν το άτομο για θεραπεία. Είναι σημαντικό μέσα από όλη τη διαδικασία της κινητοποίησης να παρατηρούν όχι μόνο τις υποτροπές του, αλλά και σημάδια προσπάθειάς του.