Δημήτρης Κατσίκης

Ριζοσπαστική Ψυχοθεραπεία: ένα εκπαιδευτικό ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα που στοχεύει στην ενιαία ανθρωπο-ανάλυση και στις δομικές κοινωνικές αλλαγές

Ριζοσπαστική Ψυχοθεραπεία: ένα εκπαιδευτικό ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα που στοχεύει στην ενιαία ανθρωπο-ανάλυση και στις δομικές κοινωνικές αλλαγές

Δημήτρης Κατσίκης

Ο Δημήτρης Κατσίκης, Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής και Επόπτης, μας εισάγει στην Ριζοσπαστική Ψυχοθεραπεία ως μία ψυχοθεραπευτική οντολογική προσέγγιση που δεν αρκείται απλά στην ατομική θεραπευτική αλλαγή αλλά στοχεύει και στη φιλοσοφική αλλαγή πυρηνικών νοοτροπιών και κοινωνικών-συλλογικών πεποιθήσεων του ατόμου.


Από τον τίτλο του προγράμματος, φαίνεται ότι πρόκειται για ένα διαφορετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα ψυχοθεραπείας. Μπορείτε να μας πείτε τι σημαίνει ο τίτλος του εκπαιδευτικού προγράμματος «Ριζοσπαστική Ψυχοθεραπεία»;

Ο όρος Ριζοσπαστική Ψυχοθεραπεία:

πρώτον, αφορά την θεωρητική και μεθοδολογική επέκταση των υπαρχόντων προσεγγίσεων με την επιστροφή τους στην φιλοσοφία (από την οποία ξεπήδησε η ψυχολογία και στην συνέχεια η ψυχοθεραπεία) και,

δεύτερον, σημαίνει την διάδοση, εφαρμογή και δράση της ψυχοθεραπείας σε κοινωνικό επίπεδο όπου η ψυχοθεραπεία αποτελεί το όχημα για ουσιαστικές κοινωνικές αλλαγές σε επίπεδο νοοτροπίας και κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης της ανθρωπότητας.

Όσον αφορά το πρώτο, ο Albert Ellis, ιδρυτής της Ορθολογικής Ψυχοθεραπείας (επίσημο όνομα: Λογικοθυμική Συμπεριφορική Θεραπεία) ήδη «άνοιξε τον χορό» με την επιστροφή της ψυχοθεραπείας στην φιλοσοφία καθώς η μέθοδός του (η οποία εσφαλμένα επιχειρείται να ενταχθεί σήμερα στις γνωστικές συμπεριφορικές θεραπείες καθώς διαθέτει οντολογική, και όχι περιγραφική, φιλοσοφική βάση όπως εκείνες), δεν αρκείται στην ψυχολογική αλλαγή του ατόμου αλλά περιλαμβάνει,

α) φιλοσοφική αλλαγή πυρηνικών νοοτροπιών του ατόμου και

β) φιλοσοφική αλλαγή πυρηνικών κοινωνικών-συλλογικών πεποιθήσεων.

Πέραν της επιστροφής των ψυχοθεραπειών στην φιλοσοφία με στόχο την ενιαία και αδιαίρετη ψυχοθεραπευτική αλλαγή με σεβασμό στην διαφορετικότητα των προσεγγίσεων, το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει και αναβαθμίσεις της Ορθολογικής Ψυχοθεραπείας του Ellis για την επίτευξη της λεγόμενης ριζοσπαστικής αλλαγής, δηλαδή την κοινωνικο-ατομική αλλαγή (αλλαγή του ατόμου μέσω αλλαγής των κοινωνικών συνθηκών) και την ατομικο-κοινωνική αλλαγή (αλλαγή της κοινωνίας μέσω αλλαγής νοοτροπιών του ατόμου και των κοινωνικών ομάδων) που και οι δυο τους αντικατοπτρίζουν την αέναη αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμου και κοινωνίας.

Όσον αφορά το δεύτερο, ο όρος ριζοσπαστική θεραπεία αναφέρεται όχι μόνο σε αλλαγές ατόμων (για προσωπικά ή κοινωνικά θέματα) αλλά και σε δομικές κοινωνικές αλλαγές από την διαμόρφωση ριζοσπαστικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και την διαμόρφωση κοινοτήτων συλλογικής διαβίωσης με βάση αρχές ψυχικής υγείας έως νέους τρόπους κοινωνικοπολιτικής, διοικητικής και οικονομικής οργάνωσης βασισμένες σε θεμελιώδεις αρχές και αξίες ορθής ψυχικής υγείας (όπου με τον όρο ορθή νοείται η αποδοχή και συμπόρευση, και όχι η σύγκρουση, με το ανορθολογικό εντός και εκτός κοινωνικού πλαισίου με κύριο στόχο τον αποστιγματισμό και την απελευθέρωση κάθε ανθρώπου από τον μύθο της «ψυχικής νόσου» στον δρόμο για μια κοινωνία αμοιβαίας βοήθειας και όχι πολέμου κάθε μορφής).

