Πέρα από το προφανές, που είναι η αίσθηση της ευχαρίστησης, της ικανοποίησης, της πληρότητας και της δημιουργικής παρέλευσης του χρόνου, η ροή συμβάλει στο να θέτουμε στόχους και να τους επιτυγχάνουμε, να βελτιώνουμε τις δεξιότητες και τις ικανότητες που έχουμε, να μεγιστοποιούμε τη δέσμευση και την αφοσίωσή μας σε μία ενέργεια, να αυξάνουμε την απόδοσή μας, να βιώνουμε μεγαλύτερο εύρος θετικών συναισθημάτων, να νιώθουμε περισσότερη ευημερία και να αντλούμε μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή μας.
Ο Αριστοτέλης είπε ότι είμαστε αυτό που συνηθίζουμε να κάνουμε. Επομένως, η τελειότητα δεν είναι μία πράξη, αλλά είναι συνήθεια. Ουσιαστικά, αυτό το οποίο εννοούσε ο Αριστοτέλης είναι πως είμαστε το αποτέλεσμα των επαναλαμβανόμενων πράξεών μας. Δεν αρκεί απλώς να κάνουμε κάτι μία φορά. Χρειάζεται επανάληψη, δέσμευση και συνέπεια σε αυτό που κάνουμε, για να μπορέσει αυτή η πράξη να είναι κάτι που μας χαρακτηρίζει και μας αντιπροσωπεύει ως οντότητες.
Έχετε παρατηρήσει ποτέ την πάροδο του χρόνου; Κάποιες φορές, ο χρόνος φαίνεται να κυλάει βασανιστικά αργά. Σαν οι δείκτες του ρολογιού να είναι κολλημένοι, σταματημένοι. Και θέλουμε να σπρώξουμε το χρόνο να κυλήσει πιο γρήγορα. Μάλλον, αυτό που βιώνουμε στο παρόν δεν μας ικανοποιεί, δεν μας ευχαριστεί και περιμένουμε να γίνει κάτι καλύτερο. Μπορεί να έχουμε την ανυπομονησία για κάτι το οποίο θα συμβεί αργότερα ή αύριο και αυτό μας δίνει την ψευδαίσθηση ότι ο χρόνος δεν κυλάει όσο γρήγορα θα επιθυμούσαμε.
Κι άλλες φορές πάλι, ο χρόνος μοιάζει να κυλάει απίστευτα γρήγορα, να τρέχει σαν το νερό. Ίσως, εκείνες τις στιγμές, αυτό που κάνουμε, αυτό που μας συμβαίνει, το απολαμβάνουμε τόσο πολύ, ώστε να μας απορροφά τελείως. Είμαστε τόσο εστιασμένοι και απερίσπαστοι, που χάνουμε την αίσθηση του χρόνου. Ή ακόμα και του χώρου.
Τι είναι αυτό άραγε το οποίο διαφοροποιεί αυτές τις δύο καταστάσεις;
Πρόκειται για τη ροή. Όχι τη ροή του χρόνου. Ο χρόνος ρέει έτσι κι αλλιώς, με την ίδια ταχύτητα, ανεξάρτητα από το πώς τον αντιλαμβανόμαστε εμείς. Είναι ίσως από τα ελάχιστα πράγματα στον κόσμο που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, να σταματήσουμε ή να επηρεάσουμε με κάποιον τρόπο. Αναφέρομαι στη ψυχολογική ροή.
Ως ροή ορίζουμε μία πνευματική κατάσταση στην οποία εισέρχεται το άτομο όταν ασχολείται με δραστηριότητες, οι οποίες είναι σε απόλυτη συμφωνία με τις ικανότητές του και τις αξίες του και στις οποίες αφοσιώνεται και εστιάζει καθολικά. Είναι μια μορφή εσωτερικής κινητοποίησης, μια κατάσταση με δική της ύπαρξη και αυτοσκοπό, που μας παρακινεί για την ενασχόληση με μια δραστηριότητα, όχι με την προοπτική κάποιας μελλοντικής ανταμοιβής, ακριβώς γιατί και μόνο η εκτέλεση αυτής της δραστηριότητας λειτουργεί σαν αμοιβή για εμάς.
