PsychologyNow Team

Ποιοι είναι οι παράγοντες που μας κάνουν να αλλάξουμε την κοινωνική συμπεριφορά μας;

Ποιοι είναι οι παράγοντες που μας κάνουν να αλλάξουμε την κοινωνική συμπεριφορά μας;

PsychologyNow Team
άντρας ετοιμάζεται να φάει ένα burger

Παλιότερα η χρήση της ζώνης ασφαλείας στο αυτοκίνητο μας ήταν ενοχλητική αλλά πλέον είναι δεδομένη και το κάπνισμα στα εστιατόρια και σε άλλους δημόσιους χώρους ήταν κάποτε συνηθισμένο αλλά τώρα έχει περιοριστεί. Τι είναι αυτό που μας κάνει να αλλάζουμε συμπεριφορά;


Μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου Stanford αναφέρει ότι είναι πιο πιθανό να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας αν πιστεύουμε ότι οι ενέργειές μας συμβαδίζουν με τις κοινωνικές αλλαγές.

Οι άνθρωποι είναι αρκετά δύσκολο να πειστούν να υιοθετήσουν νέες συμπεριφορές, είτε αυτές αφορούν στο περιβάλλον, την υγεία τους ή άλλα σημαντικά κοινωνικά θέματα. Ένας λόγος είναι ότι οι κοινωνικές νόρμες ενισχύουν έντονα το υπάρχον κατεστημένο.

Οι ερευνητές ψυχολόγοι του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, υποστηρίζουν ότι μια «λεπτή» αλλαγή στον τρόπο ενημέρωσης, μπορεί να είναι βοηθητική. Σε μία νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στις 29 Σεπτεμβρίου στο επιστημονικό περιοδικό Psychological Science ανακάλυψαν ότι αν εστιάσουμε στο πώς αλλάζουν οι κοινωνικές νόρμες, ενδεχομένως να βοηθηθούν οι άνθρωποι να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους.

Μία ερώτηση που μας ενδιαφέρει από ψυχολογικής άποψης, είπαν οι ψυχολόγοι ερευνητές του Στάνφορντ είναι πώς συντελείται αυτή η κοινωνική αλλαγή. Τι είναι αυτό που οδηγεί τους ανθρώπους να ανατρέψουν το κατεστημένο;

Επισημαίνουν ότι παρ’ όλο που η αλλαγή συνήθως γίνεται σταδιακά, ίσως τελικά να γίνεται πιο συχνά από ό,τι παρατηρούμε. Για παράδειγμα, η χρήση ζώνης ασφαλείας στο αυτοκίνητο, μας ήταν κάποτε ενοχλητική αλλά πλέον είναι δεδομένη. Το κάπνισμα στα εστιατόρια και σε άλλους δημόσιους χώρους, ήταν κάποτε συνηθισμένο αλλά τώρα έχει περιοριστεί.

Για τους ερευνητές το ερώτημα είναι ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τους ανθρώπους να αλλάξουν.

Δυναμικοί έναντι στατικών κανόνων

Προηγούμενες έρευνες που ερευνούν τον τρόπο με τον οποίον οι κοινωνικές νόρμες επηρεάζουν την συμπεριφορά των ανθρώπων, εστίαζαν σε φαινομενικά στατικές απόψεις της συμπεριφοράς των περισσότερων ανθρώπων. Τώρα, η έρευνα1 των ψυχολόγων του Στάνφορντ, εξετάζει πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι όταν νομίζουν ότι αλλάζουν οι κανόνες.

Όταν δείχνουμε στους ανθρώπους πώς αλλάζουν οι κανόνες, τους δίνουμε ένα μοντέλο για το πώς μπορούν και αυτοί να αλλάξουν και τους οδηγούμε σε μια κατάσταση όπου τελικά πολλοί μπορούν να αλλάξουν τις συνήθειες τους, εξηγούν οι ερευνητές ψυχολόγοι.

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν τέσσερα πειράματα σχετικά με την κατανάλωση κρέατος, μια συνήθεια που περιέγραψαν ως καλά ριζωμένη, πολύ ορατή και που ακολουθούμε καθημερινά παρουσία άλλων. Είναι επίσης μια συνήθεια που έχει τεράστιο αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον καθώς τα ζώα καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού και εκπέμπουν αέρια θερμοκηπίου.

Σε ένα πείραμα, συμμετέχοντες από όλες τις Η.Π.Α. διάβασαν δύο δηλώσεις σχετικά με την κατανάλωση λιγότερου κρέατος. Η μία δήλωση (στατική) περιέγραφε πώς κάποιοι συνάνθρωποί τους προσπαθούν αυτό τον καιρό να φάνε λιγότερο κρέας ενώ η άλλη δήλωση (δυναμική) περιέγραψε πώς κάποιοι Αμερικανοί άλλαξαν τη συνήθειά τους και πλέον τρώνε λιγότερο κρέας.

