Ο τρόπος που αξιολογούμε τις σχέσεις μας καθορίζεται από τα χαρακτηριστικά που αυτές φέρουν, τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας καθώς και το κοινωνικό δίκτυο το οποίο διαθέτουμε. Επιπλέον, τα ιδιοσυγκρασιακά μας χαρακτηριστικά και τα στοιχεία της εκάστοτε συνθήκης, επηρεάζουν άμεσα το κοινωνικό μας δίκτυο.
Κάνοντας διαχωρισμό των προσωπικών χαρακτηριστικών σε ενδοατομικά και διαπροσωπικά στοιχεία προσωπικότητας, τα μοναχικά άτομα τείνουν να χαρακτηρίζονται από αρνητικά ενδοατομικά στοιχεία, όπως είναι λόγου χάρη η απαισιοδοξία. Έχει βρεθεί ότι νιώθουν πιο συχνά ενοχές, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και χρησιμοποιούν λιγότερο το χιούμορ, ως μέσο αντιμετώπισης των καταστάσεων της ζωής, σε σχέση με τα μη μοναχικά άτομα.
Περνώντας στα διαπροσωπικά χαρακτηριστικά, τα μοναχικά άτομα είναι πιο πιθανό να παρουσιάζουν περισσότερη συστολή και λιγότερη εξωστρέφεια, χαμηλή κοινωνικότητα και πίστη στους ανθρώπους, σε σχέση με τα άτομα που νιώθουν λιγότερη μοναξιά. Πρόκειται για άτομα που συχνά αποφεύγουν τις κοινωνικές επαφές ή είναι δύσκολο για τους άλλους να τους πλησιάσουν. Μολονότι, αισθάνονται αποξένωση και δύσκολα εμπιστεύονται τους άλλους, διατηρούν την κοινωνική τους εξάρτηση σε υψηλά επίπεδα.
Ομοίως, στα ίδια επίπεδα κινείται και η κριτική που ασκούν στον εαυτό τους. Επιπλέον, τα μοναχικά άτομα διαθέτουν διαφορετικούς τρόπους αλληλεπίδρασης με τους άλλους, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες, και αδυναμία αποκωδικοποίησης των μη λεκτικών μηνυμάτων που δέχονται. Στα παραπάνω έρχονται να προστεθούν τα υψηλά επίπεδα κοινωνικού άγχους και η χαμηλής ποιότητας κοινωνική στήριξη την οποία δέχονται, ακόμα κι αν η ποσότητα των κοινωνικών συναλλαγών είναι επαρκής.
Διαβάστε σχετικά: Μιλώντας για Μοναξιά και όχι Μοναχικότητα
Ο ρόλος των δεξιοτήτων
O Riggio, προτείνει το διαχωρισμό των δεξιοτήτων σε συναισθηματικές και κοινωνικές, με βάση το βαθμό εκφραστικότητας, ελέγχου και ευαισθησίας που διαθέτουμε. Έτσι, λοιπόν, ένα άτομο διαθέτει συναισθηματική εκφραστικότητα όταν είναι σε θέση να δείχνει και να εκφράζει τα συναισθήματά του· χαρακτηρίζεται από συναισθηματικό έλεγχο, όταν μπορεί να περιορίζει ή να εκφράζει ελεύθερα ένα συγκεκριμένο συναίσθημα, κατά βούληση· διαθέτει συναισθηματική ευαισθησία, όταν μπορεί και συναισθάνεται τους άλλους.
Ομοίως, η κοινωνική εκφραστικότητα αφορά στη χρήση της γλώσσας του σώματος καθώς και άλλων κοινωνικών σημάτων κατά τις συναλλαγές μας με τους άλλους, ενώ η κοινωνική ευαισθησία έχει να κάνει με την ικανότητά μας να «μεταφράζουμε» τα σήματα αυτά. Τέλος, ο κοινωνικός έλεγχος αναφέρεται στην ικανότητα να ελέγξουμε εκούσια μια κοινωνική συμπεριφορά.
Τα παραπάνω μπορούν, σε μεγάλο βαθμό να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση του ατόμου και να το ωθήσουν ώστε να εμπλέκεται συναισθηματικά και κοινωνικά με τους άλλους, μειώνοντας, έτσι, τα επίπεδα της μοναξιάς του.
