Η "επιδημία" ενός σύγχρονου κόσμου να εξουσιάζει το νόημα της ζωής

Καλαμπάκα Έλσα - ψυχοθεραπευτικό κέντρο ΜΟΡΦΗ

Η "επιδημία" ενός σύγχρονου κόσμου να εξουσιάζει το νόημα της ζωής

Καλαμπάκα Έλσα - ψυχοθεραπευτικό κέντρο ΜΟΡΦΗ
άντρας προσπαθεί να εξουσιάσει το νόημα της ζωής
Image credit: Fabio Comparelli / unsplash.com

Η ανθρώπινη ζωή ξεκινάει χωρίς κάποιο προδιαγεγραμμένο νόημα. Το νόημα της ζωής αποτελεί ένα από τα πιο πολυσύχναστα ερωτήματα φιλοσόφων, επιστημών και θρησκευτικών δογμάτων ανά τους αιώνες. Το σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει μια συνταγή ή μια κατεύθυνση για τον καθένα από εμάς.


Τα πάντα συνδυάζονται μεταξύ τους, όπως μια μεγάλη συμφωνία, και όλα συνθέτουν ασυνείδητα όλα τα υπόλοιπα… όπως ένα μεγάλο όνειρο ενός μόνο ονειρευόμενου, στο οποίο όλοι οι ονειρικοί χαρακτήρες ονειρεύονται επίσης… Τα πάντα εμφανίζονται σε αμοιβαία συσχέτιση με όλα τα υπόλοιπα, έτσι που να μην μπορείς να κατηγορήσεις κανέναν για τίποτε. Είναι σαν να υπήρχε ένας και μόνο σκοπός πίσω από το κάθε τι, που έδινε πάντα κάποιο νόημα, μολονότι κανείς από εμάς δεν ξέρει ποιο ήταν, και ουδείς έχει ζήσει ακριβώς τη ζωή που σκόπευε να ζήσει.

– Joseph Campbell-

Η ανθρώπινη ζωή ξεκινάει χωρίς κάποιο προδιαγεγραμμένο νόημα. Το νόημα της ζωής αποτελεί ένα από τα πιο πολυσύχναστα ερωτήματα φιλοσόφων, επιστημών και θρησκευτικών δογμάτων ανά τους αιώνες. Το σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει μια συνταγή ή μια κατεύθυνση για τον καθένα από εμάς.

Πρόκειται για μια βαθυστόχαστη εσωτερική ψυχική εμπειρία που όλοι μας κάποια στιγμή της ζωή μας, αν όχι σε όλη την διάρκεια της, πρόκειται να μας απασχολήσει. Ακόμη και όταν ανακαλύπτεται κάποια στιγμή, δεν σημαίνει πως ολοκληρώθηκε η διαδικασία της αναζήτησης του. Μπορεί κάποιες περιόδους να κοπάζει, κάπως, και να συμπορευόμαστε μαζί του αλλά αυτό δεν αποτελεί μια παντοτινή κατάσταση.

Εμείς οι άνθρωποι φαίνεται πως είμαστε πλασμένοι να αναζητούμε το νόημα της ζωής καθώς είμαστε ριγμένοι σε έναν κόσμο ανεξερεύνητο, ακατανόητο και χαώδες. Βιολογικά, τα νευρικά μας συστήματα είναι οργανωμένα με τέτοιο τρόπο ώστε ο εγκέφαλος να συγκεντρώνει αυτόματα τα εισερχόμενα ερεθίσματα σε παραμέτρους.

Ο μοναδικός σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης, έγραφε ο Carl Jung στα σημειωματάρια του, είναι να ανάψει ένα φως στο σκοτάδι της ίδιας της ύπαρξης του. Σε ένα σύμπαν που δεν έχει σκοπό με την ανθρώπινη έννοια, όπου δεν είμαστε παρά ένα κοσμικό ατύχημα, το σκοτάδι της ίδιας της ύπαρξης, μπορεί εύκολα να μας κατακλύσει και όμως συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε για το νόημα και μπροστά σε όλο αυτό τον πόνο και την αβεβαιότητα της ζωής ο άνθρωπος επιθυμεί από την φύση του να διατηρήσει την μοναδικότητα της ύπαρξης του.

Η συνεχής αναζήτηση μας για να ανταποκριθούμε ουσιαστικά στο ζήτημα για το ποιος είναι ο σκοπός και το νόημα της ύπαρξης μας, συχνά μας ρίχνει σε βαθιά κρίση. Η σύγχρονη εποχή δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τον άνθρωπο στην αναζήτηση νοήματος καθώς τα πάντα έχουν αμφισβητηθεί και αποδυναμωθεί. Οι κοινωνίες βρίσκονται σε μια πνευματική κρίση και η συνεχής αποδόμηση θεσμών, αξίων, ταυτοτήτων, προτεραιοτήτων αποδομούνται διαρκώς χωρίς όμως να έχουμε χαράξει την νέα βάση δεδομένων του κόσμου μας.

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανατρέχουν στην ψυχοθεραπεία, επειδή αγωνιούν για ένα σκοπό στη ζωή τους. Ο Carl Jung υπολόγισε ότι το 1/3 των ασθενών του, τον συμβουλεύτηκαν για αυτό το λόγο.

