Ποια ακριβώς είναι η διαφορά μεταξύ της άνοιας και της νόσου Αλτσχάιμερ;
Στην μάχη κατά της νόσου Αλτσχάιμερ υπάρχει ένας νέος σύμμαχος. Το ίδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς χορήγησε 100 εκατομμύρια δολάρια για την έρευνα σχετικά με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η απόφαση για αυτήν την χορηγία προέκυψε τόσο από την αναγνώριση της καταστροφικής επίδρασης της νόσου Αλτσχάιμερ σε ατομικό και παγκόσμιο επίπεδο, όσο και από την ανάγκη ανάπτυξης νέων θεραπειών. Όλοι γνωρίζουμε κάποιον που έχει υποφέρει από αυτήν την καταστροφική νευροεκφυλιστική νόσο.
Καθώς ο αγώνας να βρεθεί θεραπεία συνεχίζεται, θα ήθελα να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να ξεκαθαρίσουμε ορισμένες κοινές παρανοήσεις σχετικά με την νόσο Αλτσχάιμερ και την άνοια:
1. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι ένα είδος άνοιας, αλλά η μία έννοια δεν αντικαθιστά την άλλη
Η νόσος Αλτσχάιμερ και η άνοια αναφέρονται συχνά μαζί. Αυτό συχνά οδηγεί στην παρανόηση ότι πρόκειται για ξεχωριστές οντότητες, αλλά στην πραγματικότητα η νόσος Αλτσχάιμερ είναι ένα είδος άνοιας. Μπορεί να το κατανοήσει κανείς καλύτερα αν σκεφτεί την άνοια σαν ένα δέντρο και τα διάφορα είδη της, όπως είναι για παράδειγμα η νόσος Αλτσχάιμερ, η αγγειακή άνοια, η άνοια με σωμάτια Lewy και οι δευτερογενείς άνοιες, σαν τα κλαδιά του. Ωστόσο, η νόσος Αλτσχάιμερ είναι το πιο κοινό είδος άνοιας και αντιστοιχεί σε ποσοστό 60% – 80% όλων των διαγνώσεων άνοιας.
Διαβάστε σχετικά: Αλτσχάιμερ: Τα δέκα πρώιμα σημάδια
2. Η άνοια δεν είναι απλά μια νόσος «απώλειας μνήμης»
Η Αμερικανική Ένωση Ψυχολόγων εισήγαγε αυτήν την πολύ σημαντική διάκριση στην τελευταία έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM 5). Στην προηγούμενη έκδοση, ένα από τα βασικά κριτήρια διάγνωσης της άνοιας ήταν η απώλειαεγκεφάλου.
Ωστόσο, η τρέχουσα έκδοση κατευθύνει τους κλινικούς ιατρούς να διευρύνουν την αναζήτηση τους και να αναγνωρίσουν βλάβες σε διάφορες γνωστικές λειτουργίες. Αυτές περιλαμβάνουν την εκμάθηση, την γλωσσική ικανότητα, την εκτελεστική λειτουργία, την σύνθετη προσοχή, την αντιληπτική - κινητική λειτουργία και την κοινωνική γνωστική λειτουργία.
Ειδικότερα, αυτή η αλλαγή επηρέασε την διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ στους άνδρες. Προς το παρόν, σχεδόν τα δύο τρίτα των ασθενών που διαγιγνώσκονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ είναι γυναίκες, παρόλο που μελέτες οι οποίες διεξάγονται μετά θάνατον υποδεικνύουν ότι η νόσος επηρεάζει εξίσου τα δύο φύλα. Στις γυναίκες, η νόσος Αλτσχάιμερ εκδηλώνεται συνήθως ως βλάβη μνήμης. Στους άνδρες όμως, η νόσος επηρεάζει περισσότερο την συμπεριφορά, τις κινητικές δεξιότητες και την γλωσσική ικανότητα στα αρχικά της στάδια.
Επειδή οι γυναίκες κατά κανόνα παρουσιάζουν συμπτώματα που συνήθως σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ, υπάρχει μία ξεκάθαρη ανoμοιότητα στα ποσοστά διάγνωσης ανάμεσα στα δύο φύλα. Στην περίπτωση των ανδρών υπήρχαν περισσότερες πιθανότητες για λάθος διάγνωση.
Eπίσης, στους άνδρες η νόσος τείνει να εκδηλώνεται σε μικρότερη ηλικία σε σχέση με τις γυναίκες, δηλαδή γύρω στα 60. Οι γυναίκες από την άλλη πλευρά συνήθως διαγιγνώσκονται με τη νόσο στα 70, 80 και 90. Mε αυτή την αναθεώρηση του DSM, περισσότεροι άντρες θα λαμβάνουν ακριβή και έγκαιρη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ και κατ’ επέκταση την απαραίτητη φροντίδα για να αντιμετωπίσουν αυτήν την καταστροφική νόσο.
3. Η γνωστική εξασθένιση δεν οδηγεί πάντα σε άνοια
Πολλοί άνθρωποι φοβούνται να επισκεφτούν τον γιατρό όταν εμφανίζονται τα πρώτα προβλήματα μνήμης, επειδή πιστεύουν ότι το αποτέλεσμα θα είναι ένα: η τρομακτική διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ. Όμως, τα προβλήματα μνήμης και άλλα γνωστικά προβλήματα μπορεί να οφείλονται σε διάφορες αιτίες, συμπεριλαμβανομένων προσωρινών καταστάσεων όπως είναι το παραλήρημα, φυσιολογικών αλλαγών που σχετίζονται με την ηλικία, ήπιων γνωστικών διαταραχών ή άνοιας.
