Αυτοί οι ρόλοι, πολλές φορές, εναλλάσσονται: αυτοί, που τείνουν να είναι θύματα άλλες φορές, ή ακόμα και παράλληλα, μπορεί να είναι και θύτες. Ωστόσο, υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, που κυριαρχούν σε κάθε έναν από τους δύο ρόλους.
Η εμφάνιση της δυναμικής θύμα και θύτης είναι πολύ συχνή στις ανθρώπινες σχέσεις. Πρόκειται για ρόλους, που αναλαμβάνουμε κάθε φορά, που σχετιζόμαστε με τους άλλους, είτε πρόκειται για σημαντικές σχέσεις ζωής είτε για δευτερεύουσες. Άλλες φορές, πρόκειται για στάση ζωής. Αυτοί οι ρόλοι, πολλές φορές, εναλλάσσονται: αυτοί, που τείνουν να είναι θύματα άλλες φορές, ή ακόμα και παράλληλα, μπορεί να είναι και θύτες. Ωστόσο, υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, που κυριαρχούν σε κάθε έναν από τους δύο ρόλους.
Κάποιες φορές, τα άτομα, που τείνουν να γίνουν θύτες, αμέσως μόλις νιώσουν ότι απειλούνται, εμφανίζουν επιθετική και εχθρική συμπεριφορά εξαπολύοντας απειλές και κατηγορίες στους άλλους. Αυτός είναι ένας άμεσος τρόπος με τον οποίο μπορεί να επιτίθεται ο θύτης. Ο θύτης νιώθει ότι ο εαυτός του «είναι εντάξει» σε σχέση με τους άλλους, ενώ οι άλλοι «δεν είναι εντάξει».
Άλλες φορές, η επίθεση του θύτη μπορεί να είναι έμμεση: δηλαδή, μπορεί , ξαφνικά, χωρίς ιδιαίτερη αφορμή, να αρχίσει να υποβαθμίζει και να υποτιμά το θύμα με ειρωνία, σαρκασμό, υποτιμητικά σχόλια, αδιαφορία ή υποτιμητικές ματιές. Ο κύριος στόχος είναι να αποσταθεροποιηθεί το θύμα έως ότου αρχίσει να αμφιβάλλει όχι μόνο για τις ικανότητές του, αλλά ακόμα και για τον ίδιο του τον εαυτό.
Το θύμα, συνήθως, αποφεύγει να συγκρουστεί με τους άλλους. Οπισθοχωρεί με ευκολία ακόμα και σε περιπτώσεις, που δε συμφωνεί. Δε βάζει ξεκάθαρα τα όριά του στους άλλους και δεν εκφράζει τα συναισθήματά τους, όταν ενοχληθεί ή θυμώσει από κάποια συμπεριφορά.
Διαβάστε σχετικά: Κακοποίηση: Η μεταψυχολογία του θύματος και του θύτη
Τα άτομα, που αναλαμβάνουν το ρόλο του θύματος μέσα σε μία σχέση, τείνουν να καταπίνουν το θυμό τους. Δεν τον εκφράζουν άμεσα, αλλά με έμμεσους τρόπους, για παράδειγμα, με έμμεσες κατηγορίες ή με υπονοούμενα. Πρόκειται για έναν παθητικό-επιθετικό τρόπο αντιμετώπισης των μη εκφρασμένων συναισθημάτων.
Το θύμα αποφεύγει να μπει σε αντιπαράθεση κι έτσι, επιλέγει να μπει στη θέση του θύματος. Με άλλα λόγια, το θύμα λόγω του φόβου του να συγκρουστεί, καταλήγει να προδίδει τα ίδια του τα συναισθήματα, να προδίδει τον ίδιο του τον εαυτό. Το αποτέλεσμα είναι κάποια στιγμή το θύμα να νιώθει ανίκανο να αντιδράσει στις συμπεριφορές των άλλων ακόμα και όταν το προδίδουν ή το κακοποιούν σωματικά ή λεκτικά.
Όσον αφορά στην αυτοεικόνα του, το θύμα έχει την αίσθηση ότι «δεν είναι εντάξει» απέναντι στους άλλους, ενώ οι άλλοι «είναι εντάξει». Είναι καθηλωμένο στη θέση της πρώιμης παιδικής ηλικίας, κατά την οποία το παιδί νιώθει να μειονεκτεί σε σχέση με τους ενήλικες. Το θύμα, που έχει υιοθετήσει αυτόν τον τρόπο θέσης στη ζωή, νιώθει ότι βρίσκεται στο έλεος των άλλων ανθρώπων και φτιάχνει ένα σενάριο ζωής, που να επιβεβαιώνει με κάθε τρόπο τη «μη εντάξει» αίσθηση του εαυτού του.
Πότε μπορεί κάποιος να βγει από τη θέση του θύματος ή του θύτη; Μόνο, όταν καθένας από τη μεριά του συνειδητοποιήσει ποια θέση τείνει να αναλαμβάνει στις σχέσεις του και για πους λόγους, ποια είναι τα οφέλη αλλά και το κόστος της εκάστοτε επιλογής, θα μπορέσει να βγει από αυτή τη δυσλειτουργική δυναμική.
Τη συνειδητοποίηση αυτή, τις περισσότερες φορές, είναι δύσκολο να την κάνει κάποιος μόνος του. Συνήθως, χρειάζεται η βοήθεια ενός ειδικού, αλλά και αρκετός χρόνος ψυχοθεραπευτικής εργασίας προκειμένου να γίνει μία ουσιαστική αλλαγή στάσης ζωής.
Βιβλιογραφία
- Hirigoyen, M. (2009). Ηθική Παρενόχληση. Εκδ. Πατάκη. Αθήνα.
- Kast, V. (2001). Θύματα και Θύτες. Εκδ. Θυμάρι. Αθήνα.
- Χάρρις, Τ. (1997). Είμαι Ο’κέυ, Είσαι Ο’ κέυ. Εκδ. Καστανιώτη. Αθήνα.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
