PsychologyNow Team

Ο Ρόλος της Αγάπης στην Ψυχική Υγεία

Ο Ρόλος της Αγάπης στην Ψυχική Υγεία

PsychologyNow Team
ζευγάρι αναγνωρίζει τον ρόλο της Αγάπης στην Ψυχική Υγεία
Image credit: Jonathan Borba / pexels.com

Ένα απαραίτητο συστατικό που βοηθάει στην ψυχική ανάρρωση από σοβαρές ψυχικές ασθένειες είναι αυτό που, δυστυχώς, δεν εμφανίζεται σε κανένα ιατρικό εγχειρίδιο ή ψυχιατρική διάγνωση. Η αγάπη.


Η λέξη αυτή έχει μοιραία συνδεθεί τόσο στενά με τον ρομαντισμό και το συναίσθημα, που παραβλέπουμε τον κρίσιμο ρόλο της στη διατήρηση της πίστη μας στη ζωή σε περιόδους ψυχολογικής σύγχυσης και θλίψης. Η αγάπη –από έναν φίλο, έναν σύντροφο, έναν απόγονο ή έναν γονιό– έχει τη δύναμη να μας σώσει από την ψυχική ασθένεια.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οποιοσδήποτε έχει υποφέρει από ψυχική ασθένεια και αναρρώνει, το κάνει –είτε το συνειδητοποιεί είτε όχι– λόγω μιας εμπειρίας αγάπης. Και, κατ’ επέκταση, κανείς δεν έχει υπάρξει ποτέ σοβαρά ψυχικά άρρωστος χωρίς να έχει υποφέρει από ένα σοβαρό έλλειμμα αγάπης. Η αγάπη αποδεικνύεται ότι είναι το στοιχείο που επηρεάζει τόσο την έναρξη όσο και την ανάκαμψη από τα χειρότερα επεισόδια ψυχικής δυσφορίας.

Τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε στην αγάπη με την έννοια της δύναμης που δίνει ζωή και θεραπεύει τον νου;

1. Άνευ όρων αποδοχή

Αυτό που συχνά μας ενοχλεί όταν είμαστε ψυχικά ασθενείς είναι μια συνεχής τιμωρητική αίσθηση του πόσο κακοί είμαστε. Πληγωνόμαστε από το μίσος προς τον εαυτό μας. Χωρίς κάποια εξωτερική αιτία, θεωρούμε τον εαυτό μας τον χειρότερο άνθρωπο.

Συχνά, δεν μπορούμε καν να επισημάνουμε ένα συγκεκριμένο «έγκλημα» ή αν το κάνουμε, δεν φαίνεται στους γύρω μας να αξίζουμε την καταδίκη που έχουμε επιβάλει οι ίδιοι. Οι αυτο-υποψίες μας νικούν τις άμυνές μας και επηρεάζουν τις λειτουργίες μας, χωρίς να μας αφήνουν περιθώρια για καλοσύνη ή ευγένεια προς τον εαυτό μας.

Σε μια τέτοια κατάσταση, ένας στοργικός σύντροφος μπορεί να κάνει τη διαφορά. Είναι σαν να κρατάει έναν καθρέφτη αγάπης μπροστά μας και να μας βοηθάει να αντέξουμε αυτό που βλέπουμε.


Διαβάστε σχετικά: Ζακ Λακάν: «Αγάπη είναι να δίνεις κάτι που δεν έχεις»


2. Μη επίκριση

Μέρος αυτού που μπορεί να κάνει την προσοχή των άλλων καταπιεστική, είναι μια νότα πατερναλισμού που εντοπίζουμε κάτω από την προφανή καλοσύνη τους. Αυτοί, οι καλοί, ήρθαν να μας βοηθήσουν, αλλά αισθανόμαστε πόσο προσκολλώνται σε μια θεμελιώδη διαφορά μεταξύ του χάους όπου βρισκόμαστε εμείς και του ποιοι νομίζουν ότι είναι οι ίδιοι. Μας λυπούνται από μακριά, σαν να ήμασταν ο άνθρωπος που πνίγεται και ο παρατηρητής στη στεριά.

