«Έχουν μαζευτεί οι λογαριασμοί, θα τους πληρώσω αύριο». «Χρειάζεται συμμάζεμα το γραφείο…θα το τακτοποιήσω μόλις γυρίσω το βράδυ». «Πρέπει να δω τι θα κάνω με την προαγωγή μου, αλλά θα το συζητήσω κάποια άλλη στιγμή, τώρα καλό είναι να αφοσιωθώ στόχους της εβδομάδας».. κ.α
Αυτές είναι μερικές από τις πολλές δηλώσεις που κάνουμε καθημερινά αλλά ‘‘τυχαίνει’’ να μην τις πραγματοποιούμε ή να τις αναβάλλουμε συνεχώς.
Γιατί αναβάλλουμε πράγματα και καταστάσεις παρά την σημαντικότητα τους για εμάς;
Σύμφωνα με τον Vanden Heuvel, η Αρχή της Ευχαρίστησης μπορεί να είναι υπεύθυνη για την αναβλητικότητα. Κάποιος μπορεί να προτιμά την αποφυγή αρνητικών συναισθημάτων και να καθυστερεί τις εργασίες που του προκαλούν άγχος. Η άποψη ότι κάποιος δουλεύει καλύτερα υπό πίεση, είναι ένα επιπλέον κίνητρο για την αναβολή των εργασιών.
Κάποιοι ψυχολόγοι βλέπουν αυτή την συμπεριφορά ως τρόπο αντιμετώπισης, με το άγχος να συνδέεται με την έναρξη ή την ολοκλήρωση οποιασδήποτε εργασίας ή απόφασης. Άλλοι ψυχολόγοι υποδεικνύουν ότι το άγχος είναι εξίσου πιθανό να οδηγήσει σε πρώιμη έναρξη της δουλειάς και άρα η εστίαση θα έπρεπε να είναι πάνω στην παρορμητικότητα. Δηλαδή, το άγχος θα κάνει έναν άνθρωπο να καθυστερήσει, μόνο στην περίπτωση που αυτός είναι παρορμητικός.
Διαβάστε σχετικά: Επτά βήματα για να σταματήσετε την αναβλητικότητα
Η αναβλητικότητα μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, σε μια αίσθηση ενοχής και κρίσης, στην σοβαρή απώλεια παραγωγικότητας, καθώς και στην κοινωνική αποδοκιμασία για την μη τήρηση ευθυνών ή δεσμεύσεων. Αυτά τα συναισθήματα, συνδυαζόμενα, μπορούν να προκαλέσουν περαιτέρω αναβλητικότητα.
Αν και θεωρείται ως φυσιολογικό οι άνθρωποι να αναβάλουν έως κάποιο βαθμό, αυτό εξελίσσεται σε πρόβλημα όταν δυσκολεύει την φυσιολογική λειτουργία. Η χρόνια αναβλητικότητα μπορεί να είναι σημάδι μιας υποβόσκουσας ψυχικής διαταραχής.
Τέτοιου είδους αναβολές μπορεί να δυσκολεύουν τα άτομα να ζητήσουν στήριξη λόγω του κοινωνικού στίγματος και της πεποίθησης ότι η αναβολή προς τα καθήκοντα προκαλείται από τεμπελιά, χαμηλή δύναμη θέλησης ή χαμηλή φιλοδοξία. Από την άλλη, πολλοί βλέπουν την αναβλητικότητα ως ένα χρήσιμο τρόπο να δούνε τι είναι σημαντικό για εκείνους προσωπικά, καθώς σπάνια κάποιος αναβάλλει κάτι αν πραγματικά πιστεύει στην αξία του πράγματος που έχει να κάνει.
Ποιοι είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους αναβάλλουμε μια δράση;
- Δεν θέλουμε να κάνουμε πράγματα που δεν μας αρέσουν ή μας αναστατώνουν με οποιονδήποτε τρόπο. Για παράδειγμα, αναβάλλουμε μια επίσκεψη στον γιατρό, γιατί δεν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε μια ενδεχομένως αρνητική κατάσταση, αλλά θέλουμε να συνεχίσουμε να νιώθουμε καλά.
- Συχνά οι προθέσεις μας ή/και ο στόχος μας είναι ασαφείς ή δεν είναι αρκετά ισχυροί για να μας κινητοποιήσουν. Αυτή η δίαιτα που ξεκινάει πάντα από Δευτέρα είναι ένα κλασικό παράδειγμα αναβολής.