Ποιος είναι ο σκοπός του εκπαιδευτικού προγράμματος «Ριζοσπαστική Ψυχοθεραπεία»;

Σκοπός του προγράμματος Ριζοσπαστικής Ψυχοθεραπείας είναι,

α) η εκπαίδευση συγκροτημένων θεραπευτών που θα διεξάγουν υπεύθυνη και αποτελεσματική ψυχοθεραπεία όσον αφορά την αλλαγή ατομικών νοοτροπιών, συναισθημάτων και συμπεριφορών με σκοπό την ατομική επίτευξη στόχων και την ατομική απελευθέρωση στον δρόμο για αμοιβαία κοινωνική διαβίωση και

β) η εκπαίδευση ευσυνείδητα ανατρεπτικών θεραπευτών οι οποίοι θα προτείνουν κοινωνικές αλλαγές διαμέσου της ψυχοθεραπείας σε επίπεδο διεξαγωγής της (π.χ., ψυχοθεραπεία σε κάθε περιβάλλον), νέες υπηρεσίες ψυχικής υγείας (π.χ., υπηρεσίες ένωσης ψυχολόγων και ιατρών για την έλευση της ενιαίας επιστήμης της Θεραπευτικής), γ) κοινοτικούς τρόπους εφαρμογής της ψυχοθεραπείας μέσω συλλογικών βιωμάτων που βασίζονται σε αυθεντικές εμπειρίες (π.χ., μέσω δημιουργίας εκπαιδευτικών-ψυχοθεραπευτικών κοινοτήτων αυθόρμητης μάθησης και διδασκαλίας) και δ) κοινωνικοπολιτική διάπλαση της κοινωνίας μέσω της ψυχοθεραπείας (π.χ., πρόταση για κοινοπολιτεία εκπαιδευτικών κοινοτήτων με βάση ψυχοθεραπευτικές αρχές διαβίωσης).

Δίνετε ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι το πρόγραμμα περιλαμβάνει εκείνα τα ριζοσπαστικά ψυχοθεραπευτικά στοιχεία που θα βοηθήσουν τους θεραπευτές να επιφέρουν στους θεραπευόμενους πέρα από τη συναισθηματική ΚΑΙ κοινωνική αλλαγή. Πιστεύετε ότι μία τέτοια αλλαγή δεν υποστηρίζεται από άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις σήμερα;

Πιστεύω ότι η ψυχοθεραπεία, με τον τρόπο που διεξάγεται ως επί το πλείστο, δεν αρκεί για την κοινωνική αλλαγή. Φυσικά, εξαρτάται τι εννοούμε με τον όρο «κοινωνική αλλαγή»: Σε ένα πλαίσιο Ριζοσπαστικής Θεραπείας, η κοινωνική αλλαγή δεν νοείται μόνον ως αλλαγή κοινωνικών νοοτροπιών, εκδηλώσεων ή ημερίδων ευαισθητοποίησης, επεξεργασίας κοινωνικών και διαπροσωπικών θεμάτων ή ως απλή κοινωνική διάδοση και αποστολή καθώς αυτές οι προσεγγίσεις ενώ έχουν καλή πρόθεση διάδοσης οδηγούν κυρίως σε μια κοινωνική ατομικότητα και σε μία ατομικά κοινωνική ελευθερία έως τον άκρατο ατομικισμό.

Οι περισσότερες προσεγγίσεις, εφαρμόζουν την ψυχοθεραπεία στα στενά όρια του κώδικα ηθικής τους, ο οποίος παρότι συχνά ορθός στα σημεία του, είναι ιδιαίτερα ασύμφωνος με το εύρος εφαρμογής του καθώς πολλοί επαγγελματίες, όταν, για παράδειγμα, ολοκληρώνουν μια ομαδική θεραπεία, θα ήθελαν πολύ να μπορούν να επεκτείνουν περαιτέρω την κοινωνικοποίηση των ατόμων, αλλά διστάζουν ή φοβούνται τι θα πουν οι συνάδελφοί τους ή τι θα νιώσουν οι ίδιοι και οι θεραπευόμενοι αν το κάνουν.

