Επιστημονικές έρευνες επιβεβαιώνουν πως οι διακοπές φαίνεται να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής μέσω της προσωπικής ανάπτυξης, της αυτό-εκπλήρωσης, την ψυχική και σωματική υγεία και επιφέρουν μεγαλύτερα επίπεδα ικανοποίησης κατά τον ελεύθερο χρόνο.
Οι περισσότεροι έχουμε βιώσει ανά διαστήματα τα οφέλη των διακοπών από την εργασία μας, σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο. Επιστημονικές έρευνες επιβεβαιώνουν πως οι διακοπές φαίνεται να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής μέσω της προσωπικής ανάπτυξης, της αυτό-εκπλήρωσης, την ψυχική και σωματική υγεία και επιφέρουν μεγαλύτερα επίπεδα ικανοποίησης κατά τον ελεύθερο χρόνο.
Εστιάζοντας στα αποτελέσματα ερευνών σε εργαζομένους, έχει βρεθεί πως οι διακοπές συνδέονται με υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή (life satisfaction), καλύτερη διάθεση, λιγότερα καταγεγραμμένα περιστατικά ασθένειας και χαμηλότερα επίπεδα εξάντλησης κατά την επιστροφή στην εργασία. Ωστόσο, αυτά τα οφέλη που προσκομίζει το άτομο από την περίοδο των διακοπών του φαίνεται να είναι βραχυπρόθεσμα αφού σε πολλές έρευνες σημειώθηκε σημαντική μείωση και επιστροφή στις αρχικές τους τιμές, μετά το πρώτο διάστημα επιστροφής στην επαγγελματική ρουτίνα.
Πόσο ενεργοί είμαστε στις διακοπές;
Μέχρι στιγμής, οι διακοπές θεωρούνται ως μορφή πρόληψης για περιστατικά έντονης κόπωσης από την εργασία: Κατά τη διάρκεια αγχωτικών περιόδων στην εργασία, η μείωση της ευεξίας των εργαζομένων και οι δυσμενείς επιπτώσεις χρειάζεται να «αποζημιωθούν» με διακοπές. Αυτή η θεώρηση ταιριάζει στο παθητικό μηχανισμό, ο οποίος βασίζεται στο Μοντέλο της Ανάκαμψης: η απλή απουσία πίεσης από την εργασία αναμένεται να οδηγήσει σε ανάκτηση των δυνάμεων του ατόμου. Ωστόσο, αν υποθέσουμε πως οι διακοπές δεν επαναφέρουν απλά την υγεία και την ευεξία στα φυσιολογικά επίπεδα αλλά τα αυξάνουν, δημιουργώντας έτσι πολύτιμα ψυχικά αποθέματα, οδηγούμαστε προς την αναγκαιότητα ενός σαφώς πιο ενεργού μηχανισμού των διακοπών.
Η Θεωρία των Θετικών Συναισθημάτων, του Fredrickson (2001) και η Θεωρία του Αυτοπροσδιορισμού, των Ryan και Deci (2000) εξηγούν αυτόν τον ενεργό μηχανισμό: Θετικές εμπειρίες που σχετίζονται με διακοπές (π.χ. ικανοποίηση που προέρχεται από διάφορες δραστηριότητες και τη χαλάρωση) μπορούν να μεγεθύνουν το εύρος της σκέψης και της δράσης του ατόμου και να δημιουργήσουν μακρόχρονης διάρκειας προσωπικούς, ψυχικούς πόρους, όπως η δημιουργικότητα, οι δεξιότητες και η κοινωνική υποστήριξη. Η εκπλήρωση των θεμελιωδών ανθρωπίνων αναγκών για αυτονομία και αλληλεπίδραση κατά τη διάρκεια διακοπών δύναται επίσης να αυξήσει την ευημερία και να οδηγήσει σε περισσότερο μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Ακολουθώντας αυτό τον συλλογισμό, η ερευνήτρια Jessica DeBloom και η ομάδα της καταλήγουν πως οι διακοπές δεν θα πρέπει πλέον να θεωρούνται απλώς μια ευκαιρία για την απουσία εργασιακού άγχους. Υιοθετώντας μία ψυχολογική οπτική, είναι απαραίτητο να ανοίξουμε το μαύρο κουτί των διακοπών και να ερευνήσουμε τι πραγματικά κάνουν οι παραθεριστές κατά τη διάρκεια των διακοπών τους και πως ωφελούνται πυρηνικά από αυτές.
Διαβάστε σχετικά: Πως να χαλαρώσω και να απολαύσω τις διακοπές
Διακοπές.. με διάρκεια!
Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά των διακοπών που έχουν τεκμηριωθεί ότι συνδέονται θετικά και μακροπρόθεσμα με την ευεξία μας:
- Αναμφισβήτητα, τέτοιους παράγοντες αποτελούν όλες οι εμπειρίες και στιγμές που μας αποφέρουν το αίσθημα της ευχαρίστησης, της χαλάρωσης και του savoring. Ο όρος «savoring» αναφέρεται σε διαδικασίες όπου το άτομο αντλεί ενεργά ευχαρίστηση και ικανοποίηση σε σχέση με τις θετικές εμπειρίες που βιώνει. Για τους περισσότερους, οι διακοπές είναι μια θετική εμπειρία ζωής και επομένως μπορούν να αποτελέσουν μια κατ’ εξοχήν ευκαιρία για.. savoring!
- Πολλοί θα περίμεναν πως ένας καλός, ποιοτικός ύπνος δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή την λίστα. Αν και έχει διαπιστωθεί η σύνδεση του ύπνου με καλύτερο επίπεδο υγείας έως και δύο εβδομάδες μετά τις διακοπές, ωστόσο η αιτιώδης κατεύθυνση σε αυτή την σχέση παραμένει ασαφής. Μπορεί οι διακοπές να επιτρέπουν στο άτομο να απολαμβάνει ένα καλό νυχτερινό ύπνο, ο οποίος με τη σειρά του βελτιώνει την ευημερία. Από την άλλη, μπορεί επίσης οι διακοπές να αυξάνουν τα επίπεδα της ευεξίας η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε υψηλότερη ποιότητα και ποσότητα ύπνου.
- Η αίσθηση του ελέγχου και η ανάγκη μας για την άσκησή του, εύλογα παραπέμπει σε συναίσθημα άγχους παρά χαλάρωσης. Πως όμως οι διακοπές θα μπορούσαν να μας κάνουν να χρησιμοποιήσουμε τον έλεγχο για να χαλαρώσουμε; Σύμφωνα με τον Strauss και την ερευνητική του ομάδα, οι διακοπές παρέχουν μια μοναδική ευκαιρία να ανακαλύψουμε και να ακολουθήσουμε στόχους που μπορεί να έχουμε σε ερεθίσματα και δραστηριότητες που άπτονται των ενδιαφερόντων μας, χωρίς τους περιορισμούς, που συχνά επιβάλλονται στο εργασιακό μας περιβάλλον κατά την επίτευξη των επαγγελματικών μας στόχων. Η αίσθηση του ελέγχου που αποκομίζουμε υπό ευχάριστες συνθήκες, η ικανοποίηση που αντλούμε από την κατάρριψη προσωπικών ρεκόρ και στόχων, αυξάνει το αίσθημα της επάρκειας (mastery) και βελτιώνει παράλληλα την γενικότερη ικανότητα αντιμετώπισης και ελέγχου του στρες.
Ολοκληρώνοντας την ανασκόπηση των σημαντικότερων συστατικών για «ουσιαστικές» διακοπές φαίνεται πως ξεχωρίζουν παράγοντες άντλησης ικανοποίησης μέσα από την χαλάρωση, τον ελεύθερο χρόνο, τις ευκαιρίες για «απόδραση», χρόνο με αγαπημένα άτομα, ικανοποίηση από το φαγητό και την διαμονή σε μέρη που επισκεπτόμαστε, καθώς και από επιτεύγματα σε σχέση με την ανάπτυξη εαυτού. Τα οφέλη της αυτό-εκπλήρωσης, της σύνδεσης μέσα από την αλληλεπίδραση και της απόλαυσης είναι εξίσου παρόντα καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου. Το καλοκαίρι όμως, το να ταξιδεύουμε (νοερά και μη) σε νέα μέρη και να αναζητούμε εκεί τα πολλαπλά οφέλη των διακοπών, φαίνεται να είναι όχι απλά ευχάριστο και επιθυμητό αλλά ευεργετικό και επιτακτικό για την συνολική υγεία και την ευεξία του σύγχρονου ανθρώπου.
Βιβλιογραφία:
- De Bloom, J., Geurts, S. A., & Kompier, M. A. (2013). Vacation (after-) effects on employee health and well-being, and the role of vacation activities, experiences and sleep. Journal of Happiness Studies, 14(2), 613-633.
- Lounsbury, J. W., & Hoopes, L. L. (1985). An investigation of factors associated with vacation satisfaction. Journal of Leisure Research, 17(1), 1-13.
- Randle, M. J., Zhang, Y., & Dolnicar, S. (2019). The changing importance of vacations: Proposing a theoretical explanation for the changing contribution of vacations to people's quality of life.
- Strauss-Blasche, G., Ekmekcioglu, C., & Marktl, W. (2002). Moderating effects of vacation on reactions to work and domestic stress. Leisure Sciences, 24(2), 237-249.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
