Ποια είναι ακριβώς η ψυχολογία πίσω από την ηγεσία του Πούτιν και τι μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε τις αρνητικές συνέπειές της;
Η κάθοδος στην καταστολή υπό την ηγεσία του Βλαντιμίρ Πούτιν έφτασε σε κρίσιμο σημείο με την απόφασή του να εισβάλλει στην Ουκρανία. Κατά τη διάρκεια αυτής της παράνομης στρατιωτικής εισβολής, ο Πούτιν απείλησε οποιαδήποτε χώρα προσπάθησε να παρέμβει, με σκληρές κυρώσεις οι οποίες κάποιοι ανησυχούν ότι μπορεί να περιλαμβάνουν πυρηνικά όπλα.
Κάποιοι ανέφεραν ότι το σκεπτικό του Πούτιν είναι τελείως λογικό, προϊόν ενός υπολογισμένου, σκληρού ρεαλισμού για την παγκόσμια πολιτική, ή μια απόπειρα να αποκτήσει τοπική ισχύ. Άλλοι πιστεύουν ότι οι κινήσεις είναι απεγνωσμένες, άγριες και υπερβολικές, απόδειξη βαθιών, ψυχολογικών ελαττωμάτων.
Αλλά ποια είναι ακριβώς η ψυχολογία πίσω από την ηγεσία του Πούτιν και τι μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε τις αρνητικές συνέπειές της;
Η προσωπικότητα του Πούτιν
Ο Πούτιν έχει μια στάση «σκληρού άντρα». Επιδεικνύει μια προφανή έλλειψη μετάνοιας ή ενοχής για τις ανήθικες αποφάσεις και τον αρνητικό αντίκτυπό τους επάνω σε αθώους ανθρώπους. Επίσης δεν αποδέχεται ευθύνη για αρνητικές συνέπειες και συνήθως κατηγορεί τους άλλους όταν κάτι πάει στραβά.
Τι μας λέει αυτό για την προσωπικότητα του; Ενώ δεν είμαστε σε θέση να «διαγνώσουμε» πολιτικούς ηγέτες χωρίς να τους ζητήσουμε να κάνουν τεστ προσωπικότητας, οι ψυχολόγοι μπορούν να προσεγγίσουν μία αξιολόγηση μέσω παρατηρήσεων της συμπεριφοράς τους. Για παράδειγμα, μπορούμε να κοιτάξουμε ομιλίες, λήψεις αποφάσεων ή συνεντεύξεις στην πάροδο του χρόνου.
Ο Πούτιν είναι ένας απολυταρχικός και αυταρχικός πολιτικός ηγέτης. Δεκαετίες μελετών στο πεδίο της οργανωτικής ψυχολογίας δείχνουν ότι τέτοιοι ηγέτες είναι πιο επιρρεπείς να παίρνουν σημαντικές αποφάσεις μόνοι τους. Επίσης τείνουν να προσανατολίζονται περισσότερο στο καθήκον παρά στη γενική ευημερία των ανθρώπων τους. Ακόμη ένα αποκαλυπτικό σημάδι είναι ότι διατηρούν μια απόσταση μεταξύ τους εαυτού τους και των άλλων, μερικώς μέσω της χρήσης τιμωριών και απειλών.
Μια πρόσφατη μελέτη 14 αυταρχικών αρχηγών κρατών, συμπεριλαμβανομένων του Πούτιν και του Βραζιλιάνου Προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρου, βρήκε ότι ήταν λιγότερο ευχάριστοι (σε όρους αξιοπιστίας και αλτρουισμού) και λιγότερο συναισθηματικά σταθεροί σε σύγκριση με λιγότερο απολυταρχικούς ηγέτες.
