Με μία μέθοδο, την «πολυγονιδιακή βαθμολόγηση» οι συμπεριφοριστές και οι γενετιστές μπορούν να πουν πλέον εάν οι άνθρωποι διαθέτουν συγκεκριμένες γενετικές παραλλαγές και να κάνουν κάποιες απίστευτα ακριβείς προβλέψεις για το πώς αυτοί θα συμπεριφέρονται στο μέλλον.
Για χρόνια ξέραμε από μελέτες διδύμων πως κάποια χαρακτηριστικά, όπως η εξυπνάδα ή η προσωπικότητα επηρεάζονται από γονίδια για αυτό και πανομοιότυποι δίδυμοι (που μοιράζονται τα ίδια γονίδια) δεν μοιάζουν μόνο σωματικά μεταξύ τους αλλά διαθέτουν παρόμοια ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Οι μελέτες των διδύμων βέβαια δεν μπορούν να καθορίσουν με ακρίβεια ποια είναι αυτά τα γονίδια που εμπλέκονται. Κάτι που αντιστρέφεται σιγά σιγά.
Με μία μέθοδο, την «πολυγονιδιακή βαθμολόγηση» οι συμπεριφοριστές και οι γενετιστές μπορούν να πουν πλέον εάν οι άνθρωποι διαθέτουν συγκεκριμένες γενετικές παραλλαγές και να κάνουν κάποιες απίστευτα ακριβείς προβλέψεις για το πώς αυτοί θα συμπεριφέρονται στο μέλλον, ενώ αυτή η αναπτυξιακή προσέγγιση σημαίνει πως οι ερευνητές πλέον θα βρίσκονται σε διενέξεις μεταξύ τους.
Η μέθοδος είναι σχετικά απλή. Φανταστείτε να είχατε βρει σε μία έρευνα πως οι εξυπνότεροι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες να διαθέτουν μία συγκεκριμένη εκδοχή ενός γονιδίου από αυτούς που είναι λιγότερο έξυπνοι. Θα μπορούσατε τότε σε ένα εντελώς νέο δείγμα, να δείτε εάν οι άνθρωποι με αυτό το έξυπνο γονίδιο έκαναν κάτι καλύτερο από αυτούς που δεν το είχαν.
Η μέθοδος αυτή είναι ακριβώς αυτό, αντί να κοιτούν εάν οι άνθρωποι διαθέτουν ένα συγκεκριμένο γονίδιο που συνδέεται με αν συγκεκριμένο ψυχολογικό χαρακτηριστικό, οι γενετιστές κοιτούν κάθετα εκατοντάδες χιλιάδες σημεία σε αυτό το γονιδίωμα, αναζητώντας ποιος έχει περισσότερες γονιδιακές παραλλαγές που τους κάνει πιο επιρρεπείς στο υπό μελέτη χαρακτηριστικό.
Δύο νέες έρευνες εφήρμοσαν αυτή την τεχνική όσον αφορά την επιτυχία στην εκπαίδευση, σε αυτή την περίπτωση κατασκεύασαν την βαθμολόγησή τους στη βάση προηγούμενων ερευνών όπου είχαν ταυτοποιήσει τις συγκεκριμένες γενετικές παραλλαγές να υπάρχουν πιο συχνά σε ανθρώπους των οποίων η σχολική φοίτηση διήρκησε περισσότερο.
Διαβάστε σχετικά: Πώς τα γονίδια επηρεάζουν την παιδική ανάπτυξη;
Στην πρώτη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science με τον τίτλο «Η γενετική της επιτυχίας», ο Daniel Belsky και οι συνεργάτες του στόχευσαν την πολυγενική βαθμολόγηση σε μία ομάδα Νέο Ζηλανδών που τους παρακολουθούσαν από τη γέννησή τους μέχρι τα 38 τους έτη, με αποτελέσματα κατανοητά μεν πλην όμως, εντυπωσιακά.
Τα παιδιά με γονίδια που συνδέονταν περισσότερο με την εκπαίδευση (δηλαδή με υψηλότερα σκορ στη βαθμολόγηση) έμαθαν να διαβάζουν γρηγορότερα. Τα πήγαν καλύτερα στα τεστ νοημοσύνης, θεωρούνταν πιο πιθανά να ακολουθήσουν το πανεπιστήμιο και λιγότερο πιθανά να έχουν οικονομικά προβλήματα, είχαν περισσότερες πιθανότητες να βρουν ευκαιρίες απασχόλησης εκτός Νέας Ζηλανδίας και να επιλέξουν έναν σύντροφο υψηλού κοινωνικού στάτους.