Στο πλαίσιο της Ριζοσπαστικής Ψυχοθεραπείας, η ψυχοθεραπεία δεν αποτελεί μόνο τυπική συνάντηση, δεν αποτελεί διαδικασία λείανσης κοινωνικών τριβών ή κομφορμιστικής κοινωνικοποίησης, αλλά ατομικο-κοινωνικά και κοινωνικο-ατομικά συστηματική ιδιοπολιτισμική συνάντηση, κατά την οποία εφαρμόζονται προσεγγίσεις κάθε τύπου ψυχοθεραπείας με σκοπό την δομική αντίσταση σε αναχρονιστικές και τεχνοκρατικές πρακτικές ψυχικής υγείας που επιμένουν στην ψυχο-ανάλυση και όχι στην ενιαία και αδιαίρετη ανθρωπο­-ανάλυση εντός του παρόντος κοινωνικοοικονομικού συστήματος.

Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία του προγράμματος που το καθιστούν μοναδικό;

Πολλά στοιχεία το καθιστούν μοναδικό, από θεωρητική και πρακτική άποψη.

Α) Από θεωρητική άποψη, το πρόγραμμα χωρίζεται σε Λειτουργική και Δομική Ψυχοθεραπεία.

Με τον όρο Λειτουργική Ψυχοθεραπεία μιλάμε για την γνωστή ψυχοθεραπευτική διαδικασία, που στόχο έχει να λειτουργήσει το άτομο (είτε έχει ατομικούς είτε κοινωνικούς στόχους), όπου η λειτουργικότητα δεν νοείται στο συμπτωματολογικό επίπεδο αλλά στο φιλοσοφικό επίπεδο καθώς το δεύτερο καθορίζει το πρώτο και όχι το αντίστροφο.

Η Λειτουργική Ψυχοθεραπεία, ως προς το ψυχοθεραπευτικό περιεχόμενο, βασίζεται κυρίως στο μοντέλο προσωπικής ψυχοθεραπείας του Albert Ellis, ο οποίος οργάνωσε κάθε ψυχοθεραπευτική προσέγγιση της εποχής του θέτοντας μια ψυχοθεραπευτική μετα-μεθοδολογία, κατάλληλη για σχεδόν κάθε ψυχοθεραπεία, με βάση το περίφημο A-B-C-D-E-F-G μοντέλο επεξεργασίας συναισθημάτων που πρότεινε και εφάρμοσε επισταμένως σε ποικίλα πλαίσια.

Ως προς την ψυχοθεραπευτική διαδικασία, η Λειτουργική Ψυχοθεραπεία βασίζεται στην Θεωρία και Έρευνα των Κοινών Παραγόντων (βλ. Norcross, Wampold κ.α.) και την Κριτική Ψυχολογία (π.χ., Klaus Holzkamp, Dennis Fox, Isaac Prilleltensky). Στόχος της Λειτουργικής Ψυχοθεραπείας είναι να βοηθήσει το άτομο να λειτουργεί (δηλαδή όχι μόνο να νιώθει, αλλά να είναι και να παραμένει συναισθηματικά λειτουργικό) στην καθημερινή του ζωή παρά τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζει με τον εαυτό, τους άλλους και τον κόσμο γύρω του.

Άλλα μοντέλα Λειτουργικής Ψυχοθεραπείας που ακολουθούνται και υποστηρίζονται από το πρόγραμμα Ριζοσπαστικής Ψυχοθεραπείας είναι εκείνα των Aldo Pucci, Arnold Lazarus, Donald Meichenbaum, George Spivack, Maxie Maultsby, Michael Bernard και Windy Dryden.

Η Δομική Ψυχοθεραπεία, από την άλλη, αποτελεί τον χαμένο κρίκο διάδοσης και σοβαρής επίδρασης της Λειτουργικής Ψυχοθεραπείας στην κοινωνία: Περιλαμβάνει όλη εκείνη την κριτική θεωρία, μεθοδολογία και πρακτική δράση που κάθε ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής θα έκανε παράλληλα με την Λειτουργική Ψυχοθεραπεία, δηλαδή την μετατροπή της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας και του στενού ρόλου του ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή σε κοινωνική κριτική-σκέψη-εφαρμογή- δράση.

Κι αυτό, διότι όλοι οι άνθρωποι, παρότι κουβαλάμε την ατομικότητά μας, είμαστε αλληλεξαρτώμενοι και ζούμε στον ίδιο πλανήτη και άρα, ταυτόχρονα με την φροντίδα του εαυτού μας, πρέπει να συνυπάρχουμε και να βοηθάμε ο ένας τον άλλον, όχι μόνο διαμέσου της ατομικής μας αλλαγής αλλά ταυτόχρονα με αυτήν (ούτε και σε βάρος αυτής, φυσικά). Ταυτόχρονα, κι ο ίδιος ο ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής, είναι άνθρωπος με παρόμοια προβλήματα και δεν αποτελεί αυθεντία σε δομικό επίπεδο.

