Διαβάστε όλη τη συνέντευξη της #MyPsychologist Σοφία Δήμου, Ψυχολόγου - Ψυχοδραματίστριας.
1. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τον τομέα της ψυχικής υγείας;
Στα χρόνια της εφηβείας μου άρχισα να αντιλαμβάνομαι το ιδιαίτερο ενδιαφέρον μου για τους ανθρώπους και το νοιάξιμο μου προς αυτούς. Αφορμή στάθηκαν διάφοροι συμμαθητές των σχολικών και εφηβικών μου χρόνων και ενήλικες από το ευρύτερο κοινωνικό μου περιβάλλον, αλλά και διάσημοι μουσικοί που θαύμαζα τότε, οι οποίοι με τη συμπεριφορά τους προσέλκυαν την προσοχή του λόγω της διαφορετικότητας τους.
Έντονοι ήταν επίσης οι προβληματισμοί για τον εαυτό μου, τη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου, τις σχέσεις με τους συνομηλίκους και την οικογένειά μου. Αυτές οι υπαρξιακές διερωτήσεις σχετικά με το πώς οικοδομείται η ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και προσωπικότητα, ποιες είναι οι κινητήριες δυνάμεις που ωθούν ή αναστέλλουν τη λειτουργία του ατόμου, αρχικά διατυπωμένες απλοϊκά, στην πορεία οργανώθηκαν κι αποτέλεσαν τη βάση της αγάπης μου για τον κόσμο της ψυχολογίας και της επιστήμης αυτής.
2. Ποια είναι η θεραπευτική προσέγγισή σας και πώς μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο που θα έρθει στο γραφείο σας;
Η μέθοδος προσέγγισης μου είναι το Ψυχόδραμα. Η "ψυχή" σχετίζεται με τη λογική και το συναίσθημα και το "δράμα" με τις ιστορίες που διαδραματίζονται στην καθημερινή ζωή. Συνδυάζοντας τη λογική, το συναίσθημα και τη δράση, επιδιώκουμε να είναι σε ισορροπία αυτά που σκεφτόμαστε, με αυτά που νιώθουμε και με αυτά που κάνουμε. Το άτομο μπορεί να διερευνήσει εμπειρίες του παρελθόντος, δυσκολίες και προκλήσεις του παρόντος ή να προετοιμαστεί για μελλοντικά ενδεχόμενα. Πειραματίζεται, δοκιμάζει κι εξασκεί νέους και πιο λειτουργικούς ρόλους και συμπεριφορές, σε παλιές και νέες καταστάσεις. Βρίσκει ενεργητικά τις δικές του απαντήσεις και συμβάλλει στο να βρουν κι οι άλλοι τις δικές τους.
Το Ψυχόδραμα ως ψυχοθεραπευτικό μοντέλο, δεν είναι μέθοδος επίλυσης προβλημάτων, αλλά ανάπτυξης της ζωής μέσα στο άτομο, γι' αυτό και λέγεται μέθοδος ανάπτυξης της προσωπικότητας. Είναι φιλοσοφία ζωής, ένας τρόπος αντιμετώπισης της με αυθορμητισμό και δημιουργικότητα, όπου αυθορμητισμός στο Ψυχόδραμα είναι το να αντιδρά κανείς με τον καταλληλότερο τρόπο, την κατάλληλη στιγμή.
Σκοπός μας είναι η ανάπτυξη κι η διεύρυνση των ικανοτήτων και των νέων ρόλων του παιδιού, εφήβου ή ενήλικα, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί με επαρκή τρόπο στις διάφορες καταστάσεις της καθημερινότητας του. Εφαρμόζεται σε ατομικές συνεδρίες και σε βιωματικής ομάδες προσωπικής ανάπτυξης, σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας - προσωπικές σχέσεις, επιχειρήσεις, φορείς εκπαίδευσης.
