Πολλές αγχώδεις συμπεριφορές μπορεί να συνδέονται με κάποιες εμπειρίες παιδικού τραύματος.
Η επισταμένη παρακολούθηση των αγχωδών συμπεριφορών μας διδάσκει ότι συνήθως υπάρχει λόγος για αυτές. Η κατανόηση της ανάπτυξης των συμπεριφορών αυτών δείχνει ότι «δεν υπάρχει τίποτα στραβό με εμάς». Δεν πάσχουμε ή με άλλα λόγια «δεν είμαστε λάθος».
Όλοι οι άνθρωποι έχουν ιδιόμορφες συμπεριφορές. Μερικές φορές δεν είναι καθόλου περίεργες για εμάς τους ίδιους, αλλά μπορεί να φαίνονται περίεργες σε έναν εξωτερικό παρατηρητή. Ενώ πολλές συμπεριφορές είναι απλώς ανθρώπινες/φυσιολογικές, μερικές φορές όμως μπορεί να οφείλονται σε άγχος.
Μερικά από τα στερεότυπα χαρακτηριστικά του άγχους περιλαμβάνουν τη νευρικότητα, τον φόβο της ομιλίας σε κοινό ή τον φόβο να βρεθείτε ανάμεσα σε πλήθος. Συμβαίνει όμως, πολλές μορφές άγχους να μην είναι τόσο εμφανείς, όπως με άτομα που, στην πραγματικότητα, αρέσκονται να βρίσκονται σε πλήθος, αλλά συμβαίνει να φοβούνται μια συνάντηση, πρόσωπο με πρόσωπο, για καφέ.
Ανεξάρτητα από το επίπεδο αναγνώρισής τους, πολλές αγχώδεις συμπεριφορές μπορεί να συνδέονται με κάποιες εμπειρίες παιδικού τραύματος. Η έρευνα έχει δείξει μια σχέση μεταξύ του τραύματος και πολλών συμπτωμάτων άγχους, διαπιστώνοντας ότι οι εμπειρίες μας στην παιδική ηλικία και πέραν αυτής, συχνά, οδηγούν σε εκδηλώσεις συμπεριφοράς που εμφανίζονται και στην ενήλικη ζωή.
Ο φόβος της αρνητικής θεώρησης ή αξιολόγησης εκδηλώνεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Πολλοί, που βίωσαν παιδικό τραύμα φοβούνται ότι θα τεθούν σε μια κατάσταση από την οποία δεν μπορούν να ξεφύγουν, όπως να συνυπάρχουν με άλλους στο σπίτι τους ή σε άλλους χώρους και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πολλές συμπεριφορές αποφυγής. Ο «τραυματισμένος εγκέφαλος» θέλει να αποφύγει κάθε εμπειρία που θα μας θυμίζει μια εποχή που δεν μπορούσαμε να ξεφύγουμε από τη δυσφορία.
Αυτές οι συμπεριφορές εκδηλώνονται σε πολλούς, διαφορετικούς, τομείς της ζωής ενός ατόμου. Ενώ πολλές από αυτές βιώνονται από άτομα που δεν έχουν υποστεί τραύματα και μπορούν να εξηγηθούν με άλλα μέσα, διαπιστώνω ότι οι παρακάτω 10 συμπεριφορές είναι μερικές από τις πιο κοινές αγχώδεις αντιδράσεις που παρατηρώ στην προσωπική μου ζωή και στο γραφείο με τους θεραπευόμενους μου:
1. Δεν απαντάτε στο τηλέφωνο ή αποφεύγετε τις κλήσεις. Αυτό μπορεί να φαίνεται προφανές, στον δε κοινωνικό μου κύκλο, δεν φαίνεται καν ως παράξενο. Σε κάποιον που δεν έχει κοινωνικό άγχος, η απάντηση στο τηλέφωνο μπορεί να φαίνεται κάτι απλό και η αποφυγή μπορεί να είναι απλώς τεμπελιά.
