PsychologyNow Team

Πώς τα social media αλλάζουν τον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι για την ενδοοικογενειακή βία

Πώς τα social media αλλάζουν τον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι για την ενδοοικογενειακή βία

PsychologyNow Team
ζευγάρι στην κουζίνα χρησιμοποιεί ενδοοικογενειακή βία
Image credit: DCStudio/ freepik.com

Παρά τις όποιες αδυναμίες τους, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «φυσιολογικοποιούν» τα θέματα ψυχικής υγείας, τραύματος, και κακοποίησης, αναιρώντας το στίγμα που επιφέρουν αυτές οι εμπειρίες και βοηθώντας τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι τους κατανοούν.


Εάν όλο και περισσότεροι θεραπευόμενοι φέρνουν στη θεραπεία τους την ενδοοικογενειακή βία ή τη βία από το σύντροφό τους, αυτό το θέμα δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο για την κοινωνία. Η ολοένα και αυξανόμενη κάλυψη αυτών των θεμάτων από τα μέσα ενημέρωσης και οι συζητήσεις που εγείρουν για την οικογενειακή βία και άλλα ζητήματα ψυχικής υγείας είναι ένας από τους λόγους που πλέον αναφέρονται πιο συχνά και από τους θεραπευόμενους στο δωμάτιο του θεραπευτή.

Νέα και πληροφορίες για την ενδοοικογενειακή βία υπάρχουν παντού και συνεχώς βγαίνουν στη δημοσιότητα και σχολιάζονται και ακόμα πυροδοτούν συζητήσεις για μη ισορροπημένες ερωτικές σχέσεις, τα οποία μπορεί να ενεργοποιήσουν συναισθήματα ανασφάλειας, άγχους και άλλα επώδυνα βιώματα σε άτομα που έχουν υποστεί αντίστοιχες καταστάσεις.

Διάσημοι ηθοποιοί όπως οι Halle Berry, Chalize Theron, Patrick Stewart, Rihanna, Tyler Perry, έχουν μιλήσει ανοιχτά για την ενδοοικογενειακή βία και πως τους επηρέασε προσωπικά. Πρόσφατα έγινε γνωστή η υπόθεση Johnny Depp και της πρώην συζύγου του Amber Heard. Εννοείται πως και άτομα μη γνωστά στο κοινό υποφέρουν από κακοποιητικές συμπεριφορές, με το ερώτημα να τίθεται: Αν δεν μπορούν οι διάσημοι άνθρωποι να είναι ασφαλείς, αναρωτιούνται πως θα μπορέσουν οι ίδιοι.

Οι θεραπευτές που έχουν να διαχειριστούν αυτό το άγχος είναι αντιμέτωποι με μια άνιση μάχη. Τα μέσα δικτύωσης είναι γεμάτα με φωτογραφίες και βίντεο προσφέροντας συμβουλές για τη ψυχική υγεία και πληροφορίες για την επίλυση ορισμένων προβλημάτων. Βίντεο στο Tik tok λένε πως να μειώσει κανείς το άγχος σε μόνο λίγα λεπτά. Άρθρα στο Facebook αναφέρουν πως θα κατανοήσει κανείς τις διαφορετικές ψυχικές διαγνώσεις και θα κάνει τεστ για να δει τη διάγνωσή του.

Άλλα μέσα το πάνε ένα βήμα παραπέρα υπονοώντας τρόπους να κάνει κανείς διάγνωση στους γύρω του. Πρόσφατα το National Institutes of Health ανέφερε πως ο όγκος των ανειδίκευτων, αυτό-αποκαλούμενων ειδικών που προσφέρουν συμβουλές ευεξίας έχει μια σοβαρή επίδραση στο πως σκεφτόμαστε για τη ψυχική υγεία.

Πολλοί θεραπευόμενοι της συγγραφέως έχουν αναφέρει πως ενημερώνονται ως επί το πλείστων από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μερικές φορές ακόμα και από την τηλεόραση. Καθώς ζούμε στην εποχή της ασταμάτητης ενημέρωσης, στην οποία στα μέσα δικτύωσης έχουν τον πρωταρχικό ρόλο στην ενημέρωση, δεν είναι παράξενο πως πολλοί από εμάς αναζητούμε το τηλέφωνό μας όταν αισθανόμαστε μοναξιά.