Αν θέλουμε η ψυχοθεραπεία να έχει αντίκρισμα και σκοπό στην κοινωνία και να μην βασανίζεται από ελιτισμό και διαχωρισμούς χρειάζεται να την αποδομούμε, δηλαδή να την υπερβαίνουμε όταν εκείνη επιτελεί τον ρόλο της κάθε φορά, ώστε να μην γίνει πράξη εξάρτησης ή πελατειακής σχέσης, καθώς και να την μετατρέψουμε σε επαναστατική πράξη, όπου εδώ νοείται η κοινοτική εφαρμογή των φιλοσοφικών της αρχών για αρμονική κοινωνικοπολιτική και οικονομική κοινοτική οικο-διαβίωση των ανθρώπων.

Αυτό, δεν αποτελεί καινοτομία καθώς ο κοινωνικός μετασχηματισμός διαμέσου της ψυχολογίας και ψυχοθεραπείας έχει ήδη προταθεί από σημαντικές μορφές της ψυχικής υγείας, ψυχοθεραπείας και φιλοσοφίας όπως οι David Cooper, David Fox, Del Loewenthal, Erving Goffman, Franco Basaglia, Georges Labica, Giorgio Agamben, Isaac Prilleltensky, Michel Foucault, Ronald Laing και Thomas Szasz μεταξύ άλλων.

Στο πλαίσιο της Λειτουργικής Ψυχοθεραπείας, οι εκπαιδευόμενοι θα μάθουν να δουλεύουν ως θεραπευτές με βάση ένα μοντέλο μετατροπής οκτώ βασικών συναισθηματικών εκφράσεων των ανθρώπων (άγχος, θυμός, κατάθλιψη, ενοχή, ντροπή, πληγωμένος πόνος, ζηλοτυπία, ζηλοφθονία) σε λειτουργικότερες συναισθηματικές εκφράσεις (πβ. κατ’ αντιστοιχία, ανησυχία, ενόχληση, θλίψη, μεταμέλεια, αμηχανία, λυπημένος πόνος, ζήλεια, πόθος) για κάθε πρόβλημα και «διάγνωση» που τους απασχολεί.

Στο πλαίσιο της θεωρίας συναισθημάτων του Ellis, οι εκπαιδευόμενοι θα μάθουν να εντοπίζουν τις τέσσερις υποκείμενες νοοτροπίες (επίσημα: Μη Ορθολογικές Πεποιθήσεις, βλ. απαιτητικότητα, καταστροφολογία, μη ανεκτικότητα ματαίωσης, σφαιρική απαξίωση εαυτού-άλλων-ζωής) που αποτελούν τις τρέχουσες αιτίες διατήρησης κάθε δυσλειτουργικής συναισθηματικής κατάστασης. Έτσι, οι εκπαιδευόμενοι θα εκπαιδευτούν σε ένα οικουμενικό διαγνωστικό-θεραπευτικό μοντέλο φιλοσοφικής, και όχι συμπτωματολογικής, φύσης καθώς θα μάθουν να βοηθούν (διδακτικά ή Σωκρατικά) το άτομο να αλλάζει ΜΟΠ για θέματα που το απασχολούν, παρά τα συμπτώματά του, σε όποια ψυχική κατάσταση κι αν βρίσκεται. Το θεραπευτικό επίπεδο εδώ μετατίθεται από τα συμπτώματα στις βαθύτερες φιλοσοφικές αιτίες των συμπτωμάτων.

Οι αρχές της Δομικής Ψυχοθεραπείας (που περιλαμβάνουν Κριτική Ψυχολογία, Κοινωνική Ψυχιατρική και Κριτική Φιλοσοφία) αφορούν ριζική κριτική και αντικατάσταση εννοιών/πρακτικών όπως ψυχοπαθολογία και παθολογικοποίηση, νοημοσύνη, βιολογικοποίηση της ψυχοθεραπείας, «φαρμακοθεραπεία», «ψυχική νόσος», εγκλεισμός και ιδρυματοποίηση, ατομικισμός, ψυχολογιοποίηση, «κανονικότητα», στατιστικοποίηση, στιγματισμός, τεστολογία, ψυχοθεραπεία ως επιτήρηση και εξουσία, επιστημογένεση, προσεγγισιοποίηση, ομογενοποίηση, συμπεριφορισμός, ταυτοτισμός, βιολογικός αναγωγισμός, «θετική ψυχολογία», διαίρεση νόησης-συναισθήματος-συμπεριφοράς, ψυχοθεραπεία συμμόρφωσης, αποσύνδεση σχολικής εκπαίδευσης από την ψυχοθεραπεία, αντικειμενισμός, αποσύνδεση ψυχοθεραπείας από την πολιτική, επιστημονικοποίηση ψυχοθεραπείας και αποσύνδεσή της από την ανθρώπινη υποκειμενικότητα και άλλα κοινωνικοψυχολογικά φαινόμενα που ταλανίζουν την ψυχοθεραπεία των ημερών μας.