3. Ποιες ήταν οι σπουδές κι οι ειδικεύσεις που ακολουθήσατε;
Σπούδασα Ψυχολογία στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ' όπου αποφοίτησα το 2005. Ως ψυχοθεραπεύτρια εκπαιδεύτηκα στο Κλασσικό Ψυχόδραμα του Moreno, το διάστημα 2007 – 2012, στο Ψυχοδραματικό Κέντρο Ανάπτυξης της Προσωπικότητας (ΨΥ.Κ.Α.Π.), που εδρεύει στην Αθήνα, στην περιοχή των Αμπελοκήπων και είναι πιστοποιημένο μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Οργανισμών Ψυχοδράματος (FEPTO - Federation of European Psychodrama Training Organization).
Εκπαιδεύτηκα επίσης στο Playback Theatre, το θέατρο που Αυτοσχεδιασμού (2007 - 2009), από μέλη της Ουγγρικής Εταιρείας Ψυχοδράματος και Playback Theatre. Οι επιμορφώσεις μου συμπληρώνονται από τη μετεκπαίδευση στη χρήση του συστήματος Διάγνωσης Ψυχοπαθολογίας Παιδιών & Ενηλίκων DSM- IV, στην Ison Psychometrica (2007 - 2008) και από το ετήσιο πρόγραμμα ειδίκευσης στην Κλινική Ψυχοπαθολογία, στην Α' Ψυχιατρική Κλινική του Αιγινήτειου Νοσοκομείου (2008 - 2009).
Από τα φοιτητικά μου χρόνια ως και σήμερα, έχω παρακολουθήσει και συμμετάσχει σε πλήθος σεμιναρίων με διάφορες θεματικές για τη διεύρυνση των γνωστικών μου οριζόντων και την παρακολούθηση των εξελίξεων στην επιστήμη της ψυχολογίας. Τέλος, κάνω εδώ και πολλά χρόνια "δουλειά" με τον εαυτό μου σε ατομικό κι ομαδικό επίπεδο για προσωπικά κι εποπτικά θέματα, διαδικασία που θεωρώ απαραίτητη για όλους τους επαγγελματίες που ασκούν κλινική δουλειά.
4. Με ποιες προκλήσεις έρχονται αντιμέτωποι σήμερα οι ειδικοί ψυχικής υγείας;
Οι άνθρωποι απευθύνονται συνήθως στους ειδικούς ψυχικής υγείας όταν δυσκολεύονται, όταν δεν νιώθουν καλά. Όταν έχουν προσπαθήσει να βρουν λύση σε αυτό που τους απασχολεί, αλλά δεν τα έχουν καταφέρει. Ενδεχομένως να το έχουν συζητήσει και με γνωστούς και φίλους, αλλά ούτε έτσι κατέληξαν κάπου. Όταν νιώθουν λοιπόν ότι δεν αντέχουν άλλο την κατάσταση που ζουν και κάτι πρέπει να κάνουν, έρχονται σε εμάς.
Η μεγαλύτερη πρόκληση με την οποία σταθερά ερχόμαστε αντιμέτωποι είναι η προσδοκία των ατόμων να βρουν "λύση" στο πρόβλημά τους, να βγουν από το αδιέξοδό τους, να απαλλαγούν από το όποιο δυσάρεστο συναίσθημα νιώθουν, και μάλιστα γρήγορα. Υπάρχει η εντύπωση ότι ο ειδικός παρέχει λύσεις, απαντήσεις και συμβουλές, ικανές να τους βγάλουν από την κατάσταση την οποία ζουν.
Σαν να πρόκειται για χάπι που το παίρνεις και περνά ο πόνος ή σαν οδηγίες χρήσης, που τις εφαρμόζεις βήμα βήμα και στο τέλος έχεις κατασκευάσει ένα έπιπλο. Αυτή η προσδοκία ωστόσο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και δυστυχώς συντηρείται από διάφορους επαγγελματίες του χώρου κι από την ίδια την κοινωνία.
