Άνοια- Νόσος Alzheimer: Συμπεριφορικά Συμπτώματα και μη Φαρμακευτικές Παρεμβάσεις

Παρασκευή Αθανασούλη

Άνοια- Νόσος Alzheimer: Συμπεριφορικά Συμπτώματα και μη Φαρμακευτικές Παρεμβάσεις

Παρασκευή Αθανασούλη
γυναίκα με άνοια - Νόσο Alzheimer παρουσιάζει συμπεριφορικά συμπτώματα
Image credit: cottonbro/ pexels.com

Η νόσος Alzheimer αποτελεί τον πιο συχνό τύπο άνοιας και είναι γνωστή ως νόσος που επηρεάζει τη μνήμη. Η Νόσος Alzheimer, όμως, ενέχει και συμπεριφορικά - ψυχιατρικά συμπτώματα, τα οποία μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο, ή ακόμη και να εμφανίζονται στο ίδιο άτομο με διακυμάνσεις (Garre- Olmo και συν.2010, όπως αναφέρεται στο Gottesman & Stern, 2019).


Τα συμπτώματα μπορεί να είναι (Kales et al., 2015):

Σύγχυση. Το άτομο μπορεί να εκνευρίζεται εύκολα, να επαναλαμβάνει (συνεχώς) ερωτήσεις, να διαφωνεί ή να παραπονιέται, να βηματίζει στον χώρο χωρίς λόγο, να συγκεντρώνει πράγματα χωρίς νόημα, να αρνείται την προσωπική υγιεινή, να έχει τάσεις φυγής από το σπίτι, να αντιδρά με ουρλιαχτά και φωνές χωρίς λόγο.

Επιθετικότητα. Είτε μιλάει επιθετικά, είτε γίνεται σωματικά επιθετικός.

Κατάθλιψη/ Δυσφορία

Άγχος. Εκδηλώνεται με έντονη ανησυχία ή/και με το να ακολουθεί τον φροντιστή συνεχώς.

Απάθεια. (Το άτομο φαίνεται να κάθεται απαθές. Σαν να μην τον ενδιαφέρει τίποτα από αυτά που διαδραματίζονται μπροστά του).

Έλλειψη Αναστολής. Το άτομο συμπεριφέρεται με κοινωνικά ή/και σεξουαλικά μη αποδεκτό τρόπο.

Παραλήρημα. Βασανιστικές ιδέες.

Ψευδαισθήσεις. (κυρίως ακουστικές και οπτικές)

Ευερεθιστότητα

Κινητική διαταραχή. Περιπλάνηση και ψαχούλεμα χωρίς κάποιο στόχο.

Νυχτερινές συμπεριφορές. Ξυπνάει και σηκώνεται τη νύχτα. (Πχ. νομίζοντας πως έχει ξημερώσει)

Κάποια από αυτά μπορεί να εμφανίζονται σε συγκεκριμένα στάδια της νόσου, ενώ άλλα να είναι παρόντα σε όλα τα στάδια (Gottesman & Stern, 2019). Η αντιμετώπιση των ψυχιατρικών συμπτωμάτων είναι σημαντική, καθώς αυτά διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο στην κακή ποιότητα ζωής των ατόμων με άνοια και επιδεινώνουν την ψυχική επιβάρυνση των φροντιστών (Mougias et al. 2015).


Διαβάστε σχετικά: 5 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για την άνοια


Παράγοντες των συμπεριφορικών – ψυχιατρικών συμπτωμάτων

Υπάρχουν παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν την εμφάνιση των συμπεριφορικών - ψυχιατρικών συμπτωμάτων στα άτομα με άνοια και μπορούμε να τους κατατάξουμε στις εξής κατηγορίες (Kales et al., 2015):

Στους παράγοντες που σχετίζονται με το άτομο με άνοια: γνωστική έκπτωση, νευροβιολογικοί παράγοντες της νόσου, κάποια οξεία ασθένεια που δεν έχει διαγνωστεί, ανικανοποίητες (σωματικές) ανάγκες, προϋπάρχοντες ψυχιατρικοί και σχετικοί με την προσωπικότητας παράγοντες.

Στους παράγοντες που σχετίζονται με τους φροντιστές: ψυχική επιβάρυνση, παρουσία στρες ή κατάθλιψης, πτωχές δεξιότητες επικοινωνίας, κ.α.

Στους περιβαλλοντικούς παράγοντες: αλλαγές στο χώρο, αλλαγές στο πρόγραμμα, κ.α.

Είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμό ο καθένας από τους παράγοντες αυτούς μπορεί να επηρεάσει τον βαθμό στον οποίο μπορεί να εμφανιστεί ένα σύμπτωμα. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να προτείνεται στην οικογένεια ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης. Ένα πρόγραμμα, δηλαδή, που θα έχει δημιουργηθεί με βάση τις ανάγκες του συγκεκριμένου ατόμου και της συγκεκριμένης οικογένειας (Kales et al., 2015). Η προσέγγιση DICE αποτελεί ένα παράδειγμα εξατομικευμένης παρέμβασης και θα αναφερθεί παρακάτω.

Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις

Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να προσεγγίσουμε και την παρέμβαση. Υπάρχουν παρεμβάσεις που στοχεύουν στο άτομο με άνοια, στον φροντιστή του και στο περιβάλλον.