Η ανάγκη και η αγωνία να ανακαλυφθεί, να απαντηθεί, να δημιουργηθεί το νόημα στην ζωή από το ανθρώπινο είδος, καθιστά το θέμα αυτό υψίστης σημασίας για τον ίδιο, ταυτόχρονα αποτελεί και την αχίλλειον πτέρνα του. Αποτελεί μια επιτακτική ψυχική ανάγκη που αν δεν καλυφθεί αφήνει τον ίδιο στο κενό, ρίχνει τον άνθρωπο στο χάος και στην αβυσσαλέα μορφή του φόβου για ζωή.

Δίχως το πολυπόθητο νόημα ο άνθρωπος φαντάζει γυμνός, δίχως ένδυμα μπροστά στην αλήθεια της ζωής η οποία οδηγεί χωρίς καμία παρέκκλιση και δίχως κανένα έλεος στον θάνατο. Κάνουμε πολλά πράγματα στη ζωή μας για να ανταπεξέλθουμε σε αυτή την υπαρξιακή συνειδητοποίηση της ύπαρξης μας.

Πάνω ακριβώς σε αυτή την βαθιά ενστικτώδη ανάγκη του ανθρώπου να δώσει νόημα στην ζωή δίνεται η αέναη μάχη με την υπαρκτή ανθρώπινη μοναχικότητα της ύπαρξης μας καθώς και με την συνειδητότητα του θανάτου και τον ολοκληρωτικό αφανισμό μας.

Όπως έλεγε και ο Επίκουρος: Μια φορά υπάρχουμε, δεν υπάρχει τρόπος να υπάρξουμε δυο φορές και μάλλον δεν θα υπάρξουμε ξανά ποτέ. Κι εσύ που δεν εξουσιάζεις το αύριο, αναβάλλεις τη χαρά. Και η ζωή πάει χαμένη με τις αναβολές και ο καθένας πεθαίνει απασχολημένος.

Είναι τόσο υπαρκτή και επιτακτική η ανάγκη του ανθρώπου για νόημα ζωής που ακριβώς πάνω σε αυτή στηρίχθηκαν ολόκληρες κοινωνίες και οικονομίες, σαν μια πολύ καλή κερδοφόρα επιχείρηση η οποία μάλιστα δεν κινδυνεύει ποτέ από κορεσμό.

Καταπιάστηκαν στην δημιουργία κερδοφόρων επίπλαστων νοημάτων για την ζωή του σύγχρονου ανθρώπου, "χαρίζοντάς" τα για μαζική κατανάλωση, καθησυχάζοντας την ανάγκη των ανθρώπων για το πώς έχουν να ζήσουν, μετατρέποντας τον σύγχρονο άνθρωπο σε ένα καταναλωτικό ον συνδέοντας, κατά αυτόν τον τρόπο, το πολυπόθητο νόημα της ζωή με τον καταναλωτισμό, με τα υλικά αγαθά και τις απολαύσεις έξω από την ύπαρξη του ανθρώπου και τον εσωτερικό του κόσμο.

Η σύγχρονη τάση του ανθρώπου βάζει το νόημα για ζωή έξω από αυτόν, σε μια εξαρτημένη κατάσταση με τα εξωτερικά ερεθίσματα. Σαφώς και δεν δαιμονοποιούμε την ανάγκη για οικονομική ευμάρεια του ανθρώπου και για την ευχαρίστηση μέσω των υλικών αγαθών. Άλλωστε η επιβίωση είναι από τα σημαντικά θέματα που έχει να φροντίσει πρωτίστως ο άνθρωπος.


Διαβάστε σχετικά: Η αισιόδοξη πλευρά της ζωής σε εποχές αβεβαιότητας και κρίσης


Σύμφωνα άλλωστε και με την πυραμίδα αναγκών του Maslow οι ανάγκες των ανθρώπων είναι ιεραρχημένες από τις βασικές και πρωτόγνωρες ανάγκες μέχρι τις πιο πολιτισμένες και άυλες. Στην βάση της πυραμίδας βρίσκεται η βασική ανθρώπινη ανάγκη για επιβίωση. Εφόσον ο άνθρωπος καλύψει την ανάγκη του για επιβίωση αναζητά το συναίσθημα της ασφάλειας, της κοινωνικής αποδοχής, της αυτοεκτίμησης και τέλος της αυτοολοκλήρωσης του με βάση αυτό που είναι πραγματικά κάθε ανθρώπινη οντότητα.

Υπάρχει μια ουσιαστική διαφορά όταν ο άνθρωπος αξιοποιεί τα υλικά αγαθά και τα εξωτερικά ερεθίσματα ως μέσον επίτευξης της ευτυχίας του και είναι πολύ διαφορετικό όταν ο ίδιος χρησιμοποιεί αυτά ως σκοπό της ζωής του προσδίδοντας νόημα στην ζωή μέσα από αυτό. Στην δεύτερη περίπτωση αναζητιέται το νόημα έξω από τον ίδιο του τον εαυτό και το κέντρο βάρος εναποτίθεται στα εξωτερικά ερεθίσματα.

Όταν ο Σωκράτης αντίκρισε διάφορα πολυτελή εμπορεύματα αναφώνησε: Πόσα πράγματα υπάρχουν στον κόσμο που δεν τα θέλω. Ο Σωκράτης μας λέει πως ο πιο σημαντικός παράγοντας της ευτυχίας μας δεν είναι αυτά που έχουμε αλλά αυτό που είμαστε. Η αξία σε αυτό που είμαστε είναι απόλυτη και κανείς δεν μπορεί να μας την στερήσει σε αντίθεση με την αξία των αγαθών και όλες εκείνες τις καταστάσεις που είναι έξω από την ύπαρξη του ανθρώπου.