Μέσα από διαπραγμάτευση των παραπάνω, οι εκπαιδευόμενοι θα αποκτήσουν ευρεία γνώση των αντιπαραθέσεων που ελλοχεύουν στην παραδοσιακή και σύγχρονη εφαρμογή της ψυχοθεραπείας όλων των προσεγγίσεων και θα ενθαρρυνθούν να υιοθετήσουν πιο κριτικές, ανοικτόμυαλες και ιστορικά ενσυνείδητες θέσεις, οι οποίες υποστηρίζουν τον άνθρωπο ως ιστορικά συγκροτημένο άτομο ενταγμένο σε μια αντικειμενικά πολιτισμική υποκειμενικότητα και μια υποκειμενικά πολιτισμική αντικειμενικότητα που διέπονται από τις αξίες της συλλογικής σοφίας, της ορθολογικής διαβίωσης, της ψυχικής υγείας, του αλτρουισμού, της ελευθερίας έκφρασης, της ισότητας πρόσβασης, της αλληλεγγύης μέσω αμοιβαίας βοήθειας και της αδελφοσύνης (περισσότερες πληροφορίες για το μοντέλο αυτών των αξιών βλ. εδώ: https://www.routledge.com/Towards-Rational-Education-A-Social-Framework-of-Moral-Values-and-Practices/Katsikis/p/book/9780367135836). Οι παραπάνω αξίες, μαζί με τους οικουμενικούς-πυρηνικούς μηχανισμούς συναισθηματικής αναστάτωσης και λειτουργικότητας που ανακάλυψε ο Ellis, μπορούν να αποτελέσουν το εφαλτήριο για την ενιαία ψυχοθεραπεία.

Επιπρόσθετα, μέσω εισηγήσεων Θεραπευτικά Βασισμένης Αξιολόγησης και οι Διεπιστημονικής Κριτικής Ψυχοθεραπείας (π.χ., φιλοσοφία, ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, πολιτική επιστήμη, οικονομική θεωρία, ιστορία κ.λπ.) το πρόγραμμα Ριζοσπαστικής Ψυχοθεραπείας περιλαμβάνει αφενός συναντήσεις αξιοποίησης όλων των γνωστών δοκιμασιών (τεστ) ψυχολογίας σε θεραπευτικό πλαίσιο (οι εκπαιδευόμενοι θα μαθαίνουν το πως να χρησιμοποιούν τα τεστ σε θεραπευτικό πλαίσιο) ενώ θα έχουν την ευκαιρία να συναντήσουν και να αλληλεπιδράσουν με πληθώρα πεφωτισμένων επιστημόνων από τις παραπάνω όμορες επιστήμες οι οποίοι ανακαλύπτουν συνέργειες και κοινούς τόπους μεταξύ ψυχικής υγεία και κοινωνικοπολιτικής αλλαγής.

Β) Από πρακτική άποψη, το εκπαιδευτικό Ριζοσπαστικής Ψυχοθεραπείας δίνει την ευκαιρία στους εκπαιδευόμενους για εποπτευόμενη πρακτική άσκηση από το πρώτο έτος και ενώνει εκπαίδευση και ψυχοθεραπεία καθώς περιλαμβάνει όχι μόνο ζωντανή εξάσκηση και επίδειξη μέσω παιξίματος ρόλων αλλά και ζωντανά εποπτευόμενη ομαδική θεραπεία κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης σε ανθρώπους που παρακολουθούν ψυχοθεραπεία.

Επιπλέον, προσφέρει εθελοντική απασχόληση στην Κοινότητα Ψχ (φορέα διοργάνωσης του εκπαιδευτικού) καθώς και ευκαιρίες βιοπορισμού μέσω δικτύωσης και εύρεσης ανθρώπων που ενδιαφέρονται για ψυχοθεραπεία.

Φυσικά, προσφέρει και προσωπική ψυχοθεραπεία (υποχρεωτικά 30 ώρες, στην συνέχεια κατόπιν συνεννόησης ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός).