Οι αγαπημένοι σύντροφοι δεν φέρουν τέτοιες ενδείξεις ανωτερότητας. Ίσως να είμαστε πολύ άρρωστοι αυτή τη στιγμή, αλλά θα μπορούσαν να ήταν και εκείνοι σε ανάλογες συνθήκες. Δεν μας καταπιέζουν λόγω της πίστης τους στη δική τους σταθερότητα και ικανότητα. Οι σύντροφοί μας μας δείχνουν ότι και αυτοί θεωρούν τη ζωή δύσκολη και ότι μια μέρα μπορεί να βρεθούν στη θέση μας.

3. Αφοσίωση

Στην καρδιά πολλών ψυχικών τραυμάτων είναι μια πρώιμη εμπειρία εγκατάλειψης. Κάποιος, όταν τον χρειαζόμασταν πολύ, δεν ήταν παρών – και από τότε, η παραμέλησή μας μας προκαλεί ανισορροπία. Μπορεί να δυσκολευόμαστε να εξαρτηθούμε από τους άλλους στην ενήλικη ζωή και δεν έχουμε πίστη ότι κάποιος δεν θα φύγει ή δεν θα επωφεληθεί από εμάς. Ένας στοργικός σύντροφος είναι έτοιμος να προσπαθήσει για να κερδίσει την εμπιστοσύνη μας.

Ξέρει ότι δεν μπορεί να μας πείσει με λόγια για την πίστη του, θα πρέπει να το αποδείξει, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα μας εγκαταλείψει σε στιγμές που άλλοι θα μπουν στον πειρασμό να τα παρατήσουν. Χρειάζεται να μας δοθεί η ευκαιρία, την οποία μπορεί να είχαμε χάσει στην παιδική ηλικία, να είμαστε λίγο πιο απαιτητικοί από το συνηθισμένο, προκειμένου να διαπιστώσουμε με βεβαιότητα ότι δεν μπορεί να καταστραφεί η αγάπη.

4. Επιβεβαίωση

Το μέλλον για ένα ψυχικά άρρωστο άτομο είναι πηγή συνεχών και απεριόριστων βασανιστηρίων. Χίλιες ερωτήσεις αιωρούνται: Τι θα γίνει αν κάποιος θυμώσει πολύ μαζί του; Τι θα γίνει αν κάποιος θελήσει να τον απαγάγει; Τι θα γίνει αν κάποιος προσπαθήσει να τον σκοτώσει; Τι θα γίνει αν οι φωνές στο κεφάλι του δεν εξαφανιστούν ποτέ;

Ο σύντροφος μας καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να ανακουφίσει τον πανικό, παρουσιάζοντας το μέλλον ως άγνωστο στις ακριβείς του λεπτομέρειες αλλά ουσιαστικά ασφαλές και ανεκτό. Το πιο σημαντικό είναι ότι σύντροφος μας επιμένει ότι θα είναι εκεί για να διασφαλίσει προσωπικά ότι το μέλλον θα είναι διαχειρίσιμο.

Δεν είναι ακόμη δυνατό να καθοριστεί το πώς θα περάσουν τα επόμενα χρόνια, οι λεπτομέρειες θα πρέπει να εξεταστούν αργότερα, αλλά αυτό που είναι ήδη γνωστό τώρα είναι ότι το μέλλον δεν θα είναι ανυπόφορο, γιατί υπάρχει αγάπη μεταξύ τους.

5. Υπομονή

Όσοι είμαστε ψυχικά ασθενείς, συχνά γινόμαστε κουραστικοί σε σχέση με τις ανησυχίες μας. Η στοργική απάντηση που μπορεί να δώσει κάποιος είναι να πάρει την ανησυχία το ίδιο σοβαρά και να την αντιμετωπίσει, χωρίς να χλευάζει ή να αρνείται το μέγεθός της. Η αγάπη δίνει την υπομονή να εισέλθει κανείς στο ανήσυχο μυαλό του άλλου και να προσπαθήσει να βοηθήσει εξετάζοντας τι προκαλεί τον φόβο στο αγαπημένο πρόσωπο.

6. Σε αποδέχομαι ακριβώς όπως είσαι

Πολλοί ασθενείς με ψυχικά προβλήματα υπέφεραν όλη τους τη ζωή από την αίσθηση ότι δεν είναι αρκετά καλοί. Είναι πιθανό να έχουν πετύχει εξαιρετικά υψηλά επιτεύγματα και να έχουν εργαστεί σκληρά για δεκαετίες, προκειμένου να αποδείξουν σε κάποιον ότι είναι άξιοι.