Ωστόσο, αυτό που το διαχωρίζει από την κοινή τεμπελιά, είναι η απότομη αύξηση της αδρεναλίνης και της κορτιζόλης για κάποιον που έχει ιστορικό τραύματος. Ενώ μία παραγγελία για delivery μπορεί να είναι μια ουδέτερη εμπειρία, η απάντηση σε μια απροσδόκητη κλήση εμπνέει φόβο ότι η πράξη μπορεί να οδηγήσει σε μια συζήτηση στην οποία μπορεί να εκτεθούμε. Αυτό θυμίζει συναισθήματα σύλληψης, τοποθέτησης απέναντι σε γονείς ή φροντιστές χωρίς διέξοδο.
2. Απουσία ενεργειών ή σιωπή κατά τη διάρκεια ομαδικών - κοινωνικών εκδηλώσεων. Πολλές μορφές κοινωνικού άγχους μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της ανάπτυξης ενός χαοτικού περιβάλλοντος, όπου το νευρικό μας σύστημα είναι άσχετο ή αισθανόμαστε ότι πρέπει να είμαστε συνεχώς έτοιμοι να φροντίσουμε κάποιον ή να είμαστε σε εγρήγορση για λεκτική αντιπαράθεση.
Ως αποτέλεσμα αυτού, οι ενήλικες που έχουν βιώσει τραύμα, έχουν μερικές φορές εμπειρίες υπερδιέγερσης κατά τη διάρκεια κοινωνικών εκδηλώσεων. Καταστάσεις οι οποίες αναμένεται να μας δεσμεύουν σε υψηλό βαθμό μπορεί να είναι εξαντλητικές και να δημιουργήσουν το αίσθημα του αδιεξόδου.
Έτσι, αρχίζουμε να κοιτάμε το τηλέφωνό μας, πηγαίνουμε στην τουαλέτα για να μείνουμε μόνοι ή σωπαίνουμε. Αντίθετα, πολλοί άνθρωποι με κοινωνικό άγχος βρίσκουν ότι αυτή η εμπειρία είναι στην πραγματικότητα πιο αγχωτική από το να είμαστε σε ένα μεγάλο πλήθος, όπου δεν υπάρχει πίεση να εμπλακούμε κοινωνικά.
3. Να νοιώθεις νευρικότητα ή άβολα όταν κάποιος κάθεται πολύ κοντά σου. Αυτό είναι ιδιαίτερα συνηθισμένο, κάποιοι δε κάνουν και χιούμορ με αυτό. Πολλά άτομα με κοινωνικό άγχος λατρεύουν να έχουν μία κινηματογραφική αίθουσα για τον εαυτό τους. Αν ένας άγνωστος καθίσει δίπλα τους, μπορεί να τους κάνει να μην μπορούν να επικεντρωθούν στην ταινία λόγω της επίγνωσης της εγγύτητας με άλλο άτομο.
Όταν μεγαλώσαμε σ’ ένα περιβάλλον στο οποίο παραβιάστηκαν τα όριά μας, έχουμε μια αυξημένη αίσθηση στη συνεύρεση με άλλους, στο πλήθος ή σε ένα δωμάτιο, και τη θέση μας σ’ αυτό. Επομένως, η ύπαρξη μιας μεγάλης προσωπικής φούσκας είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της εσωτερικής ηρεμίας.
Διαβάστε σχετικά: Πώς να χρησιμοποιήσετε το στρες προς όφελός σας
4. Ανάγκη να καθίσετε σε ορισμένα σημεία σε εστιατόρια ή κοινωνικές εκδηλώσεις. Πολλοί άνθρωποι, που έχουν βιώσει τραύμα, αναφέρουν ότι προτιμούν να κάθονται με την πλάτη σε έναν τοίχο, αντί κοντά σε πόρτα ή σε ανοιχτό χώρο. Λόγω της συνεχούς υπερεπαγρύπνησής τους, το νευρικό τους σύστημα τους κρατά «έτοιμους» για οποιαδήποτε αντιληπτή, έστω και παράλογη, απειλή. Το να κάθονται λοιπόν σε σημεία όπου μπορούν να παρατηρούν το δωμάτιο και όσους βρίσκονται μέσα σε αυτό, φαίνεται να ηρεμεί αυτή τη νευρική έντασή τους, έστω και προσωρινά.