Κατασκευασμένα νοήματα μιας οργανωμένης κοινωνίας οδήγησαν τους ανθρώπους στο εξουθενωτικό κυνηγητό στόχων που "ελεύθερα", επιβεβλημένα ωστόσο, φαντάζει ότι επέλεξαν οι ίδιοι αφήνοντάς τους ένα τεράστιο ψυχικό κενό το οποίο αποτυπώνεται ως έλλειψη εσωτερικής πνευματικότητας των ανθρώπων, ως δυσκολία να συνδεθούν βαθιά μεταξύ τους και να βιώσουν αληθινά, την ένταση και την δύναμη των ανθρωπίνων συναισθημάτων.

Στο βωμό της παντοδύναμης εξουσίας της οικονομίας, οργανωμένα πια, οι κοινωνίες οδηγούνται σε νοήματα τα οποία παράγουν συνεχόμενα και αυξανόμενα ατομικές και υλιστικές ανάγκες διαμορφώνοντας έτσι ένα ανθρώπινο είδος, απομονωμένο, ανικανοποίητο, καταθλιπτικό, ψυχικά κενό, χωρίς τελικά αληθινό νόημα για την ύπαρξη του, χωρίς συναίσθηση για οποιαδήποτε άλλη ύπαρξη, χωρίς αλληλεγγύη και χωρίς συμπόνοια για την όποια καταστροφή συμβαίνει γύρω του συνεπώς και χωρίς καμία αυτοσυμπόνοια για την ίδια τελικά την αυτοκαταστροφή του.

Το υπαρξιακό κενό μεγαλώνει καθώς ο σύγχρονος άνθρωπος προσπαθεί να κυριεύσει και άλλο το δοσμένο επιφανειακό νόημα που έχει κατασκευαστεί για κείνον και υπηρετείται από αυτόν. Αγωνιζόμενος να κατακτήσει και άλλο όσα του υπόσχονται την ευτυχία εστιάζει στην κατάκτηση χρημάτων, δόξας, κύρους και εξουσίας. Καταστάσεις που υπόσχονται γρήγορες, έτοιμες και εύκολα προσβάσιμες απολαύσεις. Έχει πειστεί ότι όσο πιο πολλά υλικά έχει, τόσο κατακτάει το νόημα και την αξία στην ζωή.

Είναι πολύ έξυπνη τεχνική η επιβολή του νοήματος και η δημιουργία καταναλωτών του νοήματος της ζωής καθώς έτσι μετατρέπουν τον άνθρωπο, μέσω της βαθιάς αδιαμφισβήτητης ανθρώπινης ανάγκης για νόημα, σε υπηρέτη μιας καταναλωτικής και καπιταλιστικής κοινωνίας δημιουργώντας καταιγισμό επίκτητων αναγκών.

Ο Σοπενχάουερ αναφέρει πως η ευτυχία εξαρτάται περισσότερο από αυτό που έχουμε μέσα μας παρά από αυτό που έχουμε γύρω μας, διότι αυτό που τελικά έχουμε μέσα μας είναι και αυτό που θα τον εγκαταλείψει τελευταίο και σε οποιαδήποτε περίοδο της ζωής θα αποτελέσει την μοναδική αυθεντική και ακατάλυτη πηγή της ευτυχίας.

Είναι τόσο σαγηνευτική η σκέψη μιας προκαθορισμένης απλής ανάθεσης ενός έργου για τη ζωή, από την αβεβαιότητα και την αγωνία του αληθινού μυστήριου της ζωής και του θανάτου. Είναι ανακουφιστικό το δοσμένο, το καθορισμένο, το πραγματιστικό, το μετρήσιμο, το επινοούμενο νόημα το οποίο βεβαιώνει τον άνθρωπο πως ακολουθώντας το συγκεκριμένο life styling της εποχής θα οδηγηθεί σε μια ζωή γεμάτη νόημα και ευτυχία.

Η ευτυχία όμως και το νόημα της ζωής είναι μια δύσκολη διαδικασία που προαπαιτούμενο για αυτή είναι η βαθιά εσωτερική διεργασία του ανθρώπου και η σύνδεση με τον πυρήνα της ύπαρξης του. Ο Αριστοτέλης λέει στα ηθικά ευδημεία: Η ευδαιμονία των αυταρκών εστί. Η ευτυχία ανήκει σε όσους είναι ικανοποιημένοι με τον εαυτό τους, αφού όλες οι άλλες πηγές ευτυχίας είναι από την φύση τους αβέβαιες, πρόσκαιρες στα χέρια της τύχης.

Όταν ο άνθρωπος γεννιέται θέλει να ζήσει, πρωτίστως να επιβιώσει. Το ένστικτο της επιβίωσης είναι έμφυτο σε κάθε ζωντανό οργανισμό. Η Ομορφιά, η δύναμη και το μυστήριο της τάσης για ζωή είναι εντυπωσιακή τόσο στο φυτικό όσο και στο ζωικό βασίλειο. Ο άνθρωπος συναντιέται σε ένα κοινό χώρο με κάθε τι το ζωντανό που τον περιβάλει γύρω του και ο κοινός αυτός χώρος είναι το βαθύ ένστικτο της επιβίωσης και της ίδιας της ζωής.

Ωστόσο το ανθρώπινο είδος διαφοροποιείται από όλα τα αλλά είδη που συνυπάρχουν στον πλανήτη γη και αυτό γιατί είναι το μόνο με συνείδηση και νου και το μόνο που αναλογίζεται την τραγικότητα της ύπαρξης του.