Ζούμε στην εποχή της τεχνολογίας, της ταχύτητας, των ραγδαίων εξελίξεων, της αφθονίας. Σχεδόν τα πάντα γύρω μας μεταλλάσσονται με ταχύτατους ρυθμούς κι εμείς καλούμαστε να ακολουθήσουμε. Τα πάντα προσφέρονται αφειδώς και θεωρητικά έχουμε πρόσβαση στα πάντα. Οι απαντήσεις βρίσκονται τόσο μακριά, όσο το πάτημα ενός κουμπιού. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική και η ανθρώπινη ψυχοσύνθεση πολυπλοκότερη.
Σε μια εποχή όπου όλα βρίσκονται "έξω" από μας και μας προτρέπει να τα αποκτήσουμε, όπου προωθείται η ιδέα ότι ο συναισθηματικός πόνος κι η θλίψη μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν με χαρά κι αισιοδοξία μόνο με τη λήψη ενός χαπιού, το ψυχόδραμα μας μαθαίνει ότι όλες οι απαντήσεις βρίσκονται μέσα μας. Το να απευθυνθούμε σ' έναν ειδικό και να τον εμπιστευτούμε ζητώντας τη βοήθεια του, είναι θετικό κι ελπιδοφόρο για τον καθέναν μας και την κοινωνία ως σύνολο. Μάλιστα σήμερα συμβαίνει πολύ συχνότερα σε σχέση με το παρελθόν.
Ωστόσο, δεν πρόκειται για έτοιμες, "μαγικές" λύσεις, αλλά για μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και προσπάθεια και κατά την οποία καλούμαστε να στρέψουμε την προσοχή μας προς τα μέσα, να εστιάσουμε στον εαυτό μας. Να γνωρίσουμε καλύτερα τις διάφορες πτυχές του εαυτού μας, να αντιληφθούμε πώς λειτουργούμε σε διάφορες καταστάσεις και να σχετιζόμαστε πιο δημιουργικά με τον εαυτό μας και τους ανθρώπους γύρω μας.
5. Μέσα από τη δουλειά και την εμπειρία σας, έχετε παρατηρήσει ποιες είναι οι συνηθέστερες δυσκολίες που ωθούν τους ανθρώπους στην αναζήτηση βοήθειας;
Τα άτομα αναζητούν βοήθεια για θέματα που σχετίζονται με τον εαυτό τους και τις σχέσεις τους. Συνηθέστερα αναφέρονται αισθήματα αγωνίας κι ανησυχίας, θλίψης, θυμού, αυτοεκτίμησης. Αφορμή πολλές φορές γίνεται κάποια σχέση -προσωπική, ερωτική, οικογενειακή, επαγγελματική- και η μη ικανοποιητική εξέλιξη της. Οι σχέσεις βασίζονται στην αλληλεπίδραση κι η καθημερινότητα με τις δυσκολίες και τις προκλήσεις της, φέρνει τα άτομα αντιμέτωπα με διάφορες λειτουργίες της προσωπικότητας τους.
Στο ρόλο του ψυχολόγου είναι να κρατήσει το άτομο επικεντρωμένο στον εαυτό του, ώστε να μην διασπάται και προβάλλει στους άλλους τις εσωτερικευμένες συγκρούσεις του κι επιπλέον ν' αναπτύξει τους ρόλους και τις ικανότητες εκείνες που θα τον βοηθούν να ανταπεξέρχεται ικανοποιητικά στις σχέσεις και καταστάσεις της ζωής του.
6. Ποια στοιχεία θεωρείτε σημαντικά στην προσέγγιση των ανθρώπων που έρχονται στο γραφείο σας;
Η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ ψυχολόγου κι ατόμου χαρακτηρίζεται από ειλικρίνεια, αμεσότητα, ενδιαφέρον, αποδοχή, ενσυναίσθηση, ενεργητική ακρόαση και παρέμβαση. Χρειάζεται αμέριστος σεβαστός προς κάθε άνθρωπο και τη ζωή του. Έτσι, δημιουργείται προοδευτικά ένας "χώρος" μεταξύ των δυο ατόμων ή και της ομάδας, που μπορεί να χωρέσει τα πάντα, με γνήσια μοιράσματα σκέψεων, εμπειριών και συναισθημάτων.
