Πολλοί από εμάς αισθανόμαστε πραγματική αμηχανία σκεπτόμενοι ορισμένοι άνθρωποι έχουν την επιθυμία να σκοτώσουν με τέτοιο τρόπο. Μπορεί η ψυχολογία να ρίξει λίγο φως στο τι κρύβεται πίσω από το κίνητρο για το κυνήγι των ζώων;
Σκέφτηκες ποτέ ότι ήθελες να κυνηγήσεις και να σκοτώσεις έναν ελέφαντα; Πιθανότατα όχι, αλλά σε κάποιον άλλον ίσως να άρεσε η ιδέα.
Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε στο Λας Βέγκας το μεγαλύτερο συνέδριο κυνηγιού θηραμάτων στον κόσμο, το οποίο διοργανώθηκε από την Safari Club International, μια ισχυρή ομάδα κυνηγετικών λόμπι με έδρα τις ΗΠΑ. Οι συμμετέχοντες έκαναν προσφορά σε δημοπρασία ένα ταξίδι για κυνήγι πολικών αρκούδων, με μερικά από τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν να διατίθενται για την καταπολέμηση των σχεδίων της βρετανικής κυβέρνησης περί απαγόρευσης του κυνηγιού.
Οι προτεινόμενοι νέοι νόμοι θα είναι μερικοί από τους πιο σκληρούς στον κόσμο, απαγορεύοντας τις εισαγωγές νεκρών θηραμάτων (ζωικών τρόπαιων) όχι μόνο από τα πέντε πιο δημοφιλή ζώα στο κυνήγι (λιοντάρια, λεοπαρδάλεις, ελέφαντες, ρινόκεροι και βουβάλια) αλλά και από περίπου 7.000 άλλα απειλούμενα είδη.
Οι κυνηγοί πληρώνουν μεγάλα χρηματικά ποσά -συχνά δεκάδες χιλιάδες- για να ταξιδέψουν σε όλο τον κόσμο και να σκοτώσουν άγρια ζώα. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τη δολοφονία του λιονταριού Cecil το 2015 στη Ζιμπάμπουε; Το κυνήγησαν για πολλές ώρες με τόξα και βέλη πριν το γδάρει και το αποκεφαλίσει ένας οδοντίατρος και μανιώδης κυνηγός από τη Μινεσότα.
Πολλοί από εμάς αισθανόμαστε πραγματική αμηχανία σκεπτόμενοι το γιατί οι άνδρες (και μερικές γυναίκες) έχουν την επιθυμία να σκοτώσουν με τέτοιο τρόπο. Μπορεί η ψυχολογία να ρίξει λίγο φως στο τι κρύβεται πίσω από το κίνητρο για το κυνήγι των ζώων;
Ίσως έχει να κάνει με το ίδιο το επίτευγμα...
Οι ίδιοι οι κυνηγοί υποστηρίζουν ότι το κυνήγι μεγάλων θηραμάτων είναι αναπόσπαστο μέρος του εξελικτικού μας παρελθόντος – ότι είναι μέρος του ανθρώπινου DNA μας. Αλλά η ανθρωπολογική έρευνα δείχνει ότι το κυνήγι μεγάλων θηραμάτων παρέχει πάρα πολύ φαγητό ανά πάσα στιγμή, γεγονός που δεν οδηγεί απαραίτητα σε μελλοντικά οφέλη και ειδικά στη σημερινή εποχή, όπου το φαγητό είναι πλέον άφθονο.
Μια μελέτη προσφέρει μια διαφορετική εξελικτική εξήγηση που βασίζεται στη θεωρία της “δαπανηρής επίδειξης” (costly signalling theory). Με βάση αυτή τη θεωρία, το νεκρό θήραμα είναι μια φανερή επίδειξη ικανότητας και θάρρους και ως εκ τούτου, βελτιώνει την εικόνα του κυνηγού από άποψη φυσικής κατάστασης και σεξουαλικού πλεονεκτήματος έναντι των υπόλοιπων μελών της προγονικής κυνηγετικής ομάδας, κάτι που θυμίζει την επίδειξη των φτερών από το αρσενικό παγώνι.
Θα μπορούσε το κυνήγι τροπαίων να είναι η σύγχρονη έκφανση αυτής της θεωρίας;
Για να αποκτήσουν κάποια εικόνα για τα ψυχολογικά κίνητρα των κυνηγών, οι ερευνητές ανέλυσαν 455 ιστορίες κυνηγιού από διαδικτυακά φόρουμ κυνηγιού, επιλέγοντας 2.864 μεμονωμένες φράσεις από αυτές τις ιστορίες ώστε να προσδιορίσουν τους λόγους για τους οποίους οι κυνηγοί αισθάνονται ικανοποιημένοι μετά το φόνο του θηράματος.
Διαπίστωσαν ότι η λέξη "επίτευγμα" αναφερόταν πιο συχνά, ακολουθούμενη από την "εκτίμηση" των ζώων (συμπεριλαμβανομένης της "αγάπης" των ζώων που σκοτώνουν) και την "σχέση", δηλαδή την αίσθηση της συμμετοχής σε μια κοινότητα κυνηγών και την επακόλουθη ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών.
Μια άλλη μελέτη ανέλυσε τη μη λεκτική επικοινωνία των κυνηγών, ειδικά το είδος του χαμόγελου των κυνηγών σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου πόζαραν με το νεκρό θήραμά τους. Διαπίστωσαν ότι τα χαμόγελα της “πραγματικής ευχαρίστησης” ήταν σημαντικά πιο πιθανό να εμφανιστούν όταν οι κυνηγοί φωτογραφίζονταν με σαρκοφάγα και όχι φυτοφάγα ζώα, και όταν το θήραμα ήταν μεγάλο και όχι μικρό. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή η έρευνα υπογραμμίζει τη σημασία της έννοιας του εσωτερικού επιτεύγματος στο κυνήγι τροπαίων.
