Όταν οι γονείς πιστεύουν ότι τα συναισθήματα του παιδιού τους είναι εγγενή μπορεί να του προκαλέσουν προβληματική συμπεριφορά.
Νέα έρευνα δείχνει ότι όταν οι γονείς προσδίδουν τα συναισθήματα των παιδιών τους στην εγγενή φύση του παιδιού, τα παιδιά είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν προβλήματα συμπεριφοράς. Αυτό ισχύει τόσο για τις εσωτερικευμένες συναισθηματικές προκλήσεις όσο και για τις συμπεριφορές που κατευθύνονται προς τα έξω. Οι λόγοι αυτής της σύνδεσης φαίνεται να σχετίζονται με τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς αντιδρούν στις συναισθηματικές δυσκολίες του παιδιού τους. Τα ευρήματα αυτά έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό Cognition and Emotion.
Τα ελλείμματα στη ρύθμιση των συναισθημάτων (η ικανότητα αποτελεσματικής διαχείρισης και ελέγχου των συναισθημάτων) έχουν συνδεθεί με διάφορα ψυχολογικά προβλήματα στα παιδιά. Οι γονείς διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των ικανοτήτων ρύθμισης των συναισθημάτων των παιδιών τους μέσω των πρακτικών συναισθηματικής κοινωνικοποίησης. Οι πρακτικές αυτές επηρεάζονται από τις πεποιθήσεις και τα συναισθήματα των γονέων σχετικά με τα συναισθήματα.
Ενώ υπάρχει υφιστάμενη έρευνα σχετικά με τις γονικές αποδόσεις όσον αφορά τη συμπεριφορά των παιδιών, υπάρχει περιορισμένη έρευνα σχετικά με τις γονικές αποδόσεις όσον αφορά την έκφραση των συναισθημάτων των παιδιών. Οι ερευνητές που συμμετείχαν στην παρούσα μελέτη προσπάθησαν να βοηθήσουν να καλυφθεί αυτό το κενό στη βιβλιογραφία.
Σε καθημερινή βάση, οι γονείς βγάζουν συχνά συμπεράσματα σχετικά με τις αιτίες της συμπεριφοράς του παιδιού τους, όπως "πρέπει να έχει κακή μέρα" ή "το έκανε επίτηδες". Αυτές οι αιτιώδεις αποδόσεις είναι γνωστό ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στο πόσο θετικά ή αρνητικά αντιδρούν οι γονείς στις συμπεριφορές των παιδιών τους, εξήγησε η συγγραφέας της μελέτης Joyce J. Endendijk, επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Κλινικών, Παιδικών και Οικογενειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης.
Γενικά, οι χαρακτηρισμοί που κατηγορούν το παιδί για την κακή συμπεριφορά του προκαλούν πιο αρνητικές και τιμωρητικές αντιδράσεις, σε σχέση με τους χαρακτηρισμούς που δεν θεωρούν το παιδί υπεύθυνο για τη συμπεριφορά. Παραδόξως λίγες μελέτες εξέτασαν τις αποδόσεις των γονέων για τα συναισθήματα των παιδιών. Ωστόσο, αυτές οι αποδόσεις σχετικά με τα συναισθήματα μπορεί να έχουν μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη εσωτερικευμένων (π.χ. κατάθλιψη, άγχος) και εξωτερικευμένων προβλημάτων (π.χ. επιθετικότητα) στα παιδιά, καθώς και οι δύο τύποι προβλημάτων περιλαμβάνουν διαταραχές στο συναίσθημα ή τη διάθεση.
Για τη μελέτη τους, οι ερευνητές προσέλκυσαν δείγμα 241 συμμετεχόντων μέσω της πλατφόρμας crowdsourcing Amazon Mechanical Turk. Οι επιλέξιμοι συμμετέχοντες έπρεπε να έχουν διεύθυνση IP με έδρα τις ΗΠΑ και ένα παιδί ηλικίας μεταξύ 5 και 7 ετών. Στους γονείς αυτούς παρουσιάστηκαν έξι βινιέτες (σύντομα γραπτά σενάρια) που απεικόνιζαν παιδιά που βιώνουν εσωτερικευμένα και εξωτερικευμένα συναισθήματα, ζητώντας τους να φανταστούν το δικό τους παιδί σε αυτές τις καταστάσεις.