Πρόκειται για μια προσπάθεια από τη μεριά του ψυχολόγου να κατανοήσει σε βάθος τον κόσμο του άλλου, να μην κρίνει αλλά να βλέπει την πραγματικότητα του άλλου ανθρώπου σαν να έχει τα δικά του μάτια. Ταυτόχρονα, καλείται να είναι και "έξω" από την κατάσταση, για να μπορεί να στέκεται ουσιαστικά δίπλα στο άτομο χωρίς να παρασύρεται. Καμία μέθοδος και καμία τεχνική δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική χωρίς αυτά τα στοιχεία στη σχέση.
Κάθε άτομο έχει μέσα του τις απαντήσεις στα ερωτήματα που το απασχολούν κι ο ψυχολόγος συμβάλλει στο να έρθει σε επαφή με την προσωπική του αλήθεια και να την εκφράσει. Χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια προκειμένου το άτομο να συνειδητοποιήσει, να εξωτερικεύσει, να δημιουργήσει και να αναπτύξει εναλλακτικούς και πιο αποτελεσματικούς τρόπους να υπάρχει και να σχετίζεται με τον εαυτό του και τους άλλους.
Ο ψυχολόγος συνοδεύει και στηρίζει κάθε άτομο στον αγώνα του να πραγματωθεί, να μένει όρθιος στις δυσκολίες της ζωής, να εκτιμά τις χαρές της και να προχωρά παραπέρα.
7. Δεδομένων των μύθων που κυκλοφορούν, αλλά και των ταμπού που ακόμα υπάρχουν γύρω από το επάγγελμα του ψυχολόγου, πώς θα εξηγούσατε εσείς το δώρο της ψυχοθεραπείας;
Συνήθως το δώρο το συνδυάζουμε αποκλειστικά με κάτι ευχάριστο. Αυτό το δώρο μοιάζει περισσότερο με σοκολατάκι -απ' έξω είναι το περιτύλιγμα, πιο μέσα η σκούρα, σκληρή σοκολάτα και πιο μέσα η γλυκιά πραλίνα. Ή για να το πούμε αλλιώς, όσο πηγαίνουμε βαθύτερα, τόσο πιο κοντά στην αλήθεια μας ερχόμαστε, τόσο πιο κοντά στον πόνο που κουβαλάμε. Κι αυτός ο πόνος φέρνει τόση συγκίνηση και τόση γλύκα, που προοδευτικά μαλακώνουμε μέσα μας.
Κάποιοι θα το παρομοίαζαν με ένα σκοτεινό τούνελ, από την άκρη του οποίου μπαίνει λίγο φως κι όσο πλησιάζεις όλο και μεγαλώνει. Είναι μια διαδικασία που χρειάζεται δέσμευση, χρόνο και προσπάθεια. Το άτομο δεν πρέπει ούτε να βιαστεί να την εγκαταλείψει, ούτε να αναζητά γρήγορες λύσεις. Πρόκειται πραγματικά για δώρο που μπορεί να κάνει κάποιος στον εαυτό του, δίνοντας του τον απαιτούμενο χώρο και χρόνο να "ζεσταθεί" στη ζωή, να νιώσει, να αντιληφθεί με όλες του τις αισθήσεις, να μάθει να προσέχει και να φροντίζει τον εαυτό του. Να παρατηρεί όλες τις πλευρές του, να δίνει αξία στην καθεμία απ' αυτές και ν' αντιμετωπίζει την πραγματικότητα του με ρεαλισμό, δίχως διαστρεβλώσεις.
Δουλειά μας είναι να συνοδεύουμε τα άτομα σε αυτό το ταξίδι αναζήτησης, ώστε να αποκτήσουν καλύτερη επίγνωση των διαφόρων πλευρών της προσωπικότητάς τους, να διευρύνουν την αντίληψή τους, να έρθουν σε επαφή με τα συναισθήματα και τα βιώματά τους, να μάθουν να εκφράζουν περισσότερο την αλήθεια τους και να συνδέονται πιο ουσιαστικά με τον εαυτό τους και τα άτομα γύρω τους, κι όχι μέσα απο τις μάσκες που συνήθως φορούν. Να είμαστε ενεργητικοί συνοδοιπόροι, ένα καλό double, ένα ενισχυτικό βοηθητικό εγώ.
