Εν μέσω μιας πανανθρώπινης κρίσης, ένα από τα πολλά που μας προέκυψε είναι ο ελεύθερος χρόνος. Η καθημερινότητα ουσιαστικά αποτελείται από «διαδικασίες» και «προθεσμίες». Η διαδικασία του πρωινού, η βιασύνη να φτάσουμε εγκαίρως στην δουλειά, οι κοινωνικές υποχρεώσεις, η φροντίδα του σπιτιού, το γυμναστήριο κ.α.
Καλούμαστε να προλάβουμε να κάνουμε τα πάντα στον χρόνο που πρέπει. Πάνω που καταριόμασταν κάθε Δευτέρα και αδημονούσαμε για μια Παρασκευή χάσαμε τις μέρες και μοιάζουν όλα ίδια. Το αποτέλεσμα; Η πλήξη. Τι μας συμβαίνει όμως όταν βαριόμαστε; Η πλήξη είναι επιθυμία για επιθυμίες, είπε ο Λέων Τολστόι.
Η αίσθηση της ανίας έχει απασχολήσει ήδη από τον προηγούμενο αιώνα τους θεωρητικούς της ψυχολογίας. Η πλήξη ερευνάται σε διάφορα πλαίσια. Όταν πλήττουμε στην δουλειά μας, φταίει ότι δεν ικανοποιούμαστε αρκετά από αυτήν (Damirchi, & Ganjeh, 2011). Είναι επίσης πιθανό να βιώσουμε πως βαριόμαστε όταν διεκπεραιώνουμε μια εργασία που απαιτεί την διαρκή προσοχή μας (Malkovsky et al., 2012).
Συνδέεται ακόμα με την διαπίστωση πως δεν κάνουμε κάτι όσο καλά θα θέλαμε, είτε υπάρχει μια αναντιστοιχία των ικανοτήτων μας σε σχέση με αυτό που έχουμε καταπιαστεί (Csikszentmihalyi 1990). Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε, πως η έλλειψη ικανοποίησης και η προσωπική ματαίωση οδηγούν σε μια κατάσταση ανίας.
Πλήθος μελετών, έχει δείξει την θετική συσχέτιση του αισθήματος ανίας με την κατάθλιψη, τις κακές διαπροσωπικές σχέσεις και την ροπή προς εξαρτήσεις, όπως κατανάλωση αλκοόλ και κάπνισμα. Ωστόσο, δεν σημαίνει ότι όταν νιώθουμε να βαριόμαστε πάσχουμε από κατάθλιψη ούτε όμως ότι μας συμβαίνει κάτι το ανεπίτρεπτο που μας καθιστά «τεμπέληδες».
Υπάρχει και μια πιο θετική προσέγγιση της πλήξης. Τα τελευταία χρόνια υποστηρίζεται πως λειτουργεί σαν παράγοντας αυτορρύθμισης, μια μεταβατική κατάσταση που σημάνει την ανάγκη για αλλαγή. Μπορεί να οδηγήσει σε αυτοκριτική, είτε για τις επιλογές ως τώρα είτε για την στάση που υιοθετεί το άτομο. Θεωρείται πως η κατάσταση της πλήξης έχει μια διακριτική ικανότητα να απομακρύνει το άτομο από ανεκπλήρωτες, άσκοπες ή μη ενδιαφέρουσες συνθήκες (Higgins, Kruglanski, & Pierro, 2003; Kruglanski et al., 2000).
Η πλήξη ουσιαστικά είναι η ανικανότητα μας να συντονιστούμε με την εκάστοτε κατάσταση. Δεν αντιδρούμε ανάλογα στα ερεθίσματα.
Διαβάστε σχετικά: Η αποδοχή της συναισθηματικής πολυπλοκότητας: Γιατί βιώνουμε πολλά διαφορετικά συναισθήματα ταυτόχρονα;
Τι γίνεται όμως με την πλήξη που αφορά τον ελεύθερο χρόνο;
Ουσιαστικά βιώνουμε μια ματαιότητα που κάνει οποιαδήποτε ασχολία να μοιάζει άσκοπη. Συχνά λέμε «δεν ξέρω τι θέλω», παίρνουμε το κινητό στο χέρι και παίζουμε παιχνίδια μηχανικά είτε ανεβοκατεβαίνουμε στον τοίχο μας στα social media. Οι επιθυμίες μοιάζουν μακρινές και παίρνουν την μορφή ευχής αντί του στόχου.
