Σύμφωνα με μια έρευνα, η συμμετοχή των «σημαντικών άλλων» στη θεραπεία ατόμων με οριακή διαταραχή προσωπικότητας φαίνεται πολλά υποσχόμενη.
Για τους ανθρώπους με οριακή διαταραχή προσωπικότητας οι σχέσεις μπορεί να είναι μία καθημερινή πάλη προκαλώντας σημαντικές δυσκολίες και στον άμεσο στενό τους κύκλο. Τα συμπτώματα της διαταραχής περιλαμβάνουν δυσκολίες με τα όρια, αστάθεια της αυτοαντίληψης, ανικανότητα ελέγχου των συναισθημάτων και συχνές απόπειρες αυτοτραυματισμού.
Επίσης τα άτομα με αυτή τη διάγνωση μπορεί να περιμένουν πάρα πολλά από τους συντρόφους τους, να αντιδρούν με οργή όταν αισθάνονται ότι απορρίπτονται και να απαιτούν υπερβολική επιβεβαίωση και προσοχή. Η θεραπεία για την οριακή διαταραχή προσωπικότητας γίνεται μόνο για τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με αυτή και δεν περιλαμβάνει τους/τις συντρόφους τους.
Όμως αυτή η προσέγγιση όχι μόνο αφήνει τους συντρόφους έξω από την θεραπευτική διαδικασία αλλά επίσης αποτυγχάνει να εκμεταλλευτεί τις σημαντικές πληροφορίες που μπορεί να προσφέρει ο/η σύντροφος σχετικά με την συμπεριφορά του ασθενούς έξω από το πλαίσιο της θεραπείας.
Σύμφωνα με μια έρευνα του Πανεπιστημίου Ρούτγκερς, οι πρώτες παιδικές σχέσεις είναι σημαντικοί παράγοντες για την ανάπτυξη αυτής της διαταραχής. Επίσης, οι θεωρητικοί και ερευνητές δίνουν μικρότερη προσοχή από ότι θα έπρεπε στις ενήλικες σχέσεις. Η βιοψυχοκοινωνική άποψη για την οριακή διαταραχή προσωπικότητας δίνει έμφαση στον τρόπο που διατηρείται η διαταραχή μέσα στις στενές σχέσεις που έχουν οι άνθρωποι ως ενήλικοι.
Διαβάστε σχετικά: Ευαλωτότητα: Το Κλειδί στις Στενές Σχέσεις
Όπως σημειώνουν οι συγγραφείς, Όταν αυξάνεται η συναισθηματική ένταση στους ανθρώπους με τη διαταραχή αυτή, οι «σημαντικοί άλλοι» προσπαθούν να ξεφύγουν από το έντονο συναίσθημα παρά να ασχοληθούν με την αποτελεσματική επίλυση του προβλήματος, την συναισθηματική επικύρωση ή την συναισθηματική ανοχή.
Ως αποτέλεσμα, οι σημαντικοί άλλοι γίνονται λιγότερο υποστηρικτικοί και περισσότερο επικριτικοί και μπορεί να γίνουν απαιτητικοί, επιθετικοί και να περιορίζουν την τρυφερότητα. Έτσι δημιουργείται μια αρνητική κατάσταση, που επιδεινώνει τη δυσφορία της διαταραχής και κατά συνέπεια και τις δυσλειτουργικές συμπεριφορές μέσα στη σχέση.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι οι σημαντικοί άλλοι συμμετέχουν σε πολλούς τύπους θεραπειών για μία ποικιλία άλλων διαταραχών, όπως η κατάθλιψη και η διαταραχή μετατραυματικού στρες. Η οριακή διαταραχή προσωπικότητας θα ήταν ένα πεδίο ιδιαίτερα κατάλληλο για τέτοιες παρεμβάσεις, δεδομένου ότι τα συμπτώματα συνδέονται τόσο στενά με παράγοντες σχέσεων.
Παρόλο που κάποιες μελέτες έχουν συμπεριλάβει σχέσεις με μέλη της οικογένειας, δεν λαμβάνουν υπόψη τους την πολύ σημαντική συμβολή των μη οικογενειακών σχέσεων. Όπως αναφέρει η μελέτη, υπάρχει ένας αριθμός πιθανών στόχων για θεραπεία αν συμπεριληφθούν στη διαδικασία θεραπείας οι σύντροφοι. Αυτοί οι στόχοι περιλαμβάνουν τη μείωση των συμπτωμάτων της διαταραχής στο άτομο αλλά και τη μείωση της δυσφορίας των σημαντικών άλλων και επομένως τη μείωση της γενικής δυστυχίας στη σχέση.
Χρησιμοποιώντας αυτό ως υπόβαθρο, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Ρούτγκερς μελέτησαν την υπάρχουσα βιβλιογραφία σχετικά με τις πλέον καθιερωμένες προσεγγίσεις στην θεραπεία της οριακής διαταραχής προσωπικότητας που εμπίπτουν σε τρεις κατηγορίες.
Η πρώτη, αφορά σε εκείνες τις παρεμβάσεις καθοδήγησης στις οποίες συμμετέχουν ενεργά οι σημαντικοί άλλοι στην θεραπεία. Στη λεγόμενη Εκπαίδευση συστημάτων για την συναισθηματική προβλεψιμότητα και την επίλυση προβλημάτων (STEPPS), οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν καθιερωμένες θεραπευτικές τεχνικές που βασίζονται στη γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία και τη διαλεκτική-συμπεριφορική θεραπεία, που τους ενθαρρύνουν να αμφισβητούν τις σκέψεις τους, να μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, να επικοινωνούν αποτελεσματικά και να διαχειρίζονται τις συμπεριφορές τους.