Είναι αυτός που γνωρίζει και σε όλη του την ζωή επεξεργάζεται την μια οικουμενική αλήθεια, πως ο καθένας από εμάς γεννιέται και πεθαίνει χωρίς την θέληση του. Η συνειδητότητα της ανθρώπινης μοίρας οδηγεί τον άνθρωπο στην αναζήτηση ενός σκοπού και ενός νοήματος ικανό να αντισταθμίσει την προσωρινή ύπαρξη μας σε αυτόν τον κόσμο.

Το νόημα καθρεφτίζεται από τα κίνητρα που έχουμε στην ζωή μας τα οποία μας καθορίζουν εμπεριέχοντας μέσα τους τις σκέψεις μας, τις ανάγκες μας, τις επιθυμίες μας, τους φόβους μας, τα ένστικτα μας.

Ο Σίγκμουντ Φρόιντ θεωρούσε ότι τα πιο σημαντικά κίνητρά που μας καθορίζουν στο τι κάνουμε είναι ενστικτώδη δίνοντας έμφαση στο σεξουαλικό ένστικτο, το ένστικτο δηλαδή της απόλαυσης, της αναπαραγωγής και διαιώνισης του είδους μας.

Ως αντίβαρο στο ένστικτο της ζωής ο Άλφρεντ Άντλερ αναφέρει ως σημαντικό κίνητρο που καθορίζει το νόημα στην ζωή και το ένστικτο του θανάτου. Η συνειδητοποίηση της δικής μας θνησιμότητας αποτελεί κίνητρο και προσδίδει νόημα στην ίδια την ύπαρξη μας.

Αυτή η γνώση του θανάτου μας αποτελεί ευλογία και κατάρα συνάμα για το ανθρώπινο είδος. Πρόκειται για μια αδιαχώρητη αλήθεια της ζωής, αφού στην ζωή μας κάθε φορά που εισπνέουμε ταυτόχρονα εκπνέουμε κιόλας. Δεν υπάρχει ξέχωρα το ένα από το άλλο.

Η επιλογή του κάθε ανθρώπου αν θα αξιοποιήσει την γνώση για τον σίγουρο θάνατο του ως ευχή ή ως κατάρα διαμορφώνει και το νόημα που προσδίδει ο καθένας μας στην ζωή του. Η γνώση του υπαρκτού θανάτου αποτελεί ένα νόμισμα με δυο όψεις. Στην μια περίπτωση μπορεί να ευαισθητοποιήσει τον ίδιο, να τον εξανθρωπίσει και να τον οδηγήσει να αγκαλιάσει την ιερή ευαλωτότητα του, κάνοντας το ίδιο και στο περιβάλλον γύρω του.

Η άλλη όψη του ιδίου νομίσματος είναι το ένστικτο του θανάτου και ο φόβος για το άγνωστο να υπερισχύσει ψυχολογικά και πνευματικά, η μη αποδοχή της παραδοχής αυτής μέσω των μηχανισμών άμυνας μετατρέπει την ύπαρξη σε ένα φοβικό και εγωικό άνθρωπο. Μια τέτοια ψυχική κατάσταση δεν επιτρέπει στον άνθρωπο την σύνδεση με τον πυρήνα του ούτε όμως και με τα άλλα έμψυχα όντα γύρω του οδηγώντας τον σε μια υπαρξιακή απόσυρση.

Η φύση, αν επιθυμήσουμε να την αφουγκραστούμε, θα μπορούσε να μας διδάξει για το μυστήριο της ζωής και το νόημα της ύπαρξης μας. Ο ίδιος ο άνθρωπος για να μπορέσει να προσλάβει από το φυσικό περιβάλλον του γνώση, χρειάζεται να είναι ανοιχτός με εμπιστοσύνη και σεβασμό στην ζωή, βιώνοντας την ύπαρξη του σαν ένα μέρος του όλου και όχι ως ένα κομμάτι που ανήκει σε εκείνον.

Ένα δέντρο που ο άνεμος το έχει λυγίσει βρίσκει αυτόματα το νόημα στο να λυγίσει και να αφεθεί, χωρίς ωστόσο να παραδοθεί αφού μέσα από αυτό το "άφημα" και την μη αντίσταση του, επιτρέπεται η ζωή, καθώς οι ρίζες του εξαπλώνονται όλο και πιο βαθιά στο χώμα ενώ αβίαστα αλλάζει κατεύθυνση και μορφή. Αντί λοιπόν να πάρει ύψος εκείνο μεγαλώνει οριζόντια ακουμπώντας στο έδαφος.


Διαβάστε σχετικά: Τι μου έμαθε η ζωή ως τώρα


Το ότι πέφτει κάτω δεν καταγράφεται ως μια αποτυχία. Ο άνεμος δεν μπορεί πια να το ξεριζώσει αφού έχει εναρμονιστεί μαζί του, κάποια στιγμή παύει να αντιστέκεται και φαίνεται σαν να πλέει μαζί του όχι όμως από παραίτηση αλλά από αποδοχή, αφού στην φύση υπάρχει και ο δυνατός άνεμος και η δυνατή καταιγίδα. Την στιγμή που αναπόφευκτα πλέει μαζί του την ίδια στιγμή αυτή η σύμπλευση είναι που το δυναμώνει, που το κάνει προσαρμοστικό και ανθεκτικό στην πραγματικότητα που υφίσταται.

Ένα παιδί που παίζει με το κύμα της θάλασσας ξυπόλητο δεν σκέφτεται ποιο είναι το νόημα της ζωής.