Τα συναισθήματα που νιώθουμε όταν υπάρχει ροή είναι θετικά και αυτά τα συναισθήματα οφείλονται στην ικανοποίηση που αντλούμε από την πράξη στην οποία έχουμε εστιάσει την προσοχή μας. Η βίωση της ψυχολογικής ροής εξαρτάται από την από την υποκειμενική αντίληψη του ατόμου για το ποιες είναι οι προκλήσεις του περιβάλλοντός του και ποιες είναι οι ικανότητες που διαθέτει για να ανταποκριθεί επαρκώς σε αυτές.
Όταν υπάρχει μία σχετική ισορροπία ανάμεσα στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος και τις αντιλαμβανόμενες ικανότητες, τότε επιτυγχάνουμε ροή. Εάν θεωρούμε ότι οι ικανότητες που έχουμε να ανταποκριθούμε σε αυτές τις προκλήσεις δεν επαρκούν, νιώθουμε άγχος. Ενώ στην περίπτωση όπου οι ικανότητές μας είναι υπέρ του δέοντος αρκετές για να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις του περιβάλλοντος, κινδυνεύουμε να βιώσουμε ανία από την εμπλοκή μας σε αυτήν τη δραστηριότητα.
Δεν βιώνουμε ψυχολογική ροή πάντοτε στον ίδιο βαθμό και στην ίδια ένταση. Εκτιμάται ότι το 10-15% του πληθυσμού βιώνει ροή καθημερινά. Ενώ ένα αντίστοιχο ποσοστό του πληθυσμού δεν έχει βιώσει ροή ποτέ. Η εμπειρία της ροής είναι κάτι που μπορούμε να βιώσουμε όλοι, όταν λειτουργούμε κατ’ επανάληψη, αξιοποιώντας τις ικανότητες που διαθέτουμε στο μέγιστο.
Παραδείγματα ψυχολογικής ροής είναι η ενασχόληση με παραγωγικές δραστηριότητες, όπως το να παίξει κάποιος μουσική, να χορέψει, να ζωγραφίσει, να σχεδιάσει, να συνθέσεις, να γράψει, να κατασκευάσει… να ασχοληθεί με όποια δραστηριότητα του δίνει την αίσθηση της δημιουργίας και του προσφέρει τόσο ευχαρίστηση, όσο και ικανοποίηση (ευχαρίστηση αντλούμε κατά τη διάρκεια εκτέλεσης μιας δραστηριότητας, ενώ η ικανοποίηση προκύπτει από το αποτέλεσμά της).
Η συναναστροφή μας με άλλους ανθρώπους, συχνά χαρακτηρίζεται από ροή. Μία πολύ όμορφη συζήτηση, η οποία μας κάνει να ξεχνιόμαστε, μας απορροφά και μας εστιάζει στο άτομο το οποίο έχουμε απέναντί μας.
Μας κάνει να χάνουμε την αίσθηση του χρόνου και του χώρου και δεν αφήνει περιθώρια σε άλλες σκέψεις ή πρόσωπα να εισβάλουν στο μυαλό μας εκείνη τη στιγμή. Όταν διασκεδάζουμε με τους φίλους μας και με τους δικούς μας ανθρώπους, όταν παίζουμε, όταν κάνουμε σεξ, όταν απολαμβάνουμε ένα όμορφο γεύμα με αγαπημένα πρόσωπα…υπάρχει ροή.
Ροή βιώνουμε κι όταν η αγάπη μας για τη μάθηση, μας απορροφά σε ένα βιβλίο που διαβάζουμε ή όταν ψάχνουμε κάποια πληροφορία στο διαδίκτυο. Όταν αυτό που μελετάμε μας αφορά, μας ενδιαφέρει, μας εξιτάρει, το διάβασμα γίνεται μια ευχάριστη διαδικασία. Κι ο χρόνος κυλάει πολύ γρήγορα.
Ψυχολογική ροή παρατηρείται κι όταν επιδεικνύουμε αφοσίωση στη δουλειά μας. Σε ένα έργο που έχουμε να επιτελέσουμε, σε ένα project που θέλουμε να φέρουμε εις πέρας και σε οτιδήποτε στρέφουμε την ενέργειά μας και παθιαζόμαστε με αυτό, γιατί μας προσφέρει απόλαυση, μια αίσθηση πληρότητας και ικανοποίησης.
Τέλος, ψυχολογική ροή μπορούμε να βιώσουμε σε κοινωνικά πλαίσια, όταν ασχολούμαστε με ενέργειες που αφορούν το συλλογικό καλό, κάποιον κοινό σκοπό και προσφέρουμε με τις πράξεις μας και το χρόνο που ξοδεύουμε κάτι παραγωγικό κι ωφέλιμο στο σύνολο της κοινωνίας ή έστω σε μια μερίδα ανθρώπων της.