Αυτό όμως μπορεί να είναι πολύ περιορισμένο συμπέρασμα.
Αυτά τα χαμόγελα είναι κάτι περισσότερο από απλά φυσικά σημάδια ευχαρίστησης. Είναι κοινωνικές επιδείξεις, σε υπερβολικό βαθμό ώστε να αναρτηθούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μέρος μιας εικόνας που περιλαμβάνει τόσο τον κυνηγό όσο και τους κυνηγημένους - μια επίδειξη δύναμης, κυριαρχίας και ελέγχου.
Ακριβώς όπως υποδηλώνει η θεωρία της δαπανηρής επίδειξης, το ζώο είναι μια απλή προσθήκη σε μια ιστορία για τους κυνηγούς, ώστε να μπορούν να υποδηλώσουν το στάτους και τη φυσική τους κατάσταση σε μια φωτογραφία, η οποία αποτελεί μια ανακατασκευή στη μνήμη του ίδιου του κυνηγιού.
Διαβάστε σχετικά: Ψυχοπάθεια: Η συναισθηματική αναπηρία
Η σκοτεινή τριάδα
Και εδώ είναι που η ψυχολογία μπορεί να αρχίσει να ρίχνει λίγο φως σε αυτό που παρακινεί τους ανθρώπους να κυνηγούν.
Έχει προταθεί ότι εμπλέκεται ο ναρκισσισμός, ο μακιαβελισμός και η (μη κλινική) ψυχοπάθεια, η λεγόμενη «σκοτεινή τριάδα» των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας.
Οι ναρκισσιστές έχουν μια διογκωμένη αίσθηση της υπεροχής τους και επιθυμούν τη θετική προσοχή. Για να διατηρήσουν αυτό το διογκωμένο επίπεδο αυτοεκτίμησης πρέπει να συμμετάσχουν σε ανάλογες στρατηγικές για να διατηρήσουν και να αναπτύξουν την εικόνα τους, όπως να ποζάρουν με ένα λιοντάρι που μόλις σκότωσαν.
Οι μακιαβελικοί συχνά χειρίζονται κοινωνικές καταστάσεις για τους δικούς τους σκοπούς, όπως και οι προσεκτικά διαχειριζόμενες εικόνες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ οι ψυχοπαθείς είναι συνήθως ανάλγητοι και στερούνται ενσυναίσθησης, και απλά δεν βιώνουν το ίδιο επίπεδο συναισθήματος για τα βάσανα των άλλων, είτε είναι άνθρωποι είτε ζώα. Έτσι, τα ζώα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως στηρίγματα για να διατηρήσουν την αυτοεικόνα τους: της ανωτερότητας, χωρίς ενοχή ή συνείδηση.
Σε μια μελέτη της σχέσης μεταξύ των χαρακτηριστικών της σκοτεινής τριάδας και της στάσης απέναντι στα ζώα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η σκληρότητα των ζώων είναι ένας δείκτης βίαιης αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Διαπίστωσαν επίσης ότι οι λιγότερο θετικές στάσεις απέναντι στα ζώα συσχετίστηκαν με υψηλότερα επίπεδα και των τριών χαρακτηριστικών και ότι τα υψηλότερα επίπεδα ψυχοπάθειας συσχετίστηκαν με πραγματική συμπεριφορά, για παράδειγμα να έχουν σκοτώσει σκόπιμα ένα αδέσποτο ή άγριο ζώο χωρίς σοβαρό λόγο και να έχουν βλάψει ή βασανίσει σκόπιμα ένα ζώο, με σκοπό να το πειράξουν ή να προκαλέσουν πόνο.
Αυτή η έρευνα δεν διεξήχθη με τους ίδιους τους κυνηγούς τροπαίων και το αν αυτά τα ευρήματα ισχύουν για αυτούς εξαρτάται από το πώς βλέπει ο καθένας το κυνήγι τροπαίων. Εάν κάποιος υποθέτει ότι αυτή η ενασχόληση απαιτεί μια λιγότερο θετική στάση απέναντι στα ζώα και αποτελεί μια εξωραϊσμένη, επιτρεπτή μορφή κακοποίησης των ζώων, τότε αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να βρίσκονται σε συμφωνία με αυτή την άποψη.
Φαίνεται πιθανό ότι η έλλειψη ενσυναίσθησης και ένας βαθμός αναλγησίας θα διευκόλυναν το κυνήγι τροπαίων και οι δημοσιοποιημένες σχετικές εικόνες θα επέτρεπαν τη διατήρηση της ναρκισσιστικής έκφρασης για αυτούς τους ανθρώπους.
Διαφαίνεται ότι η ψυχολογία μπορεί κάλλιστα να έχει το κλειδί για την περαιτέρω κατανόηση του κυνηγιού και της απόκτησης τροπαίων, καθώς και γιατί ανθίζει στη ναρκισσιστική εποχή μας. Η κατανόηση των κινήτρων των κυνηγών είναι σημαντική, κυρίως επειδή μπορεί να οδηγήσει σε μια βελτιωμένη πολιτική και πρακτική διαχείρισης της άγριας ζωής και να μας δείξει τι μπορεί να γίνει τελικά ώστε να καταπολεμηθεί αυτή η συνήθεια.
Απόδοση: Κατερίνα Κακουλάκη, Ειδικευόμενη Σχολική Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
