Καλλιεργώντας ένα περιβάλλον ζεστασιάς και υποστήριξης, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν το άγχος πιο αποτελεσματικά.
Η ζεστή και υποστηρικτική γονεϊκή φροντίδα μπορεί να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις του στρες κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της πρόσφατης μελέτης μας, που δημοσιεύθηκε στο PNAS Nexus.
Ορισμένα παιδιά και έφηβοι που βιώνουν στρεσογόνα γεγονότα, όπως σωματική κακοποίηση ή παραμέληση, έχουν λιγότερο ιστό σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται ιππόκαμπος. Ο ιππόκαμπος διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη μάθηση και τη μνήμη και είναι επίσης ιδιαίτερα ευαίσθητος στο στρες.
Ωστόσο, στη μελέτη μας, δεν βρήκαμε σύνδεση μεταξύ αυξημένου στρες και μειωμένου εγκεφαλικού ιστού στον ιππόκαμπο για τους νέους που ανέφεραν περισσότερη ζεστασιά από τους φροντιστές τους.
Η θετική γονική μέριμνα περιλαμβάνει μια σειρά από ζεστές και υποστηρικτικές τεχνικές, όπως ο έπαινος για κάτι που κάνει καλά, η συναισθηματική υποστήριξη και η στοργή. Σε αντίθεση με τις σκληρές τεχνικές διαπαιδαγώγησης, όπως οι φωνές και οι σωματικές τιμωρίες.
Ως πρώτο βήμα, διερευνήσαμε κατά πόσον η θετική γονική μέριμνα προστατεύει από τη σχέση μεταξύ του παιδικού στρες και των προβλημάτων συμπεριφοράς των παιδιών.
Αναλύσαμε εγκεφαλικές σαρώσεις σχεδόν 500 παιδιών ηλικίας 10 έως 17 ετών, χρησιμοποιώντας δεδομένα από ένα πρόγραμμα που ονομάζεται Healthy Brain Network. Μετρήσαμε τον εγκεφαλικό ιστό χρησιμοποιώντας δομική μαγνητική τομογραφία, ή μαγνητική τομογραφία, μια τεχνική που μας επιτρέπει να εξετάσουμε το μέγεθος των περιοχών του εγκεφάλου.
Για να μετρήσουμε το άγχος, ρωτήσαμε τα παιδιά σχετικά με τον αριθμό των αρνητικών γεγονότων της ζωής που είχαν βιώσει στο πλαίσιο της οικογένειας, της κοινότητας και του σχολείου και πόσο τα στεναχώρησε κάθε ένα από αυτά τα γεγονότα.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η θετική γονική μέριμνα είχε προστατευτικές επιδράσεις έναντι της σύνδεσης μεταξύ άγχους και συμπεριφοράς - με άλλα λόγια, τα παιδιά που είχαν βιώσει περισσότερο άγχος από αρνητικά γεγονότα, αλλά τα οποία επίσης αντιλαμβάνονταν τους γονείς τους ως θερμούς και υποστηρικτικούς, παρουσίαζαν λιγότερο προκλητική συμπεριφορά, όπως παραβίαση κανόνων ή επιθετικότητα. Στη συνέχεια, εξετάσαμε πώς η ανατροφή των γονέων αντισταθμίζει έναν γνωστό βιοδείκτη του στρες στον εγκέφαλο: λιγότερος ιστός στον ιππόκαμπο.
Σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες, διαπιστώσαμε ότι το αυξημένο παιδικό στρες συσχετίζεται με μικρότερους όγκους ιπποκάμπου. Ωστόσο, διαπιστώσαμε ότι η αντίληψη των παιδιών ότι έτυχαν θετικής, υποστηρικτικής γονικής μέριμνας λειτούργησε ως ρυθμιστικό παράγοντα έναντι των βιολογικών επιπτώσεων του στρες. Ακόμη και όταν οι νέοι ανέφεραν υψηλά επίπεδα άγχους από αρνητικά γεγονότα της ζωής, εκείνοι που θεωρούσαν τους γονείς τους πιο υποστηρικτικούς δεν είχαν μειωμένο εγκεφαλικό ιστό στον ιππόκαμπο.
Η θετική ενίσχυση μπορεί να λειτουργήσει σε πολλές καταστάσεις και με άτομα όλων των ηλικιών.
Αντίθετα, δεν βρήκαμε την ίδια προστατευτική επίδραση όταν εξετάσαμε τι σκέφτονταν οι γονείς για τη γονική τους μέριμνα. Με άλλα λόγια, αν οι γονείς έλεγαν ότι ήταν υποστηρικτικοί και θετικοί στην ανατροφή τους, αλλά το παιδί δεν τους έβλεπε έτσι, δεν είδαμε αυτή την προστατευτική επίδραση.
Διαβάστε σχετικά: Πέντε Κανόνες για Γονείς
Γιατί έχει σημασία
Προηγούμενες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι ο ιππόκαμπος είναι μικρότερος σε παιδιά και ενήλικες που εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα στρες στην παιδική ηλικία. Αυτοί οι μικρότεροι όγκοι συνδέονται με τη σειρά τους με προβλήματα συμπεριφοράς, προβλήματα μάθησης και μνήμης και αυξημένη ευπάθεια στο μελλοντικό στρες.
Η μελέτη μας υπογραμμίζει τη σημασία της φροντίδας των γονέων για την προώθηση της υγιούς ανάπτυξης του εγκεφάλου και της ανθεκτικότητας των παιδιών. Καλλιεργώντας ένα περιβάλλον ζεστασιάς και υποστήριξης, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν το άγχος πιο αποτελεσματικά.
Δεκάδες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι θετικές πρακτικές γονικής μέριμνας -όπως η βοήθεια στα παιδιά να κατονομάζουν τα συναισθήματα και η παροχή χώρου για να αποκαλύπτουν τα συναισθήματά τους χωρίς κριτική- μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να ξεπεράσουν δύσκολα γεγονότα.
Τι άλλες έρευνες γίνονται
Το έργο της ομάδας μας και άλλων υπογραμμίζει ότι οι στρεσογόνες εμπειρίες μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ανάπτυξη. Πολλοί ερευνητές προσπαθούν να κατανοήσουν ποιες πτυχές του στρες έχουν σημασία και πώς.
Για παράδειγμα, εμπειρίες που είναι απειλητικές, όπως η βία, μπορεί να επηρεάσουν τον εγκέφαλο και τη συμπεριφορά διαφορετικά από εμπειρίες στέρησης, όπως η έλλειψη αρκετής τροφής.
Ταυτόχρονα, ενώ οι ερευνητές πιστεύουν ότι ορισμένοι τύποι στρες έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, το άτομο που βιώνει το στρες μπορεί να μην αισθάνεται έτσι. Δηλαδή, το να μην έχεις αρκετό φαγητό μπορεί να φαίνεται πολύ απειλητικό για το άτομο που το περνάει.
Η μελέτη μας δείχνει ότι είναι κρίσιμο να επικεντρωθούν οι προοπτικές εκείνων που επηρεάζονται άμεσα από το άγχος σε αυτόν τον τομέα της έρευνας.
Έρευνα: Positive parenting moderates associations between childhood stress and corticolimbic structure - Isabella Kahhalé, Kelly R Barry, Jamie L Hanson, PNAS Nexus, Volume 2, Issue 6, June 2023, pgad145, https://doi.org/10.1093/pnasnexus/pgad145
Απόδοση: Σοφία Πολυχρονάκη, φοιτήτρια Ψυχολογίας
Επιμέλεια: PsycholgyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