Επίσης, για τα δεδομένα της εποχής πιστεύουμε ότι το πρόγραμμα Ριζοσπαστικής Ψυχοθεραπείας είναι οικονομικά προσιτό με βάση τα όσα προσφέρει και τις δυνατότητες που διανοίγονται εντός του.

BANNER KOINOTHTA PSX RIZOSPASTIKH PSYXO 2N

Τα στοιχεία που αναφέρετε κλίνουν προς μία Συνθετική Ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Υπάρχουν διαφορές με τη Ριζοσπαστική Ψυχοθεραπεία και αν ναι, ποιες είναι αυτές;

Είναι αξιοσέβαστες, και κατανοητές, οι προσπάθειες συνθετικών και εκλεκτικών θεραπευτών να συνδυάσουν προσεγγίσεις για να πετύχουν καλύτερους θεραπευτικούς στόχους και να επιφέρουν κάποιο πάντρεμα μεταξύ προσεγγίσεων. Η συνθετικότητα και εκλεκτικότητα αποτελούσαν πάντα πεδίο πειραματισμού και αυτοσχεδιασμού κάτι που, όταν γίνεται με μέτρο, οδηγεί σε διαφωτιστικά αποτελέσματα.

Από την άλλη, είναι τόσο πληθωρική η Βαβέλ των ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων και των πεδίων Ψ που οι προσπάθειες καταλήγουν να αποτελούν θεωρητική, προσεγγισιακή, μεθοδολογική ή πρακτική σαλάτα.

Επίσης, ενώ οι τεχνικές διαφόρων προσεγγίσεων μπορούν να συνδυάζονται, οι θεωρίες δεν μπορούν να συνδυάζονται το ίδιο με τις τεχνικές καθώς διαθέτουν πολλές οντολογικές ασυμβατότητες μεταξύ τους. Για παράδειγμα, οι ψυχαναλυτικές ψυχοθεραπείες διαθέτουν διαφορετικές αρχές από τις γνωστικές συμπεριφορικές ψυχοθεραπείες όσον αφορά την ανάληψη συναισθηματικής ευθύνης, όπου οι πρώτες αποδίδουν την ευθύνη σε περιοχές που συνήθως δεν μπορεί να ελέγξει ο άνθρωπος, ενώ οι δεύτερες σε περιοχές που μπορεί καλύτερα να ελέγξει και, άρα, να αλλάξει.

Επιπλέον, υπάρχουν προσεγγίσεις οι οποίες έχουν ήδη πετύχει την αρμονική σύνθεση των προσεγγίσεων και δύο από αυτές είναι η Ορθολογική Ψυχοθεραπεία του Albert Ellis και η Πολυτροπική Θεραπεία του Arnold Lazarus. Και οι δύο αυτές αποτελούν ενιαίες θεραπείες καθώς βασίστηκαν σε ζυμωτικές διαδικασίες θεωρητικών, μεθοδολογικών και εφαρμοστικών τοποθετήσεων όλων των υπόλοιπων προσεγγίσεων της εποχής τους, οι οποίες δεν έμειναν σε απλή πρόσμειξη τεχνικών και θεωρητικών αρχών αλλά προχώρησαν σε δημιουργία ενός συνεκτικού και ποιοτικά αυξητικού μοντέλου θέασης του ανθρώπινου παράγοντα, με σεβασμό στα χαρακτηριστικά της κάθε προσέγγισης.

Αυτές οι «προσεγγίσεις» δεν ονομάζονται Συνθετικές αλλά είναι πιο συνθετικές από τις λεγόμενες Συνθετικές καθώς μπορούν να ενσωματώσουν όλες τις ψυχαναλύσεις, τις συστημικές, τις λεγόμενες ανθρωπιστικές-υπαρξιακές και γνωσιακές συμπεριφορικές προσεγγίσεις σε ένα ενιαίο και αδιαίρετο θεμελιώδες μοντέλο (το A-B-C-D-E-F-G στην περίπτωση του Ellis και το BASIC ID στην περίπτωση του Lazarus) και όχι μόνο σε επίπεδο τεχνικών.

