Μια νέα γενετική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Psychiatry υποστηρίζει ότι, το να ξυπνάμε μόνο μια ώρα πιο νωρίς, θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο σοβαρής κατάθλιψης ενός ατόμου κατά 23%.
Η μελέτη 840.000 ατόμων, από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Colorado Boulder και του Ευρύτερου Ινστιτούτου του MIT και του Harvard, αντιπροσωπεύει μερικά από τα ισχυρότερα αποδεικτικά στοιχεία έως τώρα, ότι ο χρονότυπος – η τάση ενός ατόμου να κοιμάται μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή – επηρεάζει τον κίνδυνο κατάθλιψης.
Είναι, επίσης, μια από τις πρώτες μελέτες που ποσοτικοποιεί το πόσο μεγάλη ή μικρή αλλαγή απαιτείται για να επηρεαστεί η ψυχική υγεία.
Καθώς οι άνθρωποι ξεπροβάλλουν, μετά την πανδημία, από την εργασία και φοίτηση στο σπίτι – μια τάση που οδήγησε πολλούς να στραφούν σε ένα καθυστερημένο πρόγραμμα ύπνου – τα ευρήματα θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις.
Γνωρίζουμε εδώ και καιρό ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου ύπνου και της διάθεσης, αλλά μια ερώτηση που ακούμε συχνά από τους γιατρούς είναι: Πόσο νωρίτερα πρέπει να ξυπνάνε οι άνθρωποι για να δούμε όφελος; είπε η Celine Vetter, επίκουρη καθηγήτρια ενοποιητικής φυσιολογίας στο CU Boulder και βασική συγγραφέας της έρευνας. Διαπιστώσαμε ότι ακόμα και μια ώρα λιγότερου ύπνου σχετίζεται με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης.
Προηγούμενες μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει ότι άτομα «νυχτοπούλια» έχουν διπλάσιες πιθανότητες να υποφέρουν από κατάθλιψη σε σύγκριση με όσους ξυπνούν νωρίς, ανεξάρτητα από το πόσο κοιμούνται.
Καθώς, όμως, οι διαταραχές της διάθεσης μπορούν να διαταράξουν τον ύπνο, οι ερευνητές δυσκολεύτηκαν να αποκρυπτογραφήσουν τι προκαλεί τι.
Άλλες μελέτες είχαν μικρά μεγέθη δείγματος, βασίστηκαν σε ερωτηματολόγια ενός χρονικού σημείου ή δεν έλαβαν υπόψη περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τόσο το χρόνο ύπνου, όσο και τη διάθεση, συγχέοντας δυνητικά αποτελέσματα.
Το 2018, η Vetter δημοσίευσε μια μεγάλη, μακροχρόνια μελέτη 32.000 νοσηλευτών που έδειξε ότι όσοι ξυπνούν νωρίς είχαν έως και 27% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη κατά τη διάρκεια τεσσάρων ετών, αλλά το ερώτημα ήταν το εξής: Τι ακριβώς σημαίνει να ξυπνάω νωρίς;
Για να αποκτήσει μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για το αν η αλλαγή του χρόνου ύπνου είναι πραγματικά προστατευτική και τί αλλαγή απαιτείται, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια μέθοδο που ονομάζεται «Μεντελική τυχαιοποίηση», η οποία αξιοποιεί γενετικούς συσχετισμούς για να βοηθήσει στην αποκρυπτογράφηση της αιτίας και του αποτελέσματος.
Η γενετική μας, καθορίζεται στη γέννησή μας, οπότε ορισμένες από τις προκαταλήψεις που επηρεάζουν άλλα είδη επιδημιολογικής έρευνας τείνουν να μην επηρεάζουν τις γενετικές μελέτες, δήλωσαν οι ερευνητές.
Περισσότερες από 340 κοινές γενετικές παραλλαγές, συμπεριλαμβανομένων παραλλαγών στο λεγόμενο «γονίδιο του ρολογιού» PER2, είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τον χρονότυπο ενός ατόμου και η γενετική εξηγεί συλλογικά το 12-42% της προτιμώμενης ώρας ύπνου.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν τα μη αναγνωρισμένα γενετικά δεδομένα για αυτές τις παραλλαγές από έως και 850.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων από 85.000 άτομα που φορούσαν ανιχνευτές ύπνου για 7 ημέρες και 250.000 που είχαν συμπληρώσει ερωτηματολόγια προτιμήσεων ύπνου. Αυτό τους έδωσε μια πιο αναλυτική εικόνα, έως και το τελευταίο λεπτό, για το πώς οι παραλλαγές στα γονίδια επηρεάζουν το πότε κοιμόμαστε και το πότε ξυπνάμε.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των δειγμάτων, περίπου το 1/3 των ερωτηθέντων υποκειμένων αυτοπροσδιορίστηκαν ως «πρωινά» άτομα, το 9% ως «νυχτοπούλια» και οι υπόλοιπο ως κάτι ενδιάμεσο. Συνολικά, το μεσαίο σημείου του μέσου ύπνου ήταν 3 π.μ., το οποίο σημαίνει ότι πήγαιναν για ύπνο στις 11 μ.μ. και ξυπνούσαν στις 6 π.μ.