Επίσης είχαν υψηλότερη βαθμολογία σε αντικοινωνικά «σκοτεινά χαρακτηριστικά προσωπικότητας», όπως μακιαβελισμός (χειριστικότητα και εξαπάτηση), ναρκισσισμό (μεγαλοπρέπεια, ανωτερότητα και δικαιωματισμό) και ψυχοπάθεια (χαμηλή ενσυναίσθηση, επιθετικότητα και παρορμητικότητα). Η έρευνα δείχνει επίσης ότι αυτά τα χαρακτηριστικά τους κάνουν λιγότερο ικανούς και λιγότερο κατανοητούς από τους άλλους.
Κοιτάζοντας τον Πούτιν από αυτή την προοπτική, πολλά στοιχεία υποδεικνύουν ότι το συμπέρασμα είναι ότι έχει ανησυχητικές αντικοινωνικές τάσεις. Αυτό είναι ορατό στη συμπεριφορά του απέναντι σε πολιτικούς αντιπάλους και διεθνείς ηγέτες. Ένα ξεκάθαρο παράδειγμα είναι όταν συνάντησε για πρώτη φορά τη Γερμανίδα καγκελάριο, Άγγελα Μέρκελ, όπου έφερε σκόπιμα ένα μεγάλο σκύλο στη συνάντηση, παρά το γεγονός, ή ίσως επειδή, γνώριζε ότι εκείνη φοβόταν τα σκυλιά.
Ακόμη ένα παράδειγμα είναι η δηλητηρίαση και φυλάκιση του αρχηγού του αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνυ. Η στυγνή απαξίωση για τη νόμιμη διαδικασία και τα ανθρώπινα δικαιώματα του Ναβάλνυ συνάδει με τα σκοτεινά χαρακτηριστικά προσωπικότητας.
Διαβάστε σχετικά: Ο πόλεμος στην Ουκρανία πιθανώς να οδηγήσει σε μακροχρόνιο τραύμα ιδιαίτερα στα πληττόμενα παιδιά
Ψυχολογικές τακτικές
Οπότε, πως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη γνώση; Αυτό που απαιτείται για να αντιμετωπίσουμε τον πόλεμο είναι ένα παιχνίδι σε δύο επίπεδα. Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε τον Πούτιν, αλλά πρέπει επίσης να αγωνιστούμε ενάντια σε περίπλοκους παράγοντες που δημιουργήθηκαν από τα δίκτυα των σχέσεών του, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Το τελευταίο περιλαμβάνει ενίσχυση της αλληλεγγύης μεταξύ των Ρώσων πολιτών και σεβασμός των κανόνων τους.
Αυτή η μέθοδος σε δύο επίπεδα είναι μια δοκιμασμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των ανθρώπων με αντικοινωνικά χαρακτηριστικά που εργάζονται σε εταιρικά περιβάλλοντα. Τελικά, χρειάζεται να αντιμετωπίσεις τους κακούς ηγέτες ενώ λαμβάνεις επίσης υπόψη τις ανάγκες των εργαζομένων τους.
Με τον Πούτιν, πρέπει να λάβουμε υπόψη τα σημάδια των σκοτεινών χαρακτηριστικών προσωπικότητας σοβαρά. Δεν θα πρέπει να συμπεραίνουμε ότι οι συμβατικές προσεγγίσεις στη διπλωματία ή τις διαπραγματεύσεις θα αποδώσουν. Οι αυταρχικοί ηγέτες με σκοτεινές προσωπικότητες συχνά αρνούνται να πιστέψουν ότι χρειάζεται να ακούσουν τους άλλους ή να συμμετάσχουν σε επίλυση συγκρούσεων. Αντιθέτως, οι επιδείξεις ισχύος μπορεί να αποδώσουν καλύτερα.
Η έρευνα στη ναρκισσιστική ηγεσία επίσης προτείνει ότι η έντιμη ανατροφοδότηση στη συμπεριφορά, όπως η αποκάλυψη ψεμάτων, μπορεί να βοηθήσει να κρατηθούν τέτοιοι ηγέτες υπό έλεγχο. Όμως αυτό δεν θα πρέπει να εξελιχθεί σε δημόσια ταπείνωση, που θα μπορούσε εύκολα να κάνει τα πράγματα χειρότερα.