Δεν προκαλεί έκπληξη κάτι τέτοιο. Ως θεραπευτής είναι καλό κανείς να έχει στο νου του ότι όταν υπάρχει θέμα κακοποίησης στην οικογένεια ή τη συντροφική σχέση, ή συναφή προβλήματα ψυχικής υγείας, δεν πρέπει να αγνοεί την επιρροή που έχουν τα μέσα δικτύωσης ειδικά στις νεότερες γενιές.

Πρόσφατα σε μια εποπτική συνεδρία, μια θεραπεύτρια ανέφερε για έναν άντρα θεραπευόμενο ο οποίος ήρθε αφού παρακολούθησε κάποια βίντεο στο TikTok, όντας βέβαιος πως πάσχει από Διαταραχή Περιπλεγμένου Μετατραυματικού Στρες, ως αποτέλεσμα ναρκισσιστικής κακοποίησης στη σχέση.

Ανέφερε πως η τωρινή του σχέση πυροδοτεί ένα παιδικό τραύμα οικογενειακής κακοποίησης που είχε υποστεί, το οποίο τον έκανε να σκεφτεί πως και τώρα βιώνει μια κακοποιητική σχέση. Εξήγησε στη θεραπεία πως την ώρα που έβλεπε το βίντεο συμφωνούσε με όλα όσα έλεγε για την εμπειρία στη ψυχολογική κακοποίηση και ταυτίστηκε.

Η θεραπεύτρια είπε πως δεν υπήρχαν άλλα δείγματα σωματικής κακοποίησης και πως ο θεραπευόμενος δεν κάλυπτε τα κριτήρια της διάγνωσής που νόμιζε πως είχε, ωστόσο ήθελε να εξερευνήσει περαιτέρω τις ανησυχίες του, ενώ τον συμβούλευσε να μην στηρίζεται αποκλειστικά στις διαγνώσεις που ακούει στα μέσα δικτύωσης.

Όταν η θεραπεύτρια ζήτησε τη συμβουλή της επόπτριας σχετικά με την απάντηση αυτή, η ίδια σκέφτηκε πως κάποια στερεότυπα για την ενδοοικογενειακή βία μπορεί να επηρεάζουν τη θεραπεύτρια και θα ήταν καλό να τα διαχειριστεί. Προτού κανείς μιλήσει για ενδοοικογενειακή βία καλό είναι να λάβει υπόψη κάποιους μύθους που επικρατούν.

Μύθος #1: Μόνο οι γυναίκες μπορεί να είναι θύματα βίας στη σχέση

Οι επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας είναι συχνά οι πρώτοι στους οποίους εκμυστηρεύεται κανείς την εμπειρία του για την ενδοοικογενειακή βία ή μεταξύ των συντρόφων, καθώς αισθάνονται πως είναι σε ένα πιο ασφαλές περιβάλλον. Για αυτόν το λόγο είναι πολύ σημαντικό να δίνεται χώρος και να νομιμοποιούνται αυτές οι εμπειρίες στη θεραπεία, ειδικά για τους άντρες, έγχρωμους και ΛΟΑΤΚΙ+ θεραπευόμενους.

Αν δεν ενθαρρύνουμε τη συζήτηση περί ενδοοικογενειακής βίας στη θεραπεία υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί μια ευκαιρία να νομιμοποιηθεί αυτό το μοίρασμα της εμπειρίας, η οποία πολύ συχνά αποσιωπάται από την κοινωνία. Μετά από πολλούς αγώνες για ίση αναγνώριση, πολλοί ΛΟΑΤΚΙ+ θεραπευόμενοι αποφεύγουν να παραδεχτούν πως έχουν βιώσει κακοποίηση γιατί ανησυχούν πως αυτό θα αποδοθεί στη ταυτότητά τους.

Ένας ομοφυλόφιλος θεραπευόμενος ανέφερε αν παραδεχτώ πως έχω υποστεί κακοποίηση, φοβάμαι πως είναι σαν να υπονοώ πως όλα τα κακά πράγματα που έχω ακούσει για την ομοφυλοφιλία είναι αλήθεια.