- Η προσοχή μας αποσπάται εύκολα. Θα γράψουμε, για παράδειγμα, την επιστολή που πρέπει, αφού πρώτα απαντήσουμε στο μήνυμα της φίλης, διαβάσουμε ένα mail, τσεκάρουμε το facebook, δούμε τι καιρό θα κάνει αύριο… και ξαφνικά η μέρα πέρασε και η επιστολή δεν έχει ακόμα γραφτεί.
- Αναβάλλουμε πράγματα από φόβο, επειδή λόγου χάρη νομίζουμε ότι δεν έχουμε τις δυνάμεις και τα προσόντα που απαιτούνται ή ανησυχούμε για τα αποτελέσματα μιας πιθανής ενέργειας ή πρωτοβουλίας μας. Γενικά ο φόβος -το άγχος της αποτυχίας- είναι ένας παράγοντας που μας κρατάει πίσω.
Φυσικά σημαντικά ρόλο παίζει και η αυτοεξαπάτηση. Δηλαδή τα μικρά ψέματα που λέμε στον εαυτό μας για να μην ξεκινήσουμε μια εργασία, για να μην τακτοποιήσουμε τον χώρο μας, για να αποφύγουμε μια συνάντηση με έναν φίλο ή γνωστό, ακόμα και να μην ασχοληθούμε με απλά καθημερινά πράγματα που αν συσσωρευτούν γνωρίζουμε το άγχος που θα μας προκαλέσουν.
Μερικές τακτικές για να προσπαθήσουμε να δώσουμε ένα τέλος στην αναβλητικότητα είναι οι εξής:
Η τακτική της ‘’pizza’s’’
Χωρίζουμε την δραστηριότητα που έχουμε να κάνουμε σε τέσσερα μέρη των 5’ λεπτών.
Στο τέλος κάθε 5λεπτου κάνουμε ένα διάλλειμα για νερό ή χυμό. Και μετά συνεχίσουμε την δραστηριότητά μας για τα επόμενα 5λεπτά. Μπορούμε να έχουμε όσα 5λεπτά χρειαζόμαστε, αρκεί να τα τηρούμε.
Η τακτική του βουνού
Η εργασία που πρέπει να κάνουμε μπορεί να μας φαίνεται σαν βουνό. Συσσωρευμένα χαρτιά ή λογαριασμοί. Ο κήπος που θέλουμε να περιποιηθούμε αλλά το αφήνουμε για την επόμενη μέρα, εβδομάδα ή και μήνα. Το βιβλίο που θέλουμε να διαβάσουμε αλλά παραμένει στο ράφι για μήνες.
Με την τακτική αυτή, χωρίζουμε τις εργασίες σε 20’ που θα αφιερώνουμε καθημερινά. Με την προϋπόθεση να είμαστε αφοσιωμένοι στην εργασία μας κατά τη διάρκεια της ώρας που ορίσαμε. Κατά αυτόν τον τρόπο μας δημιουργείται λιγότερο άγχος γιατί κατορθώνουμε να ολοκληρώσουμε την εργασία ενώ μας μένει και χρόνος για να σκεφτούμε άλλα πράγματα αλλά και να αξιοποιήσουμε διαφορετικά τον χρόνο μας.
Διαβάστε σχετικά: Αναβλητικότητα: Η Ψευδαίσθηση της Ελευθερίας
Η βασικότερη τακτική βέβαια είναι να κάνουμε την εργασία μας στο ‘‘εδώ και τώρα’’. Απλά να το κάνουμε χωρίς να το αφήσουμε να μας καθυστερήσει οποιαδήποτε εκ των υστέρων σκέψη.
Υπάρχει και ένας άλλος τρόπος που συνήθως δεν προτιμάται. Να φτάσουμε στην ρίζα του προβλήματος.
Tι είναι αυτό που μας κάνουμε να αναβάλλουμε τη συγκεκριμένη δραστηριότητα;
Τι είναι αυτό που μας κάνει να αναβάλλουμε την συνάντηση με τον φίλο/η μας;
Υπάρχει φόβος ή δεν υπάρχει αρκετή θέληση;
Αυτές είναι μόνο μερικές από μια πληθώρα τακτικών που υπάρχουν για να αντιμετωπίσουμε την αναβλητικότητα μας. Μπορούμε να ξεκινήσουμε με μικρά βήματα και μικρές καθημερινές ‘‘ασκήσεις’’ για να αρχίσουμε να ξεπερνάμε την αναβλητικότητα και να δημιουργούμε περισσότερο χρόνο για δημιουργική σκέψη αλλά και μια πιο ποιοτική καθημερινότητα με όσο το δυνατόν λιγότερο άγχος.