Η κατονομασία των κακών ενεργειών και η μομφή για αυτές μπορεί επίσης να βοηθήσει να γίνει ξεκάθαρο ότι ο Πούτιν αντιμετωπίζει διεθνή καταδίκη για τις τοπικές και διεθνείς παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ενώ μπορεί να φαίνεται ότι αυτό δεν θα επηρέαζε έναν δικτάτορα, οι έρευνες δείχνουν ότι οι πολιτικοί ηγέτες σε ξεκάθαρες δικτατορίες μπορεί να είναι πιο ευαίσθητοι σε τέτοια κριτική σε σχέση με ηγέτες σε δημοκρατίες ή υβριδικά καθεστώτα. Αυτό μπορεί να ισχύει επειδή τελικά νοιάζονται περισσότερο για τη δημόσια εικόνα τους.
Η αποτελεσματικότητα των οικονομικών κυρώσεων, όπως εκείνες που χρησιμοποιούνται ενάντια στον Πούτιν, αμφισβητείται έντονα από ακαδημαϊκούς. Επειδή τέτοιες κυρώσεις προκαλούν φτώχεια μεταξύ των απλών ανθρώπων, μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερα επίπεδα απολυταρχισμού καθώς και ο ηγέτης και οι άνθρωποι αισθάνονται θυματοποιημένοι από τη διεθνή κοινότητα.
Αντιθέτως, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε τα διαστρεβλωτικά αποτελέσματα του τύπου του ψυχολογικού ελέγχου που ο Πούτιν επιζητεί να επιβάλει στους ανθρώπους του. Για παράδειγμα, ελέγχει σφοδρά την πληροφόρηση προκειμένου να εμφυσήσει την αβεβαιότητα και τον φόβο στον Ρωσικό λαό. Αυτό μπορεί τελικά να τους κάνει να υποστηρίζουν την αυταρχική ηγεσία για τη δική τους «προστασία».
Ένας τρόπος για να μειωθεί η εμπειρία της απειλής θα ήταν να εργαστούμε στρατηγικά με σκοπό να ενισχυθούν οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες για τους απλού Ρώσους παρά η οικονομική τιμωρία τους.
Μια άλλη εναλλακτική είναι να αναγνωρίσουμε και να επικυρώσουμε εκείνους τους Ρώσους που ψάχνουν μια ομαδική ταυτότητα που προχωράει πέρα από την ταυτότητα του κράτους που παρουσιάζει ο Πούτιν. Αν και το Κρεμλίνο χρησιμοποιεί προπαγάνδα για να διαχωρίσει τους Ρώσους από πληθυσμούς που παρουσιάζονται ως επικίνδυνοι, δυτικοί, φιλελεύθεροι, Προτεστάντες, Καθολικοί, Μουσουλμάνοι, η Ρωσική κουλτούρα και ιστορία, διαχρονικά συχνά ενίσχυε το ψυχολογικό μήνυμα ότι τα ανθρώπινα όντα έχουμε περισσότερα κοινά από ότι διαφορές.
Εκείνοι που φέρουν την ευθύνη για τη βία και τη διαφθορά ενός αυταρχικού καθεστώτος και κρίνονται ένοχοι από ένα δικαστήριο, αφήνουν τους φρουρούς μιας υπεύθυνης πολιτισμένης κοινωνίας το καθήκον να χτίσουν από την αρχή. Αν και όταν συμβεί αυτό, η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να δείξει αλληλεγγύη, παρά θυμό ή προκατάληψη, για να προλάβει το είδος του φόβου που συντηρεί η βίαιη δικτατορία.
Οι αυταρχικοί πολιτικοί ηγέτες θέτουν απειλή για τη διεθνή σταθερότητα. Είναι απίθανο να μπορέσουμε να τους σταματήσουμε να εμφανίζονται, αλλά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη γνώση μας για τον τρόπο που λειτουργούν για να περιορίσουμε τη διασπαστική τους δύναμη.
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