Μπορεί να έχουν χρήματα, καθεστώς και δύναμη για να αντιμετωπίσουν το φρικτό συναίσθημα ότι δεν μπορούν να επηρεάσουν τους ανθρώπους εκτός αν έχουν καταφέρει κάτι και έχουν λάβει τα εύσημα της κοινωνίας. Όταν σπάσουν, αυτό που δεν μπορούν ακόμη να πιστέψουν είναι ότι θα μπορούσαν να έχουν αγαπηθεί και εκτός των αποδόσεων και των επιτευγμάτων τους.

Αλλά τώρα που είναι ψυχικά εξουθενωμένοι και χωρίς κανένα από τα συνηθισμένα εργαλεία για να εντυπωσιάσουν, μπορεί να ανακαλύψουν ένα πιο περίπλοκο μάθημα. Σύμφωνα με τις αξίες με τις οποίες έχουν μεγαλώσει, είναι μια ντροπή και πρέπει να αυτοκτονήσουν.

Αλλά με την παρουσία ενός συντρόφου που τους αγαπά, μπορούν να αρχίσουν να πιστεύουν σε κάτι διαφορετικό και θαυματουργό: ότι θα μπορούσαν να αγαπηθούν χωρίς βραβεία, ότι η αληθινή αγάπη δεν είναι να εντυπωσιάζεις ή να εκφοβίζεις κάποιον, ότι ένας ενήλικας μπορεί να αγαπήσει έναν άλλο ενήλικα όπως ένας καλός γονιός αγαπά το παιδί του, όχι λόγω αυτών που έχει κάνει, αλλά απλά και μόνο επειδή υπάρχει.

7. Ανεξαρτησία του νου

Ένας καλός σύντροφος που φροντίζει έναν ψυχικά ασθενή φίλο, θεραπεύει με τη δύναμή του να μη νοιάζεται πολύ για το τι πιστεύουν οι άλλοι. Φυσικά, μερικοί άνθρωποι κρίνουν και λένε ότι η ασθένεια δεν είναι φυσιολογική ή ότι αξίζει στον πάσχοντα. Ο καλός σύντροφος ξέρει αρκετά για τις διαστροφές του ανθρώπινου νου, για να μην επηρεάζεται στο ελάχιστο όταν αντιμετωπίζει καθημερινή προκατάληψη και κακία.

Η αδυναμία των ανθρώπων είναι αναμενόμενη. Αλλά αυτός δεν είναι λόγος να πανικοβληθεί ή να σταματήσει. Τους αφήνει να γελούν, να είναι ανώτεροι, αφήνει τους ανόητους να είναι ανόητοι. Αυτά είναι τα παρηγορητικά μηνύματα της αγάπης που πρέπει να ακούσουμε όταν είμαστε ανυπεράσπιστοι ενώπιον των κρίσεων ενός σκληρού κόσμου. Ο σωστός σύντροφος ξέρει πού βρίσκεται η πίστη του, δεν πρόκειται να εγκαταλείψει επειδή ο όχλος χλευάζει, δεν τον νοιάζει αν ανήκει στη μειοψηφία που μας αγαπά.

8. Γονική αναδιάρθρωση

Τόσο εμείς όσο και ο σύντροφός μας μπορεί να είμαστε ενήλικες, αλλά εάν η τρυφερότητά του μας θεραπεύει, είναι πιθανώς επειδή αυτό που κάνει είναι η αποκατάσταση ενός ελλείμματος πρώιμης αγάπης. Κάθε παιδί πρέπει να βιώσει αυτό που θα μπορούσε κανείς να ονομάσει «πρωταρχική γονική απόλαυση», το βασικό συναίσθημα του παιδιού ότι είναι απεριόριστα επιθυμητό από εκείνους που το έφεραν στη ζωή και ότι είναι σε θέση να παράγει ευχαρίστηση μέσω της ίδιας του της ύπαρξης.

Χωρίς αυτό, ένα παιδί μπορεί να επιβιώσει, αλλά δεν μπορεί να ευδοκιμήσει. Το δικαίωμά του να υπάρχει θα είναι πάντα κάπως αμφίβολο, θα μεγαλώσει με την αίσθηση ότι είναι περιττό, και, κατά βάση, απαράδεκτο και ντροπιαστικό.