Όταν το άτομο διαθέτει επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες τότε οι δίοδοι επικοινωνίας, λεκτικής και μη λεκτικής, με τους άλλους πραγματοποιείται με το λιγότερο συναισθηματικό κόστος. Η εμφάνιση ή μη των κοινωνικών δεξιοτήτων μπορεί να είναι αποτέλεσμα άγχους ή συστολής ή/και ελλιπούς εκμάθησης αυτών κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής μας.
Ακόμη, δεν είναι λίγες οι έρευνες που μελετούν τις κοινωνικές δεξιότητες υπό το πρίσμα της θεωρίας δεσμού, υποστηρίζοντας ότι τα ενεργά μοντέλα δεσμού, που φέρει το άτομο, μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι ερευνητές αναφερόμενοι στις κοινωνικές δεξιότητες, άλλοτε τις κατατάσσουν στα στοιχεία προσωπικότητας, και άλλοτε στο σύνολο των ικανοτήτων που διαθέτει το άτομο.
Η ικανότητα του ατόμου…να δρα με σύνεση στις αντιδράσεις των άλλων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Thorndike θέτει στη βάση της, εν μέρει, ανάπτυξης των κοινωνικών δεξιοτήτων, την κοινωνική νοημοσύνη του ατόμου. Η δυνατότητα κοινωνικής συμμετοχής, προϋποθέτει, το άτομο να διαθέτει ικανότητες που να διευκολύνουν την έναρξη, την ανάπτυξη και τη διατήρηση του κοινωνικού του δικτύου.
Όταν το άτομο έχει αναπτύξει επαρκώς τις κοινωνικές του δεξιότητες, τότε η επικοινωνία είναι προσφορότερη και η εναλλαγή κοινωνικών ρόλων επιτυχής. Έτσι, δομείται μια θετική κοινωνική αυτοεικόνα, η οποία ενισχύει την πεποίθηση στο άτομο, ότι μπορεί να επέμβει στις κοινωνικές καταστάσεις και να τις διαφοροποιήσει.
Έτσι, το άτομο είναι πιθανό να αισθάνεται ότι τονώνεται η αυτοεκτίμησή του και μειώνεται το κοινωνικό του άγχος. Στην αντίθετη περίπτωση, oπου οι κοινωνικές δεξιότητες είναι ελλιπείς, οι πιθανότητες δημιουργίας και διατήρησης κοινωνικών σχέσεων μειώνονται, ενώ τα συναισθήματα μοναξιάς αυξάνονται.
Σε έρευνα που διεξήχθη σε φοιτητικό πληθυσμό, οι μοναχικοί φοιτητές ανέφεραν δυσκολίες στην απόκτηση φίλων, στη σύσταση και παρουσίαση του εαυτού τους και στη συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις, σε σύγκριση με τους μη μοναχικούς φοιτητές.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Blatt, S. J. (2004). Experiences of Depression: Theoretical, clinical and research perspectives. Washington, DC: American Psychological Association.
- Crandall, C.S & Cohen, C. (1994). The personality of the stigmatizer: Cultural world view, conventionalism, and self-esteem. Journal of Research in Personality, 28, 461-480.
- Davis, S. F., Miller, K.M., Johnson, D., Mc Auley, K., & Dingers, D. (1992). The relationship between optimism-pessimism, loneliness, and level of self-esteem in college students. College Student Journal, 26, 244-247.
- Riggio, R., Throckmorton, B., & DePaola, S. (1990). Social skills and self-esteem. Personality and Individual Differences, 11(8), 799-804.
- Riggio, R., Watring, K. P., & Throckmorton, B. (1993). Social skills, social support, and psychosocial adjustment. Personality and Individual Differences, 15, 275-280.
- Thorndike, E. L. (1920). Intelligence and its uses. Harper’s Magazine, 140. 227-235.
- Wiseman, Η., Mayseless, Ο., & Sharabany, R. (2006). Why are they lonely? Perceived quality of early relationships with parents, attachment, personality predispositions and loneliness in first-year university students. Personality and Individual Differences, 40, 237–248.
- Γαλανάκη, Ε. (2015). Μοναξιά. Το παράδοξο της ανθρώπινης φύσης (πρόλ. Γ. Κουγιουμτζάκης). Εκδόσεις: Gutenberg
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