Διαβάστε σχετικά: Η ψυχολογική ροή
Ποια όμως είναι τα χαρακτηριστικά της ψυχολογικής ροής;
Ο μετασχηματισμός στην αντίληψη του χρόνου. Δηλαδή η αίσθησή μας ότι ο χρόνος κυλάει πιο αργά ή πιο γρήγορα.
Η απώλεια της αυτό-συνειδητότητας. Είναι μια κατάσταση όπου ο διαχωρισμός ανάμεσα στον εαυτό μας και το περιβάλλον δεν είναι εφικτός, καθώς αποκτάμε μια αίσθηση ενότητας και ισορροπίας με τον περιβάλλοντα χώρο. Εναρμονιζόμαστε με αυτόν. Εκείνη τη στιγμή της απόλυτης εστίασης, λειτουργούμε αξιοποιώντας όλο το διαθέσιμο δυναμικό μας, αλλά δεν έχουμε πλήρη επίγνωση του τι ακριβώς μας συμβαίνει. Είναι σαν να χάνουμε την αίσθηση του εαυτού. Και επανακτάται με την ολοκλήρωση της εμπειρίας.
Έχουμε μια αίσθηση απόλυτου ελέγχου. Επιλέγουμε να εμπλακούμε σε μια διαδικασία/ενέργεια που αξίζουμε. Όχι απλώς αξίζει αυτή η ενέργεια, αλλά εμείς την αξίζουμε.
Υπάρχει απόλυτη επικέντρωση σε αυτό που συμβαίνει τη δεδομένη στιγμή. Απομονώνονται κάποια συγκεκριμένα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, που σχετίζονται άμεσα με την εκτέλεση του έργου που μας ενδιαφέρει. Δεν χάνουμε ακριβώς την αίσθηση της πραγματικότητας, όμως προσηλωνόμαστε σε ένα μέρος αυτής. Στο κομμάτι που εξυπηρετεί το σκοπό μας.
Υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις περιβαλλοντικές προκλήσεις και τις ικανότητές μας να ανταποκριθούμε σε αυτές, ώστε να εξασφαλίσουμε μια επαρκή και ικανοποιητική απόδοση/επίδοση.
Παρατηρείται συγχώνευση ανάμεσα στην δράση και στην επίγνωσή μας. Η δράση μοιάζει να γίνεται αυθόρμητα κι αβίαστα, να είναι μέρος του εαυτού μας, προέκτασή μας και όχι κάτι ξεχωριστό από αυτήν. Παράλληλα, το μυαλό μας είναι απερίσπαστο από ανησυχίες και έγνοιες της καθημερινότητας.
Οι στόχοι της ενέργειάς μας είναι σαφείς και ξεκάθαροι. Έχουμε καθαρή εικόνα σε σχέση με το τι πρέπει να κάνουμε για να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στη δραστηριότητα που μας αφορά.
Η ανατροφοδότηση που αντλούμε από την συγκεκριμένη δράση είναι άμεση.
Η απόλαυση που νιώθουμε είναι συνυφασμένη με την υλοποίηση της δραστηριότητας. Η ίδια η δραστηριότητα προσφέρει μία αίσθηση ανταμοιβής. Επομένως, όλη η ενέργεια που θα δαπανήσουμε για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας, αξίζει τον κόπο. Μας γεμίζει.
Πώς η ροή φαίνεται να είναι χρήσιμη στη ζωή μας;
Πέρα από το προφανές, που είναι η αίσθηση της ευχαρίστησης, της ικανοποίησης, της πληρότητας και της δημιουργικής παρέλευσης του χρόνου, η ροή συμβάλει στο να θέτουμε στόχους και να τους επιτυγχάνουμε, να βελτιώνουμε τις δεξιότητες και τις ικανότητες που έχουμε, να μεγιστοποιούμε τη δέσμευση και την αφοσίωσή μας σε μία ενέργεια, να αυξάνουμε την απόδοσή μας, να βιώνουμε μεγαλύτερο εύρος θετικών συναισθημάτων, να νιώθουμε περισσότερη ευημερία και να αντλούμε μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή μας.
Ας κρατήσουμε 3 ερωτήσεις στο μυαλό μας για τη βίωση ψυχολογικής ροής: Πώς περνώ το χρόνο μου; Σε τι πλαίσια; Με ποιους;
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