Μετά από κάθε βινιέτα, οι γονείς ρωτήθηκαν σχετικά με τις αιτίες των συναισθημάτων του παιδιού τους, ιδίως όσον αφορά τις καταλογιστικές αποδόσεις διάθεσης. Αξιολόγησαν σε μια κλίμακα 5 σημείων πόσο πιθανό θεωρούσαν ότι τα συναισθήματα του παιδιού τους είχαν μια προδιαθετική αιτία (π.χ. "[όνομα παιδιού] είναι ένα συναισθηματικό παιδί"). Οι γονείς αξιολόγησαν επίσης τις πιθανές αντιδράσεις τους σε μια κλίμακα 5 σημείων, συμπεριλαμβανομένων αντιδράσεων απόρριψης συναισθημάτων (π.χ. "Πείτε στο [όνομα του παιδιού] να σταματήσει να αντιδρά υπερβολικά") και αντιδράσεων καθοδήγησης συναισθημάτων (π.χ. "Διαβεβαιώστε το [όνομα του παιδιού] ότι είναι εντάξει να κλαίει όταν πληγώνεται").
Διαβάστε σχετικά: Πόσο σοβαρό είναι το άγχος που βιώνουν τα παιδιά...
Για να μετρήσουν το επίπεδο εσωτερίκευσης και εξωτερίκευσης συναισθημάτων στα παιδιά τους, οι γονείς συμπλήρωσαν την Λίστα Ελέγχου Συμπεριφοράς Παιδιού (Child Behavior Checklist) 1,5 – 5, ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εργαλείο αξιολόγησης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι καταλογισμοί διάθεσης που έκαναν οι γονείς για τα συναισθήματα του παιδιού τους σχετίζονταν με περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών τους, τόσο για τις εσωτερικευμένες όσο και για τις εξωτερικευμένες συμπεριφορές. Με άλλα λόγια, όταν οι γονείς τείνουν να αποδίδουν τους συναισθηματικούς αγώνες ή τις αντιδράσεις του παιδιού τους στην έμφυτη προδιάθεση του παιδιού (αντί να λαμβάνουν υπόψη τους εξωτερικούς παράγοντες ή το πλαίσιο), αυτό συνδέθηκε με αύξηση των προβλημάτων συμπεριφοράς στα παιδιά τους.
Οι εν λόγω συσχετίσεις εξηγήθηκαν από τις αντιδράσεις των γονέων που απορρίπτουν τα συναισθήματα (τόσο για την εσωτερικευμένη όσο και για την εξωτερικευμένη συμπεριφορά) και τις αντιδράσεις που καθοδηγούν τα συναισθήματα (μόνο για την εσωτερικευμένη συμπεριφορά).
Όταν οι γονείς αποδίδουν την έκφραση των συναισθημάτων των παιδιών σε σταθερές αιτίες μέσα στο παιδί (π.χ. "το παιδί μου είναι ένα πολύ συναισθηματικό παιδί"), αυτό συνδέεται με περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά τους, δήλωσαν οι ερευνητές. Βρήκαμε αυτό το αποτέλεσμα τόσο για τα εσωτερικευμένα όσο και για τα εξωτερικευμένα συναισθήματα και συμπεριφορές. Αυτές οι επιδράσεις θα μπορούσαν να εξηγηθούν από τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς ανταποκρίθηκαν στην έκφραση των συναισθημάτων των παιδιών τους. Για παράδειγμα, οι γονείς που έκαναν περισσότερους προδιαθετικούς χαρακτηρισμούς για τη θλίψη του παιδιού τους ήταν πιο πιθανό να απορρίψουν αυτά τα συναισθήματα και αυτό συνδέθηκε στη συνέχεια με περισσότερα προβλήματα εσωτερικοποίησης του παιδιού.
Με πιο πρακτικούς όρους, αυτό το εύρημα δείχνει ότι οι γονείς που πιστεύουν σταθερά ότι οι συναισθηματικές αντιδράσεις των παιδιών τους είναι ένα σταθερό κομμάτι της προσωπικότητάς τους μπορεί να συνεισφέρουν ακούσια στα συμπεριφορικά προβλήματα των παιδιών τους.
Ενώ η μελέτη παρέχει σημαντικές πληροφορίες για τη σχέση μεταξύ των γονικών αποδόσεων και των συναισθημάτων του παιδιού, υπάρχουν και μερικοί περιορισμοί που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας. Για παράδειγμα, η μελέτη βασίζεται σε υποθετικά σενάρια που παρουσιάζονται μέσω χρονογραφημάτων και τα οποία μπορεί να μην προσλαμβάνουν πλήρως την πολυπλοκότητα των αντιδράσεων γονιού – παιδιού στην πραγματική ζωή. Οι αποκρίσεις των γονέων σε υποθετικές καταστάσεις ίσως να διαφέρουν από τις πραγματικές τους συμπεριφορές ως προς τα παιδιά τους.
Παρόλα αυτά, τα καινούρια ευρήματα υπογραμμίζουν τη σπουδαιότητα των γονικών αποδόσεων και αντιδράσεων στο σχηματισμό των συναισθηματικών και συμπεριφορικών εκβάσεων των παιδιών.
Απόδοση: Παναγιώτα Νταλιακούρα, απόφοιτη του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