Οι συμμετέχοντες που διάβασαν τη δυναμική δήλωση ανέφεραν ότι είχαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον να μειώσουν την κατανάλωση κρέατος σε σχέση με εκείνους που διάβασαν την στατική δήλωση. Οι ίδιοι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι αυτή η αλλαγή θα συνεχιζόταν στο μέλλον οδηγώντας τους στην συμμόρφωση με τον μελλοντικό κανόνα.

Ένα άλλο πείραμα εξέτασε την πιθανότητα της παραγγελίας γεύματος με κρέας. Άνθρωποι που στέκονταν στην ουρά καφετέριας του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ διάβασαν δηλώσεις που ανέφεραν ότι ορισμένοι άνθρωποι «περιορίζουν το κρέας που τρώνε» (στατικό) ή «αρχίζουν να περιορίζουν το κρέας που τρώνε» (δυναμικό). Αυτοί που θα έτρωγαν το μεσημεριανό τους γεύμα και διάβασαν τη δυναμική δήλωση είχαν τις διπλάσιες πιθανότητες να παραγγείλουν ένα γεύμα χωρίς κρέας από εκείνους στη στατική ομάδα (34% έναντι 17%).

Το λιγότερο κάποιες φορές είναι περισσότερο

Μια σημαντική πλευρά αυτών των μελετών, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι ότι δεν ζητήθηκε ποτέ από τους συμμετέχοντες να αλλάξουν την συμπεριφορά τους, ούτε τους είπαν τι όφελος θα είχε η αλλαγή αυτή για τους ίδιους.

Δεν είπαμε στους ανθρώπους να μην φάνε κρέας ή να φάνε λιγότερο κρέας είπαν οι ψυχολόγοι. Απλά τους δόθηκαν πληροφορίες σχετικά με την αλλαγή.

Ένα άλλο παράδειγμα που έχει ενδιαφέρον είναι το εξής: ερευνητές ψυχολόγοι πραγματοποίησαν ένα πείραμα που σχετιζόταν με την εξοικονόμηση νερού κατά την πρόσφατη ξηρασία στην Καλιφόρνια. Οι ερευνητές ανήρτησαν πινακίδες με στατικά μηνύματα σε πολυκατοικίες του πανεπιστημίου όπου βρίσκονταν κοινόχρηστα πλυντήρια: Οι περισσότεροι κάτοικοι του Στάνφορντ γεμίζουν το πλυντήριο/Βοηθήστε το Στάνφορντ να εξοικονομήσει νερό ή δυναμικά μηνύματα: Οι κάτοικοι του Στάνφορντ αλλάζουν: Τώρα οι περισσότεροι γεμίζουν το πλυντήριο/Βοηθήστε το Στάνφορντ να εξοικονομήσει νερό.  Ενώ ο αριθμός των πλύσεων δεν άλλαξε στα κτήρια χωρίς πινακίδες για τις επόμενες τρεις εβδομάδες, υπήρξε μια μείωση 10% μεταξύ εκείνων που είδαν το στατικό μήνυμα και σχεδόν 30% μείωση εκείνων που είδαν το δυναμικό μήνυμα.

Το επόμενο ερώτημα, δηλώνουν οι ψυχολόγοι, είναι να δούμε αν είναι δυνατόν να εφαρμόσουμε αυτή τη μέθοδο σε άλλες πρωτοβουλίες βιωσιμότητας όπως τον περιορισμό χρήσης ηλεκτρικού ρεύματος και την προώθηση υποστήριξης σε πολιτικές για νέους νόμους, όπως τη μείωση του χάσματος στην αμοιβή μεταξύ των φύλων.

Οι δυναμικοί κανόνες μπορεί να παίξουν μεγάλο ρόλο στην κοινωνική αλλαγή, συνέχισαν οι ψυχολόγοι. Μαθαίνοντας απλά ότι οι άλλοι άνθρωποι αλλάζουν, τότε μπορεί να υποκινηθούν όλες αυτές οι ψυχολογικές διαδικασίες που κινητοποιούν για περαιτέρω αλλαγή. Οι άνθρωποι μπορούν να αρχίσουν να σκέφτονται ότι η αλλαγή είναι δυνατή, ότι η αλλαγή είναι σημαντική και ότι στο μέλλον οι κανόνες θα είναι διαφορετικοί και τότε, αν πειστούν και αποφασίσουν να αλλάξουν, η αλλαγή αρχίζει να πραγματοποιείται.


Πηγή: news.stanford.edu
Έρευνα: 1.Dynamic Norms Promote Sustainable Behavior, Even if It Is Counternormative
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...