Αντίστοιχα, έχει φανεί πως ετεροφυλόφιλοι άντρες που κακοποιήθηκαν από γυναίκες αρνούνταν να παραδεχτούν την εμπειρία τους με το φόβο πως θα φανούν «λιγότερο αρσενικοί». Η κοινωνία συνήθως θεωρεί πως εκείνοι που βιώνουν κακοποίηση είναι νέοι, χαμηλού εισοδήματος, και γυναίκες, ενώ πολλοί άντρες μπορεί να μην αναγνωρίσουν καν ως κακοποίηση την εμπειρία τους.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Εθνικό Σωματείο κατά της Ενδοοικογενειακής Βίας της Αμερικής, ένας στους εννιά ετεροφυλόφιλους άνδρες έχει βιώσει βία από τη σύντροφό του, αλλά η κοινωνική ντροπή γύρω από τους αναμενόμενους ρόλους των φύλων, συχνά τους αποτρέπει από το να μιλήσουν ανοιχτά.

Στην έρευνα όλο και περισσότερο έχει φανεί πως οι άνδρες που έχουν υποστεί κακοποίηση από τις γυναίκες και αναζητούν βοήθεια, αντιμετωπίζουν πολλά εμπόδια για να το δεχτούν, διαιωνίζοντας έτσι ένα κλίμα που δεν υποστηρίζει τους άνδρες που βιώνουν βία στο σπίτι.

Εντωμεταξύ, αρκετοί θεραπευόμενοι αναφέρουν πως νιώθουν υποστήριξη από αυτά που βλέπουν και ακούν στα μέσα δικτύωσης σχετικά με την κακοποίηση. Δεδομένου ότι αρκετές επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι γυναίκες, μπορεί να αισθάνονται ντροπή να αποκαλύψουν μια ιστορία ενδοοικογενειακής βίας χωρίς πρώτα να έχουν πάρει μια «νομιμοποίηση» για αυτό που βιώνουν από άλλες πηγές. Ορισμένοι είπαν πως αφού είδαν αντίστοιχα περιστατικά να αποκαλύπτονται πήραν το θάρρος να το πουν στη θεραπεία.

Όσον αφορά τη διάγνωση, πολλοί θεραπευτές βασίζονται στο DSM. Και ναι, μπορεί να δημιουργεί μια κοινή γλώσσα και κάποια κριτήρια για τη διάγνωση του τραύματος και της κακοποίησης. Όμως, όπως κάθε οδηγός, δεν είναι απόλυτα κατανοητός. Η διάγνωση του περιπλεγμένου μετατραυματικού στρες (CPTSD) περιγράφει τα συμπτώματα που θα «έπρεπε» να βιώνει κάποιος, αλλά δεν προσφέρει διευκρινίσεις στο πως μπορεί να εκφράζει ο καθένας ανάλογα το φύλο, την ομάδα, την κουλτούρα που ανήκει.

Ένας ομοφυλόφιλος άνδρας για παράδειγμα μπορεί να μην έχει τα ίδια συμπτώματα με έναν ετεροφυλόφιλο, όπως επίσης μια έγχρωμη γυναίκα μπορεί να έχει άλλα συμπτώματα από μια λευκή. Αντί να μειώνουμε την εμπειρία του θεραπευόμενου επειδή δεν εμπίπτει στα ακριβή κριτήρια του DSM, οι επαγγελματίες είναι καλό να θυμούνται πως ο καθένας μπορεί να έχει διαφορετικά συμπτώματα για το ίδιο θέμα.


Διαβάστε σχετικά: Τα 5 επώδυνα στοιχεία ενός κακοποιητικού τραυματικού δεσμού: όταν το σπίτι μετατρέπεται σε φυλακή


Μύθος #2: Μόνο το σωματικό τραύμα είναι αποδεκτό

Από την εμπειρία της συγγραφέως, οι επιβιώσαντες από ενδοοικογενειακή βία, το μη σωματικό τραύμα μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά από το σωματικό. Ο ερευνητής παιδικού τραύματος Pete Walker αναφέρει «Η συνεχής επίθεση με επικριτικές λέξεις συστηματικά καταστρέφει την αυτοεκτίμηση και την αντικαθιστά με μια ασυνείδητη τοξική αυτοκριτική».