Αν το συνειδητοποιούσαν αυτό οι υπόλοιποι ψυχοθεραπευτές, θα μπορούσαμε να είχαμε ήδη προχωρήσει πέρα από την αέναη συζήτηση περί προσεγγίσεων φεύγοντας από τις σχετικές διαμάχες και πηγαίνοντας περισσότερο στην κατεύθυνση της αποδοχής διαφορών και ομοιοτήτων μεταξύ θεωρητικών και τεχνικών αρχών των προσεγγίσεων εντός ενός ενιαίου μοντέλου με μερικές αξιωματικές αντικειμενικές αρχές, χωρίς αυτές να είναι σε βάρος της διαφορετικότητας καμίας προσέγγισης. Το ότι αυτήν την εργασία την έκανε ήδη ο Ellis, ο Lazarus ή άλλοι δεν σημαίνει ότι πρέπει να μας κρατάει δεμένους εντός της άκρατης υποκειμενικότητας της κάθε προσέγγισης, αλλά να μας ενώσει και να μας περάσει στο επόμενο επίπεδο συζήτησης που είναι το πως η κάθε προσέγγιση θα μετατραπεί σε ατομικό βίωμα, ισότιμη πολιτική οργάνωση και αρμονική διαβίωση των ανθρώπων.

Κάθε πρόγραμμα που εκπαιδεύει σε μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση βασίζεται σε έναν «Πατέρα», σε εκείνον που την έχει «δημιουργήσει». Στο πρόγραμμα της Ριζοσπαστικής Ψυχοθεραπείας ποιος είναι ο «Πατέρας»;

Όσον αφορά την Λειτουργική Ψυχοθεραπεία, «πατέρας» είναι αδιαμφισβήτητα ο Ellis: όχι μόνο οργάνωσε την ψυχοθεραπεία του καιρού του σε ένα ενιαίο και αδιαίρετο μοντέλο στο οποίο μπορούν να «πατήσουν» όλες οι ψυχοθεραπείες, αλλά ανακάλυψε και την θεμελιώδη αιτία της ενδοατομικήςενδοκοινωνικής) ψυχικής αναστάτωσης: Την Μη Ορθολογική Πεποίθηση (ΜΟΠ), έναν οικουμενικό μηχανισμό αναστάτωσης με τέσσερις μορφές (βλ. παραπάνω).

Όσον αφορά την Δομική Ψυχοθεραπεία, πολλοί είναι οι «πατέρες», αλλά θα ξεχώριζα τους Thomas Szasz, Ronald Laing και David Cooper για τις θεμελιώδεις κοινωνικές αλλαγές που πρότειναν, και τόλμησαν να υλοποιήσουν, όσον αφορά τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και τις θεάσεις θεμελιωδών ψυχοθεραπευτικών εννοιών όπως η «ψυχική ασθένεια».

Ο όρος Ριζοσπαστική Ψυχοθεραπεία είναι όρος-ομπρέλα που περιλαμβάνει κοινωνικο-ατομικές και ατομικο-κοινωνικές αλλαγές διαμέσου Λειτουργικής ή και Δομικής Ψυχοθεραπείας, οπότε δεν μπορεί να αποδοθεί κάποιος «πατέρας».

Γιατί να επιλέξει κάποιος φοιτητής το πρόγραμμα «Ριζοσπαστικής Ψυχοθεραπείας»; Τι θα κερδίσει σε σχέση με άλλα εκπαιδευτικά προγράμματα;

SynentRizospastPsyxotherapeia es1Πέραν της υπεύθυνης εκπαίδευσής τους σε ολοκληρωμένο και επαρκή ψυχοθεραπευτή για την διεξαγωγή συνεδριών με ψυχοθεραπευτική ευχέρεια και αποτελεσματικότητα, οι εκπαιδευόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να συνδέσουν άμεσα σπουδές και εργασία καθώς το πρόγραμμα παρέχεται στο πλαίσιο της Κοινότητας Ψχ που αποτελεί κοινωνική δράση.

Για παράδειγμα, πέραν της ψυχοθεραπευτικής εξάσκησης εντός της εκπαίδευσης, οι εκπαιδευόμενοι θα μπορούν να βλέπουν περιστατικά με στενή εποπτεία από το πρώτο έτος, θα μπορούν να απασχολούνται στην Κοινότητα Ψχ, θα μπορούν να στήνουν θεραπευτικές ομάδες σε διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια, θα τους παρέχονται έμμισθες και εθελοντικές ευκαιρίες και θα τους βοηθήσουμε να σχεδιάσουν το (ψυχοθεραπευτικό ή μη) όνειρό τους.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει εποπτευόμενη πρακτική άσκηση; Αν ναι, πώς θα γίνει αυτή;

Η πρακτική άσκηση διεξάγεται από την πρώτη στιγμή και είναι στενά εποπτευόμενη με σταδιακή αυτονόμηση του εκπαιδευόμενου. Από το πρώτο έτος οι εκπαιδευόμενοι λαμβάνουν μέρος σε ασκήσεις προσομοίωσης ψυχοθεραπείας.