Συνήθως ξεκινάμε την πρόταση μας μ ’ένα «μακάρι να γινότανε…» και αναφερόμαστε σε κάτι που σίγουρα δεν είναι άμεσα εφικτό. Είναι απαραίτητο να περάσουμε αυτήν την φάση, ώστε να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη μας για αλλαγή. Ο άνθρωπος είναι φύσει δραστήριο και δημιουργικό ον, οπότε δεν θα μείνει σε αυτήν την κατάσταση για πολύ εκτός αν μιλάμε για περιπτώσεις που αφορούν κάποια ψυχοπαθολογία ή σύνδρομο.
Μια ενδιαφέρουσα θεωρία που θα ήταν όμορφο να ασπαστούμε εν μέσω καραντίνας ανήκει στον Steinberg (1990), ο οποίος ορίζει την πλήξη ως μια μορφή αντίστασης στον έλεγχο που μας ασκείται από το περιβάλλον και σε επιβλητικές συμπεριφορές που απαιτούν από εμάς συγκεκριμένο τρόπο δράσης. Με αυτήν την έννοια αντιστεκόμαστε να προσαρμοστούμε σε κάτι που δεν μας αρέσει, οπότε σαν φυσικό επακόλουθο, μπορούμε να αναζητήσουμε αυτό που μας αρέσει και να αναλάβουμε δράση.
Καλό είναι να αποδεχθούμε την κατάσταση της πλήξης ως μια φυσική αντίδραση. Να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που θέλουμε διαφορετικό στην ζωή μας και με ποιον τρόπο θα το πετύχουμε, να εστιάσουμε στα κεκτημένα μας και να τα αξιοποιήσουμε. Πρακτικά, αν βρούμε μια άμεσα πραγματοποιήσιμη επιθυμία είναι μια καλή αρχή να γεννηθούν κι άλλες. Καλό είναι, να μην συγχέουμε ό,τι μας λείπει με την ανία.
Δεν σημαίνει ότι επειδή πάψαμε να πηγαίνουμε στο αγαπημένο μας μπαρ ή το ότι σταματήσαμε τα μαθήματα χορού πως βαριόμαστε. Απλώς μας λείπουν οι συνήθειες μας. Είναι επόμενο, να υπάρξει μια αμηχανία στο πως να διαχειριστούμε μια κατάσταση που δεν ανταποκρίνεται στην κανονικότητα. Κάθε συνθήκη κρύβει δυνατότητες. Σε φυσιολογικούς ρυθμούς έχουμε να προσμένουμε κάτι, πλέον η προσοχή μας έχει στραφεί στην άρση των μέτρων. Το αίσθημα προσμονής μετατοπίστηκε στην μέρα της «επιστροφής».
Ας φτιάξουμε δικές μας προθεσμίες και διαδικασίες στο σήμερα και ας μοιραστούμε σχέδια για το αύριο. Πάνω απ’ όλα ας επιτρέψουμε στον εαυτό μας να βαρεθεί χωρίς να τον επικρίνουμε, αντ' αυτού να αναλογιστούμε τι θα ήταν αυτό που θα μας έδινε χαρά με τα δεδομένα που έχουμε. Αν αυτό είναι να ηρεμήσουμε στον καναπέ μας και να πάρουμε τον χρόνο μας, να το κάνουμε.
Είναι δύσκολο να αποποιηθούμε τους πολλαπλούς ρόλους που έχουμε στην σημερινή κοινωνία ίσως είναι μια ευκαιρία να είμαστε μόνο σύντροφοι, μόνο οικογενειάρχες, μόνο φίλοι ή απλώς μόνο ο εαυτός μας. Να εκφραστούμε χωρίς τους περισπασμούς της ρουτίνας, να τολμήσουμε να πούμε «φοβάμαι» και να το μοιραστούμε, να πούμε «σ ‘αγαπώ», «μου λείπεις» και να βρούμε τρόπους να το δείξουμε, μιας που σίγουρα έχουμε τον χρόνο.
Πλέον έχουμε τον χρόνο να αναζητήσουμε τον τρόπο απλώς να «είμαστε». Ποιος είμαι χωρίς όλα αυτά που κάνω; Χωρίς την ταυτότητα που μου προσδίδει η δουλειά μου καθημερινά, χωρίς την κοινωνική μου υπόσταση σε ένα πλαίσιο;
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