Με αυτό δεν υπονοείται πως το σωματικό τραύμα δεν είναι αρκετά καταστροφικό, όμως οι θεραπευόμενοι που υπέφεραν από ψυχολογική βία δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν την εμπειρία τους ως κακοποίηση και το παρατείνουν. Μπορεί ακόμα και να περιμένουν για να αναφέρουν μη-σωματική κακοποίηση, φοβούμενοι πως οι άλλοι θα θέλουν και σωματικές αποδείξεις για να το υποστηρίξουν.

Ορισμένοι τρόποι κακοποίησης, όπως η διάδοση κακών φημών, η κοινοποίηση κάτι προσωπικού στα μέσα δικτύωσης και άλλες εκδικητικές πράξεις και ψυχολογικά επώδυνες συμπεριφορές μπορεί να είναι δυσκολότερο να τις αναγνωρίσει κανείς.

Λίγες είναι οι υπάρχουσες νομικές διατάξεις που προστατεύουν τα θύματα ψυχολογικής και λεκτικής βίας, το οποίο συγκριτικά με τη σωματική δείχνει ότι πολλά περνούν απαρατήρητα. Είναι σύνηθες για όσους υφίστανται σωματική βία να αμφιβάλλουν ή να έχουν δεύτερες σκέψεις αναφορικά με το τι είναι κακοποίηση, πόσο μάλλον όταν υπάρχει μη σωματική βία τα πράγματα είναι ακόμα πιο θολά.

Εκτός από όλα τα παραπάνω, αυτό που μετράει περισσότερο είναι η εμπειρία του ατόμου και όταν καταφέρνει να ανιχνεύσει την ψυχολογική κακοποίηση που έχει υποστεί, μέσα από κάτι που είδε στα μέσα δικτύωσης, ως θεραπευτές χρειάζεται να τους πιστέψουμε και να τους επιβεβαιώσουμε, προσφέροντας ταυτόχρονα ένα ασφαλές περιβάλλον για να νιώσουν και να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους.

Μύθος #3: Οι θεραπευόμενοι δε μπορούν να βασιστούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το ψυχικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν

Στο παρελθόν οι άνθρωποι μπορεί να περίμεναν χρόνια ή και δεκαετίες προτού αναγνωρίσουν τις εμπειρίες της κακοποίησης, όμως τώρα πολλοί έρχονται στη θεραπεία έχοντας ήδη λάβει επιβεβαίωση από εξωτερικές πηγές όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι θετικό πως βοηθήθηκαν μέσω αυτού να ονομάσουν αυτό που τους συμβαίνει, ακόμα και αν δε γνωρίζουν το «σωστό» όνομα.

Η ψυχοεκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη σε κάποιον που έρχεται στη θεραπεία πιστεύοντας πως πάσχει από κάποια διαταραχή, λόγω μιας διακύμανσης στη διάθεση. Σχόλια όπως «απόφυγε τα μέσα δικτύωσης» ή «οτιδήποτε διαβάζεις δεν είναι αλήθεια» δύσκολα θα βοηθήσουν. Συχνά, αυτές οι προτροπές οδηγούν το θεραπευόμενο να δει το θεραπευτή ως κάποιον χωρίς ενσυναίσθηση, και καταλήγουν να κρύβουν τα τραύματά τους.

Παρά τις όποιες αδυναμίες, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φυσιολογικοποιούν τα θέματα ψυχικής υγείας, τραύματος, και κακοποίησης, αναιρώντας το στίγμα που επιφέρουν αυτές οι εμπειρίες και βοηθώντας τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι τους κατανοούν.

Χωρίς αυτές τις πληροφορίες στο προηγούμενο παράδειγμα με το Περιπλεγμένο Μετατραυματικό Στρες, ο θεραπευόμενος δε θα το είχε φέρει ποτέ στη θεραπεία. Μπορεί να περνούσε πολύς καιρός όπου θα δούλευαν τα υπόλοιπα συμπτώματα. Αλλά μια απλή κοινοποίηση ενός βίντεο άνοιξε το δρόμο για μια βαθύτερη θεραπεία.


Nat Pap
Απόδοση Ναταλία Παπακώστα, Ψυχολόγος MSc

Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή

 

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...