Ταυτόχρονα, ενθαρρύνονται να στήσουν τις δικές τους προσομοιώσεις εκτός εκπαιδευτικού περιβάλλοντος και να φέρουν για εποπτεία όσες περισσότερες ηχογραφήσεις μπορούν, καθώς θα μπορούν να βασιστούν στο πρακτικό θεωρητικό υπόβαθρο που θα μαθαίνουν εξαρχής.

Επιπλέον, ζητείται να επιλέξουν θεματικές και να διεξάγουν θεραπευτικές ομάδες, ειδικά όσοι εργάζονται ήδη αλλά και όσοι δεν διαθέτουν την απαιτούμενη ευχέρεια εξαρχής και το επιθυμούν. Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο της Κοινότητας Ψχ, οι εκπαιδευόμενοι έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με πολλούς διαφορετικούς πληθυσμούς (η Κοινότητα Ψχ διαθέτει φιλοσοφικές, ψυχοθεραπευτικές, εκπαιδευτικές, καλλιτεχνικές, αθλητικές, κοινωνικοπολιτικές δράσεις) και να εφαρμόσουν τις αρχές της ψυχοθεραπείας που μαθαίνουν. Τέλος, σε ατομική συνεργασία με κάθε εκπαιδευόμενο, καταρτίζεται ατομικό πλάνο επαγγελματικής αποκατάστασής του όσον αφορά τον τομέα, το πλαίσιο, τον σκοπό και το είδος της ψυχοθεραπείας που θέλει να κάνει έτσι ώστε να υπάρξει λογική εξειδίκευση και προσωπική εξέλιξη στην υπηρεσία της Κοινότητας Ψχ ή στην καριέρα που θέλει ο καθένας να κάνει.

Ποιες είναι οι επαγγελματικές ευκαιρίες που προσφέρει η συγκεκριμένη εκπαίδευση και σε ποιους τομείς μπορεί να τις εφαρμόσει ένας Ψυχοθεραπευτής εκπαιδευμένος στη Ριζοσπαστική Ψυχοθεραπεία;

Επαγγελματικά μιλώντας, η παρούσα εκπαίδευση εξοπλίζει τους εκπαιδευόμενους με επάρκεια στην διεξαγωγή κάθε τύπου ψυχοθεραπείας (ατομική, ομαδική, οικογενειακή, ζεύγους, παιδιά-εφήβους κ.λπ.) μέσω της Λειτουργικής Ψυχοθεραπείας και κυρίως του μοντέλου του Ellis.

Ταυτόχρονα, μέσω Δομικής Ψυχοθεραπείας, οι εκπαιδευόμενοι θα μάθουν να στήνουν τις δικές τους υπηρεσίες ψυχικής υγείας με βάση ριζοσπαστικές αρχές και αξίες που αναφέρθηκαν παραπάνω για να κινητοποιήσουν τον κόσμο για κοινωνικές αλλαγές στο επίπεδο της νοοτροπίας, της γενικευμένης ψυχοθεραπευτικής πρακτικής και της κοινωνικής αλλαγής διαμέσου της ψυχοθεραπείας.

Πρακτικά μιλώντας, οι εκπαιδευόμενοι θα μπορούν να απορροφηθούν από την Κοινότητα Ψχ εξαρχής, αξιοποιώντας την εμπειρία τους σε κάθε τομέα Ψ με τον οποίο έχουν ασχοληθεί, να δουλεύουν εποπτικά με ραντεβού (παίρνουν το 80% της τιμής της συνεδρίας ως εκπαιδευόμενοι) και να οργανώνουν περαιτέρω ομαδικές δράσεις, έμμισθες ή άμισθες. Με άλλα λόγια, οι επαγγελματικές ευκαιρίες μέσα από την δικτύωση της Κοινότητας Ψχ (ανερχόμενη αμεσοδημοκρατική ομάδα για την κοινωνική διάδοση της ψυχοθεραπείας και την οργάνωση της κοινωνίας σε εκπαιδευτικές κοινότητες) θα είναι πολλές και ραμμένες στις ανάγκες του κάθε εκπαιδευόμενου.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικές με το πρόγραμμα, οι υποψήφιοι μπορούν να δουν εδώ: https://www.psychologynow.gr/programs-categories/psychotherapeutic-training καθώς και να επικοινωνούν μαζί μας στο lamnokopos_psy@yahoo.gr ή και στο 6972001128 (υπόψιν Δημήτρη Κατσίκη).

Σας ευχαριστούμε θερμά εκ μέρους όλης της Κοινότητας Ψχ γι’ αυτήν την συνέντευξη.

Δημήτρης Κατσίκης (PhD, RT, RL)
Ιδρυτής Κοινότητας Ψχ
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής-Επόπτης


*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Διαβαστε ακομη

Βρείτε μας στα...