Μια γυναίκα ερωτευμένη που γέρνει στην αγκαλιά του συντρόφου της δεν αναλογίζεται αν η στιγμή αυτή έχει νόημα για κείνη. Αυτή την ώρα τα πάντα γύρω της κοπάζουν δεν αναζητά το νόημα γιατί το βιώνει εκείνη την στιγμή.

Όταν ένα ποτάμι κατεβαίνει ορμητικά την πλαγιά ενός βουνού δεν αναρωτιέται για το αν η κατεύθυνση που έχει πάρει είναι η σωστή ή όχι. Δεν σταματά κάπου για αναστοχασμό ούτε λέει πως τάχα πρέπει να προνοήσει για τις ημέρες λειψυδρίας που λένε πως έρχονται.

Δεν προβληματίζεται για την ορμή. Δεν σκέφτεται: μήπως έχω έπαρση με τόση ορμή που κυλάω; Τι θα γίνει το καλοκαίρι που θα υπάρξει ξηρασία; Μήπως πρέπει να πάω πιο αργά πιο ταπεινά; Μήπως αν κρατήσω λίγο την ροή μου μπορεί να επιμηκύνω την ύπαρξη μου; Μήπως υπάρχει τρόπος να υπάρχω για πάντα;

Η αληθινή ταπεινότητα δεν περιορίζει αλλά επιτρέπει.

Όταν μας χαρίσουν ένα όμορφο λουλούδι δεν αναρωτιόμαστε για το νόημα που έχει, η ομορφιά του, είναι μπροστά μας ολοφάνερη. Το ποτάμι, το λουλούδι, το δέντρο, ο έρωτας συνηχούν σε ένα κοινό παρονομαστή: στην υπερισχύουσα δύναμη της ύπαρξης και στο μυστήριο της ίδιας της ζωής τη στιγμή που συμβαίνει. Η παρατήρηση της φύσης αποδεικνύει πως η ζωή είναι μια βαθιά εσωτερική διεργασία και πως η ίδια η ζωή αποτελεί αυτοσκοπό.

Όταν η ζωή μας έχει ζωτικότητα δεν αναταραζόμαστε, δεν υπάρχει η ανάγκη για αναστοχασμό και δεν αποσπόμαστε από την ροή της ζωής.

Όταν το βίωμα μας έχει ζωτικότητα. το νόημα του είναι παρόν και ταυτόχρονα ο νους μας ησυχάζει, κοπάζει ο θόρυβος των σκέψεων μας για το πώς πρέπει να ζήσουμε, καταλαγιάζουν οι φόβοι και οι ενοχές ενώ την ίδια στιγμή οι αισθήσεις μας είναι διευρυμένες.

Για αυτό στην παιδική ηλικία και στην νεαρή ηλικία ο άνθρωπος δεν αναζητάει το νόημα για ζωή διότι μπορεί να ζει στο παρόν, μπορεί να παίζει, να χαίρεται την ίδια στιγμή που η ζωή έχει ένα ατελείωτο ορίζοντα μπροστά του, είναι περίεργος για αυτή, λαχταράει να την γνωρίσει και να την γευτεί. Η παραπάνω κατάσταση ενυπάρχει περισσότερο στην παιδική ηλικία του ανθρώπου καθώς σε αυτή την φάση ο ίδιος βιώνει ελεύθερη και παρούσα την ύπαρξη του.

Η ενηλικίωση ωστόσο του σύγχρονου ανθρώπου βρίσκει την ύπαρξη του άκαμπτη, μεταλλαγμένη, γεμάτη κοινωνικές νόρμες οι οποίες έχουν χτιστεί γύρω από τον αληθινό και φυσικό του εαυτό ξεκινώντας από την ίδια την οικογένεια και συνεχίζεται από την ευρύτερη κοινωνία. Στην προσπάθεια να χωρέσει ο άνθρωπος στα δοσμένα της κοινωνίας, της εποχής και του πολιτισμού του θυσιάζει, ασυνείδητα, την ύπαρξη του και την μοναδικότητα ως ζωντανό ον.

Για αυτό οι πρώτες δυο δεκαετίες της ενήλικης ζωής των ανθρώπων επικεντρώνονται στην κάλυψη αναγκών που αφορά το χτίσιμο της προσωπικότητάς του με βάση την επιθυμητή και αποδεκτή μορφή της κοινωνίας του. Ενώ στα μέσα της ζωή μας, όπου κάνεις αναγνωρίζει πιο καθαρά το αναπόφευκτο τέλος και τον συγκεκριμένο και περιορισμένο χρόνο της ύπαρξης του αναζητιέται το πραγματικό νόημα της ζωής συνεπώς και η σύνδεση με τον βαθύτερο μας εαυτό.

Για να μπορέσεις να δεχτείς τον θάνατο πρέπει πρωτίστως να έχει ζήσει, για να μπορέσεις να έχεις ζήσει χρειάζεται να έχεις καταφέρει να συνδεθείς με τον βαθύτερο εσωτερικό σου εαυτό. Όταν η συνείδηση του θανάτου αρχίζει να αναδύεται ως αντίβαρο αυτής αναδεικνύεται η ανάγκη για αναζήτηση του νοήματος και αξιοποίηση του χρόνου που μας έχει απομείνει με τον πιο ουσιαστικό και αληθινό τρόπο.