Η ιδέα είναι ότι το συγκεκριμένο γονίδιο κάνει τους ανθρώπους εξυπνότερους, πιο μελετηρούς και κοινωνικά πιο επιτυχημένους – στοιχεία μιας επιτυχημένη ζωής ενώ το πιο σημαντικό είναι πως όλα αυτά είχαν προβλεφθεί από μία βαθμολόγηση που στη θεωρία θα μπορούσε να έχει μετρηθεί από την ημέρα γέννησης των συμμετεχόντων.
Οι παραπάνω προβλέψεις παρόλα αυτά ήταν ιδιαιτέρως ανίσχυρες αφού η βαθμολόγηση εξηγούσε μόνο το 1-2% της παραλλαγής σε κάθε ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Οπότε στη δεύτερη έρευνα στο Molecular Psychiatry, o Saskai Selzam και οι συνεργάτες του βρήκαν πως το πολυγονιδιακό τους σκορ εξηγούσε το 9.1% της παραλλαγής στην ηλικία των 16 ετών από τα αποτελέσματα των γραπτών τους εξετάσεων σε ένα σύνολο 4.300 βρετανών εφήβων, αποτέλεσμα που έκανε τον Selzam να θεωρήσει τη μελέτη αυτή πως αποτελεί «ένα κρίσιμο σημείο στις κοινωνικές και συμπεριφορικές επιστήμες» ή ίσως και κάτι παραπάνω: ένα αποφασιστικό βήμα στο διαφορετικό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την εκπαίδευση.
Οι πολυγονιδιακές βαθμολογήσεις είναι πολύ καλές προβλεπτικές μεταβλητές, στην τελευταία έρευνα για παράδειγμα έχουν περίπου μισή από την προβλεπτική αξία όσον αφορά την κοινωνικοοικονομική κατάσταση του πατέρα ή το IQ του παιδιού στην ηλικία των 7 ετών (και τα σκορ βασίζονται σε παραλλαγές του γενετικού κώδικα που δεν έχουν αλλάξει από την γέννησή τους και μπορούν να μετρηθούν με απλό σάλιο ή με εξέταση αίματος).
Όσα παραπάνω ανακαλύπτουμε για τη γενετική της εκπαίδευσης, οι προβλέψεις θα γίνονται ολοένα και ισχυρότερες. Άρα τί; Αυτές οι έρευνες οδηγούν σε μια νέα εποχή γενετικού ελέγχου προκειμένου να επιλέγουμε παιδιά από διαφορετικές βαθμίδες και τύπους εκπαίδευσης; Όχι ακριβώς.
Ακόμη, δεν μπορούμε να μεταφράσουμε τα αποτελέσματα αυτά στη βάση ατομικών προβλέψεων, για να το κάνουμε αυτό θα χρειαζόμασταν μία αντιπροσωπευτική εργαλειογραμμή όπως τα σταθμισμένα δείγματα που χρησιμοποιούνται στην έρευνα για το Δείκτη Νοημοσύνης, είναι όμως θέμα χρόνου να την αποκτήσουμε.
Επιπλέον, σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα δεν έχουν ακόμα αποσαφηνισμένες επιπτώσεις: άλλοι λένε πως η βαθμολόγηση θα επέτρεπε να προβλέψουμε ποιος θα τα πάει καλύτερα στο σχολείο ενώ άλλοι πως θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε τα αποτελέσματα για να εντοπίσουμε ποιοι διατίθενται να προσπαθήσουν σκληρά, άλλοι υποστηρίζουν και τα δύο και άλλοι τίποτε απ’ τα δύο.
Αυτές οι πολυποίκιλες ερμηνείες εξηγούν το γιατί θα έπρεπε να ξεκινήσει μία συζήτηση σχετικά με αυτά τα μέσα πρόβλεψης. Είναι αποδεκτό να χρησιμοποιήσουμε τα αποτελέσματα αυτά για πρακτικές εφαρμογές ή θα έπρεπε οι μέθοδοι αυτές να χρησιμοποιούνται μόνο στην έρευνα;
Και εάν μακροχρόνιες συνέπειες της εφαρμογής αυτών των αποτελεσμάτων επιβάλουν την επιλογή εμβρύων για υψηλότερη βαθμολόγηση στην κλίμακα της εκπαίδευσης; Όσο κι αν τα ερωτήματα αποτελούν σοβαρά ηθικά ζητήματα, η άγνοια και η αμφισβήτηση δεν θα πρέπει πλέον να αποτελούν επιλογή.
Πηγή: digest.bps.org.uk
Απόδοση – Επιμέλεια: Στέλλα Κοσμά, MSc Συμβουλευτικής στην Ειδική Αγωγή, την Εκπαίδευση και την Υγεία