Διαβάστε σχετικά: 12 τρόποι για να “απενεργοποιήσετε” τον εγκέφαλο σας πριν τον ύπνο
Έχοντας αυτές τις πληροφορίες, οι ερευνητές στράφηκαν σε ένα διαφορετικό δείγμα που περιελάμβανε γενετικές πληροφορίες μαζί με ανώνυμα ιατρικά αρχεία και συνταγογραφούμενα αρχεία και έρευνες με διαγνώσεις μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής.
Χρησιμοποιώντας νέες στατιστικές στρατηγικές, ρώτησαν: Μήπως οι συμμετέχοντες με γενετικές παραλλαγές που τους προδιαθέτουν να ξυπνούν νωρίς το πρωί έχουν και μικρότερο κίνδυνο κατάθλιψης;
Η απάντηση είναι ένα σύντομο ναι.
Κάθε μια ώρα πιο κοντά στο μεσαίο σημείο ύπνου (στα μισά μεταξύ ύπνου και ώρα αφύπνισης) αντιστοιχούσε σε 23% χαμηλότερο κίνδυνο μείζονος κατάθλιψης.
Αν κάποιος που κανονικά κοιμάται στις 1 π.μ., αντ’ αυτού πηγαίνει για ύπνο τα μεσάνυχτα και κοιμάται την ίδια διάρκεια, θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο κατά 23%, αν κοιμηθεί στις 11 μ.μ., θα μπορούσε να τον μειώσει κατά περίπου 40%.
Δεν είναι ξεκάθαρο στη μελέτη, αν όσοι ξυπνούν ήδη νωρίς, θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το να σηκωθούν ακόμα πιο νωρίς. Αλλά για όσους βρίσκονται σε ενδιάμεσο εύρος ή είναι «νυχτοπούλια», η μετάβαση σε μια νωρίτερη ώρα ύπνου θα ήταν πιθανότατα χρήσιμη.
Τι θα μπορούσε να εξηγήσει αυτήν την επίδραση;
Μερικοί ερευνητές προτείνουν ότι η αύξηση της έκθεσης στο φως κατά τη διάρκεια της ημέρας, την οποία τείνουν να έχουν όσοι σηκώνονται νωρίς το πρωί, οδηγεί σε μια σειρά ορμονικών αντιδράσεων που μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση.
Άλλοι σημειώνουν ότι το να έχει κανείς ένα βιολογικό ρολόι, ή έναν κιρκάδιο ρυθμό, διαφορετικό από τους περισσότερους ανθρώπους μπορεί από μόνο του να είναι καταθλιπτικό.
Ζούμε σε μια κοινωνία που έχει σχεδιαστεί για πρωινούς ανθρώπους, και το βράδυ οι άνθρωποι αισθάνονται συχνά να βρίσκονται σε συνεχής κατάσταση κακής ευθυγράμμισης με αυτό το κοινωνικό ρολόι, δήλωσαν οι ερευνητές.
Τονίζει ότι μια μεγάλη τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή είναι απαραίτητη για να καθοριστεί οριστικά, εάν το να κοιμόμαστε νωρίς μπορεί να μειώσει την κατάθλιψη. Αλλά αυτή η έρευνα μετατοπίζει σίγουρα το βάρος των στοιχείων προς την υποστήριξη της αιτιώδους επίδρασης του συγχρονισμού ύπνου στην κατάθλιψη.
Για όσους θέλουν να στραφούν σε ένα νωρίτερο πρόγραμμα ύπνου, η Vetter έχει την παρακάτω συμβουλή:
Κρατήστε τις μέρες σας φωτεινές και τις νύχτες σας σκοτεινές, λέει. Πιείτε τον πρωινό καφέ στη βεράντα. Περπατήστε ή πάρτε το ποδήλατο για να πάτε στη δουλειά, αν μπορείτε, και μειώστε οτιδήποτε ηλεκτρονικό το βράδυ.
Έρευνα: Genetically Proxied Diurnal Preference, Sleep Timing, and Risk of Major Depressive Disorder
Απόδοση: Ανδριανάκη Σοφία – Μετάφραση και επιμέλεια ξενόγλωσσων άρθρων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