Κάθε φορά που νιώθουμε ζωντανοί με το βίωμα μας δεν αναζητούμε απαντήσεις, δεν θέτουμε πολύπλοκα ερωτήματα, δεν αναδεικνύουμε προβληματισμούς, αμφιβολίες και αμφιθυμίες μας. Δεν υπάρχουν νοήματα που πρέπει να ανακαλυφθούν καθώς η ίδια η ζωή, όταν καταφέρνει και είναι ζώσα ζωή, έχει πετύχει τον σκοπό της και βιώνει νόημα συνεπώς βιώνεται η αξία αυτής!

Το νόημα που βιώνω σε μια φάση της ζωής μου δεν είναι σίγουρο ότι θα με αντιπροσωπεύει μέχρι και το τέλος της ζωής. Είναι σημαντική η συνειδητή γνώση της ύπαρξης του νοήματος στην ζωή μας, διότι αποτελεί μια αέναη μάχη με το θάνατο και την φθορά. Μέσα σε αυτή την ανάγκη του ανθρώπου ελλοχεύει συνεχώς ο κίνδυνος να γίνουμε υπηρέτες ενός νοήματος που ανακαλύψαμε ή πιθανά να είναι δοσμένο από την κοινωνία ή την οικογένεια μας.

Να χτίσουμε γύρω από αυτό σχεδόν μια φυλακή για να μην το χάσουμε και να βρεθούμε να είμαστε υπηρέτες μιας πεποίθησης ή μιας ιδεολογίας για το νόημα της ζωής. Βρισκόμαστε να διακηρύττουμε και να υπηρετούμε κάποιο νόημα ακόμα και αν στο σήμερα δεν είναι ζωντανό μέσα μας, ακόμη και αν στο σήμερα δεν έχει ροή και αντίκτυπο στο παλμό για ζωή, στην αρμονία, στην χαρά, στην ελπίδα, στην ίδια την αποδοχή της αυθεντικής αλήθειας μας. Εκεί όπου εμπεριέχεται το φως και οι σκιές μας, το σωστό και το λάθος μας, η ανάπτυξη αλλά και η φθορά μας, η ομορφιά αλλά και η ασχήμια μας, η ζωή αλλά και ο θάνατος μας.

Είναι φορές που ο άνθρωπος στην μεγάλη αγωνιά του να πορευτεί με νόημα στην ζωή του οδηγείται στο να κυριεύει και να εξουσιάζει αυτό το νόημα. Η ανάγκη για απόλυτο έλεγχο και κυριαρχία στο νόημα για ζωή φαντάζει σαν μια νίκη απέναντι στην μεγάλη υπαρξιακή αγωνία του.

Ωστόσο η αλήθεια στο νόημα για ζωή συναντιέται στην ταπεινότητα, χάνεται στην αλαζονεία και στην προσπάθεια της εξασφάλισης και της κατάκτησης με ένα άκαμπτο και δοσμένο κοινωνικά τρόπο. Το αληθινό για τον καθένα μας νόημα δεν εξασφαλίζεται αλλά προσφέρεται, δεν απαιτείται απλά υπάρχει, δεν ανταλλάσσεται αλλά ούτε επιβάλλεται δεν κατασκευάζεται αλλά αποκαλύπτεται.

Η κατάκτηση φαντάζει ως μια νίκη που όμως χαμένος είναι ο ίδιος ο εαυτός. Η εσωτερική σύγκρουση του ανθρώπου, ο εσωτερικός πόλεμος, η κατάκτηση, η κυρίαρχη και εξουσιαστική μορφή του, η υπεράσπιση της μια μόνο πλευράς την ίδια στιγμή που απαρνιέμαι κάποια άλλη ψυχική μου πλευρά, ουδεμία σχέση έχει με το αληθινό νόημα της ζωής και ουδεμία ευθύνη αναλαμβάνει για την πραγμάτωση της.

Το νόημα δεν πρέπει να εκλαμβάνεται σαν οχυρό στους φόβους μας. Το γνήσιο νόημα αγκαλιάζει ολόκληρη την ύπαρξη χωρίς να την ακρωτηριάζει, οδηγεί στην πραγμάτωση της αγάπης για την ζωή, είναι η ίδια η αγάπη για ζωή και για όσα μας περιβάλλουν γύρω μας, είναι μια αγάπη με ενσυναίσθηση και ανθρωπιά.

Δεν μπορείς να κατακτήσεις και να κατακυριεύσεις το νόημα, διότι το νόημα στην αλήθεια του είναι φωτεινό και αβίαστα το βλέπεις και αβίαστα το βιώνεις. Δεν θα σου ζητήσει ανταλλάγματα, αν το συναντήσεις. Είναι σαν τον ήλιο που μας ζεσταίνει και μας φωτίζει αλλά δεν μπορούμε να το φυλακίσουμε μέσα μας, ούτε να επιβάλουμε για πάντα την λάμψη και την ζεστασιά του.

Μια τέτοια δράση μας αποτελεί άρνηση και αντίδραση στο φόβο της επερχόμενης νύχτας και του ανεξάντλητου σκοταδιού της. Χρειάζεται να επιτρέψουμε πρόσβαση σε ψυχικά περάσματα, όπου μπορούν να μας συνδέσουν με τα σκιερά μας κομμάτια.

Αυτό άλλωστε αποτελεί μέρος μιας διεργασίας της θεραπείας μας. Η επιτρεπτικότητα μας στην δυσφορία, στον πόνο, στον φόβο και στην ανθρώπινη ενοχή ανοίγει αδιαμφισβήτητα την δίοδο για να αναδυθεί το ασυνείδητο υλικό, και αυτό υποδηλώνει την απόφαση, την δύναμη και την αντοχή τα οποία χρειάζονται ως απαραίτητα δομικά υλικά της αφύπνισης μας, της επίγνωσης και της προθυμίας μας να συναντηθεί ο πραγματικός εαυτός μας και με την άφθονη ζωτικότητα που πηγάζει ακριβώς από εκεί, από μέσα μας.