Τέτοια συναισθήματα τροφοδοτούν άμεσα ένα ευρύ φάσμα ψυχικών ασθενειών – χρόνιο άγχος, αυτοτραυματισμό, αυτοκτονικό ιδεασμό, κατάθλιψη. Όλα αυτά έχουν ρίζες στην αίσθηση ότι κανείς δεν ενδιαφερόταν στα χρόνια της παιδικής ηλικίας. Αυτό δημιουργεί μια πρόκληση για τον φροντιστή στην ενήλικη ζωή. Θα πρέπει να πείσει το τραυματισμένο παιδί ότι αυτό που δεν έλαβε πριν από δεκαετίες μπορεί να είναι διαθέσιμο σήμερα, ότι μπορεί να υπάρχει ακόμα χαρά, επιβεβαίωση, παιχνίδι και καλοσύνη.

Στην πραγματικότητα, είναι το υψηλότερο επίπεδο ωριμότητας να αναγνωρίσουμε ότι, αν θέλουμε να βελτιωθούμε, θα πρέπει να δώσουμε στον εαυτό μας άλλη μια ευκαιρία να νιώσουμε ότι ένας στοργικός σύντροφος μας νοιάζεται απεριόριστα.


Διαβάστε σχετικά: Λίγα λόγια για την αγάπη


9. Η νύχτα

Ως παιδιά, τη νύχτα φοβόμασταν περισσότερο και χρειαζόμασταν ιδιαίτερα αγάπη και διαβεβαίωση. Το ίδιο ισχύει και στις περιόδους οξείας ψυχικής ασθένειας. Η νύχτα τρομάζει, απλώνεται ως ένας τεράστιος και απειλητικός χώρος στον οποίο οι χειρότεροι φόβοι και οι κρίσιμες σκέψεις μας έχουν απεριόριστη κυριαρχία.

Χρειαζόμαστε κάποιον που να μπορεί να μας βοηθήσει σε αυτές τις κουραστικές ώρες, ίσως παραμένοντας ξύπνιος δίπλα μας ή δίνοντάς μας την άδεια να τον καλέσουμε κάθε φορά που μας πιάνει πανικός. Ξέρουμε ότι μας αγαπάνε σωστά όταν μπορούμε να ξυπνήσουμε τα ξημερώματα και να έχουμε το δικαίωμα να μην είμαστε μόνοι με τις φοβερές μας ανησυχίες.

Δεν θα έπρεπε να μας παραξενεύουν τα τεράστια ποσοστά ψυχικής ασθένειας στην κοινωνία. Πρέπει να καταλάβουμε πόσο κακοί είμαστε συλλογικά, ως κοινωνία, στην αγάπη, πόσο φτωχά προσφέρουμε συμπάθεια, ακούμε, δίνουμε διαβεβαίωση, αισθανόμαστε συμπόνια και συγχωρούμε – και αντίθετα, πόσο καλοί είμαστε στο μίσος, στη ντροπή και στην παραμέληση. Θεωρούμε τον εαυτό μας πολιτισμένο, αλλά εμφανίζουμε επίπεδα αγάπης που θα συγκλόνιζαν μια πρωτόγονη φυλή ή μια συμμορία κλεφτών.

Επιπλέον, επιλέξαμε να αποστασιοποιηθούμε από το ζήτημα και να δώσουμε την ευθύνη στους επιστήμονες, λες και μπορούν να προσφέρουν μια ολοκληρωμένη λύση στην ψυχική ασθένεια μέσω των φαρμάκων. Αγνοούμε ότι η θεραπεία βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στο συναισθηματικό πεδίο: να γίνουμε καλύτεροι στο να καθησυχάζουμε τους φόβους του άλλου, να είμαστε γενναιόδωροι, να μη βασανίζουμε και να μη κακομεταχειριζόμαστε ο ένας τον άλλο και να καθόμαστε μαζί στο σκοτάδι της νύχτας σε πνεύμα αλληλοφροντίδας και καλοσύνης.


Alk Kais
Απόδοση: Kαισαρίδου Αλκμήνη- Ψυχολόγος

Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή 

 

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

 

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...