Ακόμη και η διάγνωση μιας ήπιας γνωστικής διαταραχής δεν συνεπάγεται απαραίτητα διάγνωση άνοιας στο μέλλον. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την κλινική Μάγιο, μόνο το 29% των ασθενών που διαγνώσθηκαν με ήπια γνωστική διαταραχή εκδήλωσαν άνοια μετά από πέντε χρόνια.
4. Δεν είναι όλα τα είδη άνοιας προοδευτικά
Παρόλο που τα πιο κοινά είδη άνοιας είναι προοδευτικά, ορισμένα είναι αναστρέψιμα. Η νόσος Αλτσχάιμερ, η μετωποκροταφική άνοια, η μικτή άνοια, η αγγειακή άνοια και η άνοια με σωμάτια Lewy είναι προοδευτικά είδη άνοιας. Ωστόσο, η έλλειψη βιταμίνης Β12, η υδροκεφαλία φυσιολογικής πίεσης και ο υποθυρεοειδισμός αποτελούν υποκείμενες αιτίες πίσω από ορισμένα είδη άνοιας που μπορούν να αναστραφούν με την κατάλληλη θεραπεία.
Φάρμακα όπως συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά, αντιισταμινικά και ναρκωτικά είναι γνωστό ότι προκαλούν συμπτώματα παρόμοια με την άνοια, τα οποία μπορούν να αναστραφούν όταν ο ασθενής διακόψει την χρήση. Η διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ βασίζεται στην εις άτοπον απαγωγή και γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να αποκλείονται πρώτα τα αναστρέψιμα είδη άνοιας προτού καταλήξουμε σε διάγνωση κάποιου είδους προοδευτικής άνοιας.
5. Οι αλλαγές στο τρόπο ζωής μπορούν να συμβάλλουν στην μείωση του κινδύνου εκδήλωσης άνοιας
Υπάρχουν βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε, τα οποία μπορούν να συμβάλλουν στην μείωση του κινδύνου να αναπτύξετε άνοια μακροπρόθεσμα. Ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορείτε να κάνετε τώρα για να παραμείνετε «γνωστικά οξυδερκείς» καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής σας, είναι να υιοθετήσετε πιο υγιεινές συνήθειες.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η τακτική άσκηση, μια σταθερά υγιεινή διατροφή και η διατήρηση της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα, η κοινωνική επαφή, η αποχή από το κάπνισμα και η θεραπεία της κατάθλιψης είναι μόνο μερικοί από τους τρόπους που συμβάλλουν στην πρόληψη ή μείωση του κινδύνου εκδήλωσης άνοιας.
Διαβάστε σχετικά: Η άνοια στα χρόνια του κορωνοϊού: Προτάσεις για τους πάσχοντες και τους υποστηρικτές τους
Ας εξετάσουμε τα στοιχεία που προκύπτουν από την υιοθέτηση μίας από τις παραπάνω συνήθειες, της άσκησης
Η φυσική δραστηριότητα είναι ένας παράγοντας πρόληψης της άνοιας που αναφέρεται συχνά. Με την άσκηση και την αύξηση του καρδιακού ρυθμού, αυξάνεται η κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο. Αυτό έχει μία θετική επίδραση στην διανοητική υγεία, καθώς διεγείρεται ο σχηματισμός των αιμοφόρων αγγείων, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση του όγκου του εγκεφάλου.
Δρώντας ως ένα είδος γνωστικού αποθέματος ή «γνωστικής ενδιάμεσης μνήμης», ο μεγαλύτερος εγκεφαλικός όγκος σημαίνει περισσότερες συναπτικές συνδέσεις, οι οποίες βοηθούν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της άνοιας, έτσι ώστε η γνωστική λειτουργία να μην επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό. Η άσκηση ωφελεί πολλές γνωστικές λειτουργίες, όπως η εκτελεστική λειτουργία, η μνήμη, η ταχύτητα επεξεργασίας και η προσοχή. Σε μία έρευνα προέκυψε ότι η άσκηση τρεις ή περισσότερες φορές την εβδομάδα μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης άνοιας κατά 32%, ενώ άλλες εκθέσεις αναφέρουν ότι η μείωση του κινδύνου αγγίζει το 50%.
Έτσι, καθώς αναμένουμε την μεγάλη επιστημονική ανακάλυψη που θα αναστρέψει τις επιπτώσεις της άνοιας, ας εστιάσουμε στους τρόπους πρόληψης προς το παρόν. Να παίρνετε συμπληρώματα διατροφής ή να τρώτε κρέας και θαλασσινά για να διατηρούνται υγιή τα επίπεδα της βιταμίνης Β12 και να προσπαθείτε όσο μπορείτε να διατηρείτε υγιεινές συνήθειες στην καθημερινότητά σας. Επίσης, να προσέχετε για την εμφάνιση βλάβης σε διάφορες γνωστικές λειτουργίες και όχι μόνο στη μνήμη.
Η υγιεινή διατροφή, η τακτική άσκηση και η συστηματική κοινωνική επαφή, δεν ωφελεί μόνο την διανοητική υγεία, αλλά και την ψυχική. Να είστε σε εγρήγορση και να μένετε διανοητικά δυνατοί!
Πηγή: psychologytoday.com
Μετάφραση: Μαρία Σκούπρα - Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Πετρίνα Αχυριάτη, Μεταφράστρια, MA in Translation