Γνωρίζουμε πως στο σύμπαν μας το φως δεν αφανίζεται ποτέ και πως το σκοτάδι υφίσταται ακόμη και όταν το μικροπεριβάλλον μας είναι λουσμένο με την λάμψη του φωτός. Στο σύμπαν το φως και το σκοτάδι υπάρχουν αδιάκοπα, συνυπάρχουν με αρμονία χωρίς κάποιο από αυτά να είναι κυρίαρχο.

Η εναλλαγή αυτών των δυο είναι ένα βίωμα στο μικρόκοσμο μας το οποίο φανερώνει μια αλήθεια πως το ένα υπάρχει ακριβώς επειδή υπάρχει και το άλλο και πως η υπεράσπισή του ενός από τα δυο είναι μια ψευδαίσθηση μια ουτοπία και μια λήθη της ζώσας ύπαρξης.

Μόνο το βίωμα της θαλπωρής που μας προσφέρει την παρούσα στιγμή ο ήλιος και το φως της ημέρας είναι αρκετό για να βιώσουμε νόημα στην ζωή μας. Το αληθινό νόημα στην ζωή είναι ανοιχτό στην αλήθεια.

Αποδέχεται και μπορεί να την αντέξει χωρίς να διαλυθεί. Βιώνοντας ταυτόχρονα την ανυπέρβλητη αξία της ζωής και την ευγνωμοσύνη για αυτή συναντάει κανείς μια χαρμολύπη και αυτό γιατί έχουμε γνώση πως για τούτη μονάχα την στιγμή είμαστε ζωντανοί, για αύριο δεν ξέρουμε. Η χαρμολύπη είναι αυτό που αντιστοιχεί σε τέτοιες στιγμές. Η χαρά του εδώ και τώρα, αφού είμαι ένα ζωντανό πλάσμα, αλλά και η λύπη, διότι γνωρίζουμε την εφήμερη ύπαρξή μας.

Η προσπάθεια να ορίσεις το νόημα και να το περιορίσεις στο πάντα, ή να το οχυρώσεις μέσα σου με ένα άκαμπτο τρόπο χωρίς την παραμικρή σωτήρια ρωγμή, εξασθενεί την δύναμη του, ξεθωριάζει την ομορφιά του και καταδεικνύεται σε απάρνηση της αλήθειας και του υπαρκτού νοήματος που είναι αυτή καθαυτή η ζωή.

Σε τέτοιες περιπτώσεις αν το νόημα είχε φωνή θα σου έλεγε ότι δεν υπάρχει κατά αυτόν τον τρόπο, ότι πρόκειται για μια αποπλάνηση και παραπλάνηση και πως μόνο αν δεν θέλεις να το κατακτήσεις, τότε μόνο μέσα στην ελευθερία μπορεί να σου παρουσιαστεί και να σε συνοδέψει μέχρι εκείνο το σημείο που αποτελεί ζωτικότητα για σένα.

Το αληθινό νόημα δεν κινδυνεύει από κάτι όπως ο ήλιος, το φως και η ζέστη του, δεν απειλείται από την ροή και το πέρασμα της ζωής. Στον αέναο χρόνο θα λάμπει, υπάρχει στο σκοτάδι και φυσικά υπάρχει και στο φως που πάντα ακολουθεί. Η ολιστική αποδοχή της πραγματικότητας που εμπεριέχει μέσα την αβεβαιότητα νοημαδοτεί το ξημέρωμα και την αλήθεια.

Το νόημα στην ζωή δεν μπορεί να βιαστεί, να προκαθοριστεί, να κυριαρχηθεί, θέλει βαθιά πίστη και τις στιγμές που δεν βλέπεις και δεν το νιώθεις καθαρά. Για όλες εκείνες τις στιγμές που διαβαίνεις τον δρόμο χαμένος, χωρίς κατεύθυνση, για κείνες τις στιγμές που φαίνονται όλα χωρίς νόημα για σένα μην βιαστείς να σε καταγράψεις ως αποτυχημένο. Έχεις να αντέξεις την αβεβαιότητα της ύπαρξης σου.

Αν αντέξεις αυτή τη αποσταθεροποίηση μέσα σου, και την αγωνία που υφίστασαι, γνωρίζοντας ότι το νόημα δεν είναι για να το κατακτήσεις και να το δέσεις για πάντα δίπλα σου, τότε του δίνεις τον χώρο να σου αποκαλυφθεί. Το νόημα κρύβει το μυστήριο μέσα του, αφού είναι κομμάτι της ίδιας της ζωής η οποία αποτελεί ένα μυστήριο.

Ο Γιάλομ αναφέρει πως η αναζήτηση για νόημα, όπως και η αναζήτηση για απόλαυση, πρέπει να γίνεται έμμεσα. Το νόημα προέρχεται από μια δραστηριότητά που έχει νόημα∙ όσο προσπαθούμε να το επιδιώξουμε με προμελετημένο τρόπο, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να το βρούμε.

Η ίδια η ζωή είναι αχαρτογράφητη για τον καθένα μας και χρειάζεται θάρρος και κάποιες φορές να προχωρήσουμε χωρίς πλοήγηση. Η πλοήγηση ανακουφίζει από τον φόβο του χάους, της ζωής και του θανάτου αλλά σε οδηγεί στις ίδιες διαδρομές που έχεις ήδη περιδιαβεί.

