Νικολέτα- Νεκταρία  Μπουλταδάκη

Ναι χωρίς θυμό, όχι χωρίς ενοχές

Ναι χωρίς θυμό, όχι χωρίς ενοχές

Νικολέτα- Νεκταρία  Μπουλταδάκη
γυναίκα με συναισθήματα σε ένα λιβάδι
Image credit: Noah Buscher / unsplash.com

Κοινό μυστικό μεταξύ των θεραπευτών είναι ότι η ψυχοθεραπεία τελειώνει όταν καταφέρουμε στα επικοινωνιακά μας μοτίβα να λέμε ναι χωρίς να νιώθουμε θυμό, και να λέμε όχι χωρίς να νιώθουμε ενοχές. Οι ενοχές είναι μάλλον το πιο ανθεκτικό στη ζωή και στη ψυχοθεραπεία συναίσθημα. Είναι επίμονες, πανίσχυρες και πονηρές.


Οι αρχαίοι τις κατάτασσαν, άλλωστε, στην συνομοταξία των θεοτήτων, ονομάζοντας τις Ερινύες. Οι Ερινύες, κατά τον Ησίοδο, όταν ο Κρόνος ευνούχισε τον πατέρα του Ουρανό, γεννήθηκαν από το αίμα του προδομένου πατέρα. Όπως γίνεται και σ’ εμάς τους κοινούς θνητούς.

Πρωτοεισβάλλουν στη ψυχή μας, όταν οι γονείς μας φορτώνουν την απογοήτευσή τους από τις προσδοκίες που είχαν για μας. Από το αν φάγαμε όλο μας το φαγητό, μέχρι αν είμαστε καλά παιδιά και αν διαβάσαμε τα μαθήματά μας. Η λύπη κι ο θυμός τους αποδίδεται ευθέως και γραμμικά στη δική μας συμπεριφορά αφήνοντας μας την αίσθηση της παντοδυναμίας αφενός και των ενοχών από την άλλη.

Γίνεται να υπάρχει σχέση αλληλεξάρτησης χωρίς τα δύο αυτά συναισθήματα; Η επιβίωση ενός βρέφους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους τροφούς του. Ένα βρέφος δεν μπορεί να αντιληφθεί την ύπαρξή του ξέχωρα από αυτή του φροντιστή του. Το συναίσθημα και η συμπεριφορά του εξαρτάται άμεσα από τη σύνδεσή του με αυτόν.

Όταν πρωτοφύεται μέσα του το συναίσθημα των ενοχών, δεν μπορεί να είναι παρά αντανάκλαση του τρόμου εγκατάλειψης που στις πρώτες ηλικίες ισοδυναμεί με μη επιβίωση. Οι ενοχές έρχονται για να «διορθώσουν» μια διαρρηγμένη σχέση και να επαναφέρουν την συγχώνευση.

Και ενώ το βρέφος γίνεται παιδί και το παιδί έφηβός κι έπειτα ενήλικας, κι ενώ έχει μεσολαβήσει και αναπτυχθεί η αυτονομία, οι Ερινύες εξακολουθούν να είναι παρούσες. Όπως παρούσα είναι και η επιθυμία για συγχώνευση, συνεξάρτηση, συμπόρευση. Επιθυμία που έρχεται να καλύψει ο έρωτας και το όνειρο για εύρεση της αδελφής - ψυχής. Η Virginia Satir1 στο Ανθρώπινο καλειδοσκόπιο υποστηρίζει ότι 4 είναι οι βασικές μας λαχτάρες, οι οποίες είναι πανίσχυρες, πανανθρώπινες και βρίσκονται πίσω από κάθε μας ανάσα.

Μπορούμε να βοηθήσουμε το άτομο να τις δεχτεί, να τις διαχειριστεί διαφορετικά, να δημιουργήσει νέες μορφές έκφρασης, αλλά δεν μπορούμε να τις διαγράψουμε από τη ζωή του: Η πρώτη Λαχτάρα είναι για Μητέρα, η δεύτερη είναι η Λαχτάρα για Πατέρα, η τρίτη να Αγαπάμε τον εαυτό μας, και η τέταρτη να βρούμε την Αδελφή-ψυχή.

Και παρατηρούμε το εξής μαγικό: Οι λαχτάρες καθρεφτίζουν την διπολικότητα κι άρα ισορροπία στη ζωή μας: από τη μία μεριά έχουμε την ανάγκη για Συνεξάρτηση (μητέρα, πατέρας, έρωτας) και από την άλλη είναι η ανάγκη μας για Αυτονομία (εαυτοαγάπη).