8. Τον τελευταίο χρόνο με το ξέσπασμα της πανδημίας του Covid-19 η χρήση του διαδικτύου εισχώρησε για τα καλά στη ζωή των ανθρώπων και στη δουλειά των ειδικών ψυχικής υγείας. Εσείς προσωπικά χρησιμοποιείται το διαδίκτυο στη δουλειά σας; Πώς είναι να εργάζεται κανείς ψυχοθεραπευτικά μέσω διαδικτύου;
Πραγματοποιώ συνεδρίες μέσω διαδικτύου εδώ κι αρκετά χρόνια, αλλά σίγουρα στην περίοδο της καραντίνας, αυτή η πρακτική εδραιώθηκε περισσότερο. Θεωρώ ότι η χρήση του διαδικτύου αποτέλεσε μονόδρομο προκειμένου να κάνουμε τη δουλειά μας, να είμαστε κοντά στους ανθρώπους, στις πρωτόγνωρες καταστάσεις και προκλήσεις που βιώναμε όλοι μας. Άλλωστε, αν κι η καραντίνα με την έννοια που την ζήσαμε τον προηγούμενο χρόνο έχει σταματήσει, ο απόηχος αυτής συνεχίζεται κι αποτυπώνεται στη συμπεριφορά των ανθρώπων και τη διάθεσή τους να στραφούν προς τα μέσα και να διερευνήσουν τι τους συμβαίνει.
Η χρήση του διαδικτύου στις συνεδρίες, ατομικές κι ομαδικές, ενέχει τον κίνδυνο να μπει ένα πιο "χαλαρό" πλαίσιο ή και να παραγνωρίζονται σημεία στα οποία πρέπει να δοθεί αξία. Γι'αυτό ο ψυχολόγος χρειάζεται να είναι παρόν με όλες του τις αισθήσεις, να παρακολουθεί ενεργητικά το άτομο ή τα άτομα και να παρεμβαίνει κατάλληλα κι έγκαιρα. Οι διαδικτυακές συνεδρίες είναι σίγουρα αποτελεσματικές.
Ωστόσο, οι δια ζώσης συνεδρίες είναι προτιμητέες. Τα πάντα φαίνονται και περνάνε μέσα από την οθόνη, όμως η ζεστασιά του ανθρώπινου βλέμματος, η δύναμη του αγγίγματος, η επίδραση ενός τρυφερού χαδιού ή μιας αγκαλιάς, είναι αναντικατάστατες. Έχουν θεραπευτική αξία, είναι βάλσαμο για την ανθρώπινη ψυχή και στην εποχή μας πιο αναγκαίες από ποτέ.
9. Πώς μπορεί να σας βρει κανείς και να κλείσει ραντεβού μαζί σας;
Το γραφείο μου βρίσκεται στην Πετρούπολη Αττικής. Στην ιστοσελίδα μου, www.sofiadimou.gr, μπορεί κάποιος να βρεί όλα τα στοιχεία επικοινωνίας, καθώς και πληροφορίες για εμένα και τη δουλειά μου ως ψυχοθεραπεύτρια, το ψυχόδραμα και τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
Επίσης, όποιο άτομο ενδιαφέρεται να λάβει μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση στη μέθοδο του Ψυχοδράματος, αλλά και να λάβει την αντίστοιχη πιστοποίηση με τον τίτλο του «Ψυχοδραματιστή», μπορεί να απευθυνθεί στο Ψυχοδραματικό Κέντρο Ανάπτυξης της Προσωπικότητας (ΨΥ.Κ.Α.Π.). Οι πληροφορίες του ΨΥ.Κ.Α.Π. βρίσκονται στην ιστοσελίδα www.psychodrama.gr.
Σας ευχαριστώ!
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
