Δήμητρα Ρούκη

Ας γνωρίσουμε τις διαταραχές πρόσληψης τροφής

Ας γνωρίσουμε τις διαταραχές πρόσληψης τροφής

Δήμητρα Ρούκη

Το παρόν άρθρο επιχειρεί μια γνωριμία (ή υπενθύμιση) σχετικά με τα συμπτώματα, την αιτιολογία και τους τρόπους αντιμετώπισης, ώστε να παραμένουμε σε επαγρύπνηση και να γνωρίζουμε τι είδους βοήθεια είναι καλό να ζητήσουμε για εμάς ή για δικά μας πρόσωπα.


Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο οι διαταραχές πρόσληψης τροφής ακούγονται, μελετώνται και συμβαίνουν σε αυξημένο κομμάτι του πληθυσμού (κυρίως του γυναικείου). Το παρόν άρθρο επιχειρεί μια γνωριμία (ή υπενθύμιση) σχετικά με τα συμπτώματα, την αιτιολογία και τους τρόπους αντιμετώπισης, ώστε να παραμένουμε σε επαγρύπνηση και να γνωρίζουμε τι είδους βοήθεια είναι καλό να ζητήσουμε για εμάς ή για δικά μας πρόσωπα.

Αρχικά, οι κύριες διαταραχές πρόσληψης τροφής διακρίνονται στην ψυχογενή ανορεξία και την ψυχογενή βουλιμία. Τα άτομα υπερ-απασχολούνται με το σωματικό βάρος, χρησιμοποιώντας συμπεριφορές περιοριστικού ή και υπερφαγικού/καθαρτικού τύπου.

 

Α) Η Ψυχογενής Ανορεξία

Xαρακτηρίζεται από: άρνηση ατόμου να διατηρήσει το σωματικό βάρος στο/πάνω από το ελάχιστο φυσιολογικό βάρος σύμφωνα με την ηλικία / το φύλο / το αναπτυξιακό στάδιο / Έντονο φόβο για αύξηση βάρους ή ότι θα γίνει παχύσαρκος, ακόμα κι αν είναι ελλιποβαρής / Αίσθηση απώλειας ελέγχου όταν αυξάνει το βάρος και αίσθηση πειθαρχίας όταν χάνει βάρος / Αίσθηση πείνας, που υποχωρεί μπροστά στον τρόμο για το φαγητό / Διαταραχή στον τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει το σωματικό βάρος ή το σχήμα του σώματός του, τα οποία επηρεάζουν σημαντικά την αυτο-αξιολόγηση του ατόμου ή έλλειψη αναγνώρισης της σοβαρότητας του χαμηλού βάρους σώματος (υπερβολική σωματική άσκηση, δερματικός αποχρωματισμός-hypercarotenemia- (πορτοκαλί δέρμα), ανάπτυξη τριχοφυΐας σε όλο το σώμα-lanugo-, υπερευαισθησία στο κρύο, χαμηλή αρτηριακή πίεση, καρδιαγγειακά προβλήματα, αμηνόρροια).

Δύο τύποι ψυχογενούς ανορεξίας μπορούν να εναλλάσσονται:

  • Περιοριστικός τύπος (τους τελευταίους 3 μήνες, η μείωση του βάρους επιτυγχάνεται μέσω δίαιτας και υπερβολικής σωματικής άσκησης)
  • Τύπος με υπερφαγία/καθαρτική συμπεριφορά (τους τελευταίους 3 μήνες, το άτομο εμπλέκεται σε συμπεριφορές υπερφαγικού ή καθαρτικού τύπου)

Η ψυχογενής ανορεξία μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο (ποσοστά θνησιμότητας: 3-10%, από αυτοκτονία ή ιατρικές επιπλοκές), ενώ η «ασιτία» επηρεάζει σημαντικά συστήματα των οργάνων του σώματος. Ως προς τον επιπολασμό, παρατηρείται αύξηση της ανορεξίας στις αναπτυγμένες χώρες, στα νεαρά κορίτσια (Άντρες: Γυναίκες 1: 12), που μπορεί να ερμηνευτεί από την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση και ενημέρωση για τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, τη διαθεσιμότητα των θεραπειών αλλά και τις κοινωνικές επιδιώξεις για λεπτό σώμα.