Το προχώρημα μας χωρίς πλοήγηση, η αβεβαιότητα και το ρίσκο αυτής της κατάστασης, η αποδοχή του φόβου και της ευάλωτης φύσης μας, η παραδοξότητα της συντροφιάς της μοναχικότητας μας, η ανοιχτότητα στο λάθος και στην αποτυχία ως αξιοποιήσιμες εμπειρίες για την ψυχική ωριμότητα του ανθρώπου, δύναται να μας οδηγήσει στο πολυπόθητο προσωπικό νόημα της ζωής και μόνο έτσι τελικά μπορούμε να γίνουμε ανθρωπινότεροι όπως έλεγε και ο Moreno.

Σε αυτές τις συνθήκες, μέσα σε αυτό το πλαίσιο της ανοιχτότητας της καρδιάς με αγάπη, τρυφερότητα, πίστη και ευγνωμοσύνη για την ζωή, αποδεχόμενοι τον πόνο που έχει η ανθρώπινη μοίρα δύναται το νόημα να μας αποκαλυφθεί. Πρόκειται για όλες εκείνες τις στιγμές που βιώνουμε ΩΔΗ ΣΤΗΝ ΖΩΗ.

Χρειάζεται να δώσουμε αξία στη στιγμή, όχι σαν έρμαια της τύχης μας, ούτε σαν απάρνηση των επιθυμιών μας, των αναγκών μας και των βασικών ενστίκτων μας αλλά σαν μια βαθιά συνειδητοποίηση πως στο τώρα υπάρχω, πως τώρα είμαι ζωντανός και είμαι ευγνώμων στην ζωή για αυτό.

Ο τρόπος αυτός δεν είναι ο τρόπος εκείνος που διαγράφει το παρελθόν μας, αφού η άρνηση της ιστορίας μας αποτελεί ψυχικό ακρωτηριασμό, είναι ο τρόπος αυτός που σου επιτρέπει να μην καθηλώνεσαι στο παρελθόν σου, να μην καθορίζεσαι στο σήμερα με μια δυναμική προσκόλλησης σε αυτό.

Η ευγνωμοσύνη στη ζωή, το βίωμα στο εδώ και τώρα, έχει την δύναμη να μετουσιώσει ψυχικά τραύματα του παρελθόντος μας και να τα επουλώσει. Η αποδοχή της πραγματικότητας, όταν δεν μπορούμε να την αλλάξουμε μας καλεί να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι.


Διαβάστε σχετικά: Πως να βρείτε το νόημα στην ζωή σας


Αναδεικνύοντας το εδώ και τώρα της ζωής μας και βιώνοντας ευγνωμοσύνη για αυτό δεν διαγράφουμε το παρελθόν μας ούτε αποσυρόμαστε από την επιθυμία της ζωής για το μέλλον μας, αντίθετα δημιουργούμε ψυχικό απόθεμα και ψυχική ανθεκτικότητα επιτρέποντας κατά αυτόν τον τρόπο τη ροή της ζωής μέσα από τις αντιξοότητες που περάσαμε ή που, αν είμαστε τυχεροί θα περάσουμε, όντας μέσα στην ζωή.

Άλλωστε όπως έλεγε και ο γνωστός αυστριακός ζωγράφος Γκούσταφ Κλιμτ: Η ζωή πάνω στη γη είναι πολύ ευχάριστη για όποιον βρίσκει κάποιο νόημα στην ασχήμια.

Ο πρώτος και σημαντικός παράγοντας της ευτυχίας μας είναι αυτό που είμαστε μέσα μας. Για αυτό χρειάζεται να του δώσουμε τον αντίστοιχο χώρο και την αντίστοιχή προσοχή έτσι ώστε να συνδεθούμε μαζί του για να μπορέσουμε στην συνέχεια να αναδείξουμε όσο το δυνατόν καλύτερα τα προτερήματά μας και αυτό που πραγματικά εντέλει είμαστε, επιλέγοντας με συνειδητότητα από το περιβάλλον μας ό,τι αρμόζει καλύτερα για την πνευματική μας ανάπτυξη.

Μέσα σε αυτό το μυστήριο της ζωής το νόημα για ζωή είναι μοναδικό για τον καθένα μας, όπως μοναδική είναι και η ύπαρξη του καθενός μας.

Κλείνοντας παραθέτω τα λόγια του Γκαίτε ο οποίος θέλοντας να δείξει την μοναδικότητα του κάθε ανθρώπινου όντος περιγράφει πως κάθε άνθρωπος την στιγμή που γεννιέται καθορίζεται από μια αναπόδραστη μοίρα, έτσι ώστε η ζωή του να μπορεί να εξελιχθεί μέσα στα όρια που έχει χαράξει για κείνον η θέση των άστρων.

΄Όπως την μέρα εκείνη που σε έφερε στον κόσμο,

ο ήλιος έστεκε και χαιρετούσε τους πλανήτες,

να ωριμάζεις άρχισες μέσα στο χρόνο

καθώς όρισε την πορεία σου η μοίρα

Έτσι πρέπει να είσαι,

να ξεφύγεις από εσένα δεν μπορείς,

οι Σίβυλλες και οι προφήτες καιρό τώρα το έχουν

πει,

κ ούτε ο χρόνος ούτε άλλη δύναμη συντρίβει

μορφή σμιλεμένη που ανθίζει μέσα στην ζωή.


*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...