5. Υπερφαγία ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Οι βιώσαντες τραύμα αναπτύσσουν τρόπους αυτοκαταπράϋνσης, συχνά με τη μορφή είτε υπερκατανάλωσης φαγητού ή ουσιών. Τις τελευταίες δεκαετίες, ο κλάδος της υγείας έχει κατανοήσει αρκετά τη σχέση μεταξύ τραύματος και άγχους αναφορικά με τη κατανάλωση φαγητού ή ποτού. Τα άτομα που έχουν συχνά διαταραχές πρόσληψης τροφής έχουν ιστορικό δυσμενών παιδικών εμπειριώνκαι τραύματος (Jones, 2021).
Αν και τα κριτήρια για μια διαταραχή δεν πληρούν όλα τα ανθυγιεινά πρότυπα διατροφής ή χρήσης ουσιών, εξακολουθεί να υπάρχει συχνά σύνδεση μεταξύ της σχέσης κάποιου με τα τρόφιμα και τις ουσίες και τις δυσμενείς εμπειρίες ή τις ανεκπλήρωτες ανάγκες του στην παιδική ηλικία.
6. Κάποιος που, απρόσκλητος, χτυπά την πόρτα. Κάποτε, αστειεύτηκα λέγοντας ότι υπάρχουν δύο τύποι ανθρώπων: αυτοί που ανοίγουν την πόρτα όταν ακούν ένα χτύπημα και αυτοί που κρύβονται και περιμένουν να φύγει. Ήμουν 30 ετών όταν κατάλαβα ότι η αντίδρασή μου σε ένα απροσδόκητο χτύπημα στην εξώπορτά μου δεν ήταν κάτι που είχαν όλοι. Συχνά αυτή η αυξημένη αίσθηση παράνοιας και άγχους σχετίζεται με τις εμπειρίες του παιδιού ότι δεν μπόρεσε να δραπετεύσει.
7. Ζητάτε συνεχώς συγγνώμη, ακόμα και για πράγματα που δεν φταίτε εσείς ή οποιοσδήποτε άλλος. Όταν μας επικρίνουν συνεχώς ή μας κάνουν να νιώθουμε συνεχώς ότι για όλα φταίμε εμείς, αναπτύσσουμε μια έντονη αίσθηση ντροπής. Αυτό εκδηλώνεται με μια συνεχή ανάγκη να ζητάτε υπερβολικά συγγνώμη, ακόμα και όταν δεν έχετε κάνει τίποτα επιλήψιμο. Αυτό είναι συχνά αποτέλεσμα συναισθηματικής κακοποίησης ή παραμέλησης στην παιδική ηλικία.
8. Ξαφνιάζεστε πολύ εύκολα. Όταν το νευρικό σύστημα είναι συνεχώς απορυθμισμένο, είναι σύνηθες να παρουσιάζουμε αυξημένη απόκριση σε θορύβους ή ερεθίσματα που οι άλλοι μπορεί να μην παρατηρήσουν ή ενοχληθούν καν. Το να έχεις αυξημένη απόκριση ξαφνιάσματος, σχετίζεται με παιδικό τραύμα και κακοποίηση.
9. Δεν θέλετε να έχετε κόσμο στο σπίτι σας γιατί δεν μπορείτε να ελέγξετε τον χρόνο αναχώρησής τους. Αυτό οφείλεται συχνά στο ότι δεν μπορείτε να ελέγξετε τον δικό σας ασφαλή χώρο, όπως το να μεγαλώνετε σε ένα σπίτι στο οποίο τα όρια ήταν ασαφή και το απόρρητο παραβιάστηκε.
10. Το να νιώθεις περισσότερο άνετος με συγκεκριμένα άτομα. Το να μεγαλώνεις σε ένα περιβάλλον όπου οι ενήλικες δεν ήταν πάντα ασφαλείς και αξιόπιστοι, μπορεί να σε κάνει να αισθάνεσαι άβολα με νέα άτομα. Οι βιώσαντες τραύμα έχουν αυξημένη αίσθηση για τα άτομα που νιώθουν άνετα ή «ασφαλείς».
Απόδοση: Mαρίλια Γιακουμή, φιλόλογος – ειδική παιδαγωγός
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