Ο Homo Sapiens, η εξέλιξη του εξαφανισμένου Homo Erectus, προικίσθηκε με χαρακτηριστικά κοινωνικότητας για να επιβιώσει. Είμαστε φτιαγμένοι για να συνδεόμαστε, είμαστε φτιαγμένοι για να αγαπάμε. Όμως, επίσης είμαστε φτιαγμένοι να διακρίνουμε ενστικτωδώς ποιοί μας κάνουν καλό και ποιοι όχι. Κι αυτό το χαρακτηριστικό μας κατά τον Maturana2 είναι ο ορισμός της λογικής.


Διαβάστε σχετικά: Εμείς και τα συναισθήματά μας


Το βρέφος, δεν αναγνωρίζει αν ο φροντιστής του είναι καλός. Αναγνωρίζει μόνο ότι τον έχει ανάγκη. Ο ενήλικας, ενώ μπορεί να αναγνωρίσει λογικά αν κάποιος του κάνει καλό, δεν μπορεί να αποκολληθεί ψυχικά αν έχει επιλέξει να συγχωνευτεί μαζί του. Η λαχτάρα για Συνεξάρτηση είναι ισχυρή και ταΐζεται από το μη ασφαλές στυλ σύνδεσης.

Αν μεγάλωσα με τρόπους που δεν μου παρείχαν βασική ασφάλεια, αν αγαπιόμουν υπό όρους, αν η δημιουργία ενοχών υπήρξε συνήθης παιδαγωγική μέθοδος στην ανατροφή μου, τότε δικαίως και διακαώς θα αναζητώ παντού την Μάνα, τον Πατέρα, την Αδελφή Ψυχή. Αν αυτές οι λαχτάρες δεν θεραπευτούν μέσα από τη ψυχοθεραπεία, δύσκολα θα ανθίσει η λαχτάρα για αγάπη του εαυτού.

Η Συνεξάρτηση και η Αυτονομία μοιάζουν με δύο δέντρα. Αν τα φυτέψουμε πολύ κοντά, δύο τινά θα συμβούν: ή θα πεθάνουν σύντομα και τα δύο επειδή δε θα μπορέσουν να ριζώσουν και να αναπτυχθούν ή το πιο ισχυρό θα ξεριζώσει το άλλο για να προχωρήσει μοναχικό το δρόμο του προς το φως. Αν, όμως τα φυτέψουμε σε μια υγιή κι ασφαλή απόσταση μεταξύ τους, θα μπορέσουν να αναπτυχθούν, να ανθοφορήσουν και να καρποφορήσουν και τα δυο.

Αυτή η απόσταση, στη θεραπευτική γλώσσα ονομάζεται οριοθέτηση. Αν δεν οριοθετηθώ από σένα, τελικά δε θα αναπτυχθώ. Βάζω όρια, δε σημαίνει σε εγκαταλείπω, ούτε προδίδω την ανάγκη μου να συμπορεύομαι. Βάζω όρια σημαίνω διεκδικώ το χώρο για να ανθίσουμε κι οι δυο. Δεν νιώθω υπεύθυνος για τα δικά σου συναισθήματα, ούτε για τον τρόμο σου εγκατάλειψης.

Νιώθω υπεύθυνος μόνο για να τιμήσω τον προορισμό μου, δηλαδή να ζήσω και να ανθίσω και να καρποφορήσω μέσα στον ζωτικό μου χώρο, που θα λέγε κι ο Lewin3. Μπορώ και λέω όχι, όταν παραβιάζεται ο χώρος μου, αυτός, και θα πω ναι μόνο όταν εξελίσσομαι καθώς συνυπάρχω μαζί σου.

Μόνο έτσι οι Ερινύες, γίνονται Ευμενίδες, μόνο έτσι έρχεται η Κάθαρση.


Βιβλιογραφία:

  1. Satir, V. (1988). The new peoplemaking. Palo Alto, CA: Science and Behavior Books.
  2. Humberto Maturana Romesín and Gerda Verden-Zöller (2008). The Origin of Humanness in The Biology of Love. Imprint Academic,USA
  3. Lewin, K., and Dorwin Cartwright (Ed.) (1951). Field theory in social science. New York: Harper.

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...