Οι αιτιολογικοί παράγοντες είναι πολυάριθμοι και δύνανται να αλληλεπιδρούν ταυτόχρονα: βιολογικοί, αναπτυξιακοί, γνωστικές διαστρεβλώσεις, οικογενειακό-κοινωνικό-πολιτισμικό πλαίσιο. Άξια προσοχής είναι και η συννοσηρότητα με την κατάθλιψη, τη χρήση ουσιών και τις αγχώδεις διαταραχές

 

Β) Η Ψυχογενής Βουλιμία

Xαρακτηρίζεται από: Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας που περιλαμβάνουν: πρόσληψη ποσότητας τροφής η οποία είναι μεγαλύτερη από αυτή που θα κατανάλωναν οι περισσότεροι κατά τη διάρκεια παρόμοιου χρονικού διαστήματος και κάτω από τις ίδιες συνθήκες / Αίσθημα έλλειψης ελέγχου στο φαγητό, κατά τη διάρκεια επεισοδίου / Επαναλαμβανόμενες ακατάλληλες αντισταθμιστικές συμπεριφορές προκειμένου το άτομο να εμποδίσει την αύξηση βάρους (εμετός, κατάχρηση καθαρτικών ή διουρητικών, υπερβολική άσκηση, νηστεία) / Η υπερφαγία και η ακατάλληλη αντισταθμιστική συμπεριφορά συμβαίνουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα για 3 μήνες /  Η αυτοεκτίμηση επηρεάζεται υπερβολικά από τη μορφή του σώματος και το βάρος του ατόμου

Δύο τύποι βουλιμίας: Καθαρτικός τύπος (κατά τη διάρκεια του επεισοδίου της βουλιμίας, το άτομο ανά τακτά διαστήματα εμπλέκεται σε αυτο-προκαλούμενο έμετο ή κατάχρηση καθαρτικών / διουρητικών) και Μη καθαρτικός τύπος (κατά τη διάρκεια του επεισοδίου της βουλιμίας, το άτομο χρησιμοποιεί άλλες ακατάλληλες αντισταθμιστικές συμπεριφορές -νηστεία, υπερβολική σωματική άσκηση)

Η ψυχογενής βουλιμία έχει μεταγενέστερη έναρξη από την ανορεξία (γύρω στα 16-18 έτη) και παρατηρείται συννοσηρότητα με χρήση ουσιών, αγχώδεις διαταραχές, συναισθηματικές διαταραχές, καθώς και διαταραχές διαγωγής. Αν και υπάρχουν ομοιότητες με την ψυχογενή ανορεξία (ιδιαίτερα ως προς τους αιτιολογικούς παράγοντες), στη 2η τα άτομα διατηρούν υπερβολικά χαμηλό σωματικό βάρος (έτσι, η διαταραχή είναι ευκολότερα αντιληπτή από την ψυχογενή βουλιμία).

 

Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στις διαταραχές πρόσληψης

Οι κυριότερες παρεμβάσεις που ακολουθούνται για την αντιμετώπιση των εν λόγω διαταραχών είναι κυρίως γνωστικές-συμπεριφοριστικές. Συγκεκριμένα, γίνεται προσπάθεια για αλλαγή γνωστικών διαστρεβλώσεων και υπερ-γενικεύσεων (πχ μόνο αν είμαι λεπτή θα είμαι τέλεια), γνωστική αναδόμηση και τροποποίηση της συμπεριφοράς του πάσχοντος ατόμου.

Επιπλέον, η οικογενειακή θεραπεία κρίνεται απαραίτητη, καθώς οι διαταραχές πρόσληψης τροφής ανάγονται σε μείζον ζήτημα για όλη την οικογένεια. Τέλος, στα πλαίσια του «καλύτερα να προλαμβάνουμε παρά να θεραπεύουμε», προγράμματα ενημέρωσης και πρόληψης που απευθύνονται στον παιδικό και εφηβικό πληθυσμό μπορεί να αποβούν βοηθητικά.

Το αισιόδοξο μήνυμα είναι πως η καλή οικογενειακή λειτουργικότητα και η πρώιμη εντατική παρέμβαση αποτελούν προστατευτικούς παράγοντες, καθώς και θετικούς δείκτες για την έκβαση των διαταραχών πρόσληψης τροφής. Με ανοιχτή επικοινωνία, ενημέρωση και διάθεση για αλλαγή, τα ποσοστά ανάκαμψης και θεραπείας δύνανται να αυξηθούν σημαντικά. Είναι στο χέρι σας….σήμερα κιόλας!

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...