Στις παρεμβάσεις για το άτομο με άνοια περιλαμβάνεται η νοητική ενδυνάμωση και αποκατάσταση, η θεραπεία δι’ αναμνήσεων, η επιβεβαιωτική θεραπεία κ.α. (Kales et al., 2015). Τα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης βασίζονται στις δυνατότητες και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο σε γνωστικό επίπεδο και περιλαμβάνουν ασκήσεις που επιχειρούν είτε να συντηρήσουν είτε να ενδυναμώσουν τις γνωστικές λειτουργίες. Η θεραπεία δι’ αναμνήσεων αναφέρεται σε αναδρομή και συζήτηση των σημαντικών γεγονότων στη ζωή του ατόμου.

Τέλος, η ψυχοθεραπεία ως παρέμβαση στα αρχικά στάδια της νόσου, κατά την οποία το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με ανοικτούς λογαριασμούς από το παρελθόν και προσπαθεί να τους επιλύσει.

Στις παρεμβάσεις για τους φροντιστές, η ψυχοεκπαίδευση αποτελεί ένα αποτελεσματικό τρόπο για την αντιμετώπιση των συμπεριφορικών-ψυχιατρικών συμπτωμάτων. Η ψυχοεκπαίδευση μπορεί να ενέχει την ανάπτυξη νέων επικοινωνιακών δεξιοτήτων, την αναγνώριση των αναγκών του ατόμου με άνοια, τη γνώση ότι τα συμπτώματα είναι μέρος της νόσου και δεν είναι επιτηδευμένη συμπεριφορά, την αναγνώριση των αναγκών των φροντιστών για πρακτική και συναισθηματική στήριξη και τρόπους μέσω των οποίων μπορούν να την αναζητήσουν και να την επιτύχουν .

Στις παρεμβάσεις που στοχεύουν στο περιβάλλον, που εστιάζουν κυρίως σε τρόπους διαχείρισης του περιβάλλοντος των ατόμων με άνοια ώστε να επιτευχθεί η μείωση των συμπτωμάτων ή μη επιδείνωση αυτών. Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να μην γίνονται μεγάλες αλλαγές στο χώρο του ατόμου, όπως μια ανακαίνιση. Επίσης, είναι σημαντικό να υπάρχει και να τηρείται ρουτίνα μέσα στην ημέρα με ενδιαφέρουσες και εύκολες δραστηριότητες για το άτομο με άνοια.

Η προσέγγιση DICE

Οι Kales και συν (2014) κατάρτισαν την προσέγγιση DICE, που είναι το αρκτικόλεξο για τις λέξεις Describe, Investigate, Create and Evaluate και εστιάζει στις παραπάνω μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις (για το άτομο το με άνοια, το φροντιστή και το περιβάλλον). Με το πρόγραμμα αυτό, οι ειδικοί μπορούν να παρατηρήσουν και να βρουν τους δυσλειτουργικούς τρόπους αντιμετώπισης και καταστάσεις.

Επόμενο βήμα είναι να δημιουργήσουν νέους λειτουργικούς τρόπους από την αρχή ή και να τροποποιήσουν τους ήδη υπάρχοντες δυσλειτουργικούς σε λειτουργικούς. Όλοι οι τρόποι αντιμετώπισης και καταστάσεις αξιολογούνται ως προς την αποτελεσματικότητά τους, λαμβάνοντας υπόψιν τυχόν δυσκολίες που εμφανίστηκαν κατά την εφαρμογή τους.

Η εξειδικευμένη διερεύνηση των ατομικών, οικογενειακών (φροντιστών) και περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζουν την εμφάνιση και την βαρύτητα των συμπτωμάτων και η ανεύρεση νέων λειτουργικών τρόπων αντιμετώπισης αποτελεί μέρος της συμβουλευτικής φροντιστών ατόμων. Η εξατομικευμένη παρέμβαση, η οποία ανακύπτει από τις συνεδρίες, αποτελεί βασικό στοιχείο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των συμπεριφορικών - ψυχιατρικών συμπτωμάτων στη Νόσο Alzheimer.


Βιβλιογραφία:

  • Gottesman, R. T., & Stern, Y. (2019). Behavioral and Psychiatric Symptoms of Dementia and Rate of Decline in Alzheimer's Disease. Frontiers in pharmacology, 10, 1062. https://doi.org/10.3389/fphar.2019.01062
  • Kales, H. C., Gitlin, L. N., Lyketsos, C. G., & Detroit Expert Panel on Assessment and Management of Neuropsychiatric Symptoms of Dementia (2014). Management of neuropsychiatric symptoms of dementia in clinical settings: recommendations from a multidisciplinary expert panel. Journal of the American Geriatrics Society, 62(4), 762–769. https://doi.org/10.1111/jgs.12730
  • Kales, H. C., Gitlin, L. N., & Lyketsos, C. G. (2015). Assessment and management of behavioral and psychological symptoms of dementia. BMJ (Clinical research ed.), 350, h369. https://doi.org/10.1136/bmj.h369
  • Mougias AA, Politis A, Mougias MA, Kotrotsou I, Skapinakis P, Damigos D, Mavreas VG. (2015). The burden of caring for patients with dementia and its predictors. Psychiatriki. Jan- Mar;26(1):28-37.

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...