Οι σημαντικοί άλλοι παρακολουθούν μία δίωρη συνεδρία ώστε να μπορέσουν να μάθουν αυτές τις τεχνικές. Σε δύο καλά ελεγχόμενες τυχαίες πειραματικές δοκιμασίες η STEPPS φάνηκε να οδηγεί σε βελτίωση των συμπτωμάτων της διαταραχής που επέμεναν μετά το τέλος της θεραπείας.
Η δεύτερη μέθοδος θεραπείας αφορά στην ανάμιξη της οικογένειας ανθρώπων με οριακή διαταραχή χρησιμοποιώντας παρεμβάσεις με βάση την εκπαίδευση και την οικογένεια. Στη μέθοδο «Οικογενειακοί Δεσμοί» τα μέλη της οικογένειας ανθρώπων με οριακή διαταραχή συμμετείχαν σε ομαδική θεραπεία 12 εβδομάδων κατά την οποία δέχονταν ενημέρωση και υποστήριξη.
Επίσης διδάσκονταν κάποιες δεξιότητες από τη διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία για να μάθουν πώς να χτίζουν υγιέστερες σχέσεις με το άτομο με οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Οι έλεγχοι αυτής της προσέγγισης είχαν ανάμικτα αποτελέσματα και σε σύγκριση με την STEPPS δεν φάνηκε να παρέχει σημαντική βελτίωση, οπότε φάνηκε να λειτουργεί περισσότερο σαν ομάδα υποστήριξης παρά σαν θεραπευτική παρέμβαση.
Μικρά θετικά αποτελέσματα της θεραπείας φάνηκαν στη μέθοδο «Μένοντας Συνδεδεμένοι», που εστιάζει στη δυσφορία των σημαντικών άλλων παρά στον σύντροφο με τη διαταραχή.
Η αντιμετώπιση της συγκεκριμένης διαταραχής περιλαμβάνουν και τη θεραπεία των σημαντικών άλλων. Στη διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία ζεύγους, τα ζευγάρια θεωρούνται παγιδευμένα σε έναν κύκλο «έντονης συναισθηματικής διέγερσης, ανακριβούς έκφρασης του συναισθήματος και ακύρωσης» . Η θεραπεία προσπαθεί να μειώσει την αυτοκτονική, αυτοτραυματιστική και επιθετική συμπεριφορά.
Οπότε το ζευγάρι ξεκινάει να μαθαίνει πώς να επανενεργοποιήσει τη σχέση του συμμετέχοντας ενεργά σε κοινές δραστηριότητες. Οι σύντροφοι μαθαίνουν πώς να εντοπίζουν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους με ακρίβεια, καθώς και να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των σημαντικών άλλων τους.
Το ζευγάρι μαθαίνει επίσης πώς να διαχειρίζεται τη σύγκρουση με τρόπους που μειώνουν την καταστροφική επικοινωνία και βοηθούν να ανακτηθούν τα συναισθήματα εγγύτητας. Η διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία ζεύγους, αν και δοκιμάστηκε μόνο σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη, έδειξε θετικές επιδράσεις στην ποιότητα της σχέσης καθώς και τα επίπεδα πάθους του σημαντικού άλλου.
Διαβάστε σχετικά: Πώς να αισθανθείτε πιο κοντά στον σύντροφό σας
Η επόμενη θεραπεία που στοχεύει αποκλειστικά στην οριακή διαταραχή προσωπικότητας και που δοκιμάστηκε στο πλαίσιο της συμβουλευτικής ζεύγους ήταν η «θεραπεία απορρύθμισης συναισθήματος ζεύγους». Κατά τη διάρκεια 3 φάσεων μιας θεραπείας 16 εβδομάδων, τα ζευγάρια μαθαίνουν μεθόδους διαλεκτικής συμπεριφοράς και ακολουθούν γνωστική συμπεριφορική θεραπεία ζεύγους με στόχο τη μείωση των επιπέδων δυσφορίας του ζευγαριού.
Η μελέτη που εξέτασε αυτή την προσέγγιση ήταν μία μη ελεγχόμενη πιλοτική μελέτη, αλλά τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η μέθοδος έφερε θετικά αποτελέσματα στην ικανοποίηση από τη σχέση που συνεχίστηκε πέρα από το τέλος της θεραπείας.
Οι συγγραφείς πιστεύουν ότι η συμμετοχή των σημαντικών άλλων στη θεραπεία ανθρώπων με οριακή διαταραχή προσωπικότητας φαίνεται πολλά υποσχόμενη. Ένα κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των προσεγγίσεων είναι ότι εστιάζουν στην εκπαίδευση δεξιοτήτων ρύθμισης συναισθημάτων.
Με τη χρήση δεξιοτήτων που διδάσκονται στους συντρόφους των ατόμων με τη διαταραχή, η προσέγγιση βοηθάει και έξω από την θεραπευτική συνεδρία, μέσα στο σπίτι και στα πλαίσια της ανατροφοδότησης που λαμβάνουν τα άτομα από τους συντρόφους τους.
Ένα ακόμη θετικό χαρακτηριστικό αυτής της προσέγγισης είναι ότι ο σημαντικός άλλος μαθαίνει να ρυθμίζει τα δικά του/της συναισθήματα, βοηθώντας να σπάσει ο καταστροφικός κύκλος επικοινωνίας, ο οποίος μπορεί να προκύψει όταν ο θυμός και ο εκνευρισμός αρχίζουν να βγαίνουν εκτός ελέγχου.
Πηγή: Optimizing borderline personality disorder treatment by incorporating significant others: A review and synthesis
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
