«Σύμφωνα με τη θεωρία του καθρεπτικού εαυτού (looking glass self), κοιτώντας τον εαυτό μας στον στον καθρέπτη τον βλέπουμε όπως τον βλέπουν οι άλλοι, αλλά ενίοτε φαίνεται σαν να μην είμαι ακριβώς ίδιος με αυτό που εμείς βιώνουμε ως εσωτερική εμπειρία εαυτού».
Ο καθρέπτης είναι από την αρχαιότητα ένα χρήσιμο εργαλείο αυτοφροντίδας και παρατήρησης του κοντινού περιβάλλοντος. Αποτελεί ένα συχνό θέμα της τέχνης, της φιλοσοφίας και της ψυχολογίας. Επίσης, αποτελεί πηγή πολλών εικασιών και θρύλων. Ο καθρέπτης ανακλά την εικόνα μας, παρέχοντας την εμπειρία του εαυτού (self-experience), αν και η εμπειρία αυτή περιγράφεται ως αλλοτριωμένη, δίνοντας συχνά μια παράδοξη αίσθηση του εαυτού (‘‘me but not me” paradox). Ο καθρέπτης έχει χρησιμοποιηθεί σε αρκετές έρευνες ως εργαλείο μελέτης αναγνώρισης του εαυτού (self-recognition test). Αν και πολλά ζώα έδειξαν να «περνάνε» το τεστ αυτό, φαίνεται ότι η «αναγνώριση εαυτού», όπως τουλάχιστον συμβαίνει στον άνθρωπο, απαιτεί κυρίως την ψυχολογική ή/και διανοητική αναγνώριση του εαυτού.
Σύμφωνα με τη θεωρία του καθρεπτικού εαυτού (looking glass self), κοιτώντας τον εαυτό μας στον στον καθρέπτη τον βλέπουμε όπως τον βλέπουν οι άλλοι, αλλά ενίοτε φαίνεται σαν να μην είμαι ακριβώς ίδιος με αυτό που εμείς βιώνουμε ως εσωτερική εμπειρία εαυτού. Σύμφωνα με την κοινωνική θεωρία του Mead, το εγω-“Μe” είναι ο κοινωνικός εαυτός και το εγω-“I” είναι η απόρροια των πεποιθήσεων των άλλων για εμένα.
Οι διαφορετικές αυτές διαστάσεις του εγω-“Μe” και του εγω-“I”κατά τη διαδικασία της εμπειρίας μας με τον καθρέπτη έχουν διερευνηθεί μέσα από τις φαινομενολογικές απόψεις, τις ψυχοδυναμικές θεωρίες, τη θεωρία του νου (theory of mind), τις βουδιαστικές απόψεις, αλλά και την κοινωνική θεωρία του καθρέπτη (social mirror theory).
Επίσης, μοντέλα λειτουργίας του εγκεφάλου, όπως το ενδοδεκτικό σύστημα πρόβλεψης (interoceptive predictive coding), το σύστημα κατοπτρικών νευρώνων (mirror neurons) και το εγω- και αλλο-κεντρικό σύστημα (ego/allo-centric mind system), μπορούν να βοηθήσουν, μέσα από την κατανόηση των ανακλάσεων εαυτού στον καθρέπτη, στην περαιτέρω ερμηνεία, τόσο της έννοιας του εαυτού (self), όσο και της κυριότητας σώματος και εαυτού (body ownership).
Οι μέχρι τώρα θεραπευτικές παρεμβάσεις υποδεικνύουν ότι η ενεργός ή καθοδηγούμενη έκθεση στον καθρέπτη (mirror exposure therapy), ο διαλογισμός απέναντι σε καθρέπτη (mirror meditation) ή ακόμη και η απλή παρατήρηση του εαυτού στον καθρέπτη (mirror gazing), μπορεί να αυξήσει την αίσθηση και κατανόηση της εικόνας του εαυτού, να αυξήσει την αυτοπεποίθηση και να μειώσει την εσωτερική ψυχική ένταση σε αρκετές ψυχικές παθήσεις.
Η θεραπευτική τεχνική παρατήρησης του εαυτού στον καθρέπτη είναι απλή, δωρεάν, αποτελεσματική και ελάχιστα χρονοβόρα, αφού που μπορεί να εφαρμοστεί για λίγα λεπτά οποιαδήποτε στιγμή στην καθημερινότητα του ανθρώπου. Η δουλειά με τον καθρέπτη είναι ευέλικτη, σχεδιάζεται από το ίδιο το άτομο και προσαρμόζεται σε οποιοδήποτε πρόγραμμα της ζωής του. Στην αρχική φάση ενδέχεται να εκλυθεί ήπιο και μάλλον αναμενόμενο άγχος, που παρέρχεται με την εξοικείωση στην τεχνική. Αν το άγχος επιμένει, η τεχνική μπορεί να διακοπεί και να συνεχιστεί αργότερα. Άτομα με ενεργό ψυχοπαθολογία οφείλουν να ακολουθούν τις οδηγίες του ειδικού που τους παρακολουθεί.
Εάν η χρήση του καθρέπτη είναι σχεδόν καθημερινή, για 2 – 10 λεπτά κάθε μέρα, το αποτέλεσμα στην αύξηση της αυτοπεποίθησης και της ευεξίας θα φανεί μέσα σε λίγες εβδομάδες, και αυτό θα παγιώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Η τεχνική αυτοπαρατήρησης στον καθρέπτη θα μπορούσε να εφαρμόζεται δια βίου, είτε καθημερινά ή κατά περιόδους, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου, όπως το ίδιο κρίνει.
Θεωρώ οτι η παρατήρηση του εαυτού στον καθρέπτη (mirror gazing) θα μπορούσε να αποτελεί μια εμβόλιμη ή παράλληλη τεχνική σε οποιαδήποτε μορφή ψυχοθεραπείας. Με τον τρόπο αυτό θα είναι χρήσιμη όχι μόνο στη χαλάρωση και την αυτογνωσία, αλλά και στον επανασχεδιασμό της θεραπείας, μετά από τα χρήσιμα στοιχεία που θα βγαίνουν στην επιφάνεια.
Τέλος, επαγγέλματα που απαιτούν μια ποιοτική έκφραση στην «εμφάνιση» του εαυτού, όπως ηθοποιοί, παρουσιαστές, δικηγόροι, θεραπευτές, σύμβουλοι, μάνατζερ, πολιτικοί, χορευτές, κλπ, έχουν να ωφεληθούν ακόμη περισσότερο. Πέρα από τον έλεγχο της στάσης του σώματος, του καλωπισμού, κλπ, η αυτογνωσία που θα προσφέρει η τεχνική αυτή, θα ισχυροποιήσει την αυτοπεποίθηση, γεγονός που θα είναι αισθητό στη στάση του σώματος, το πρόσωπο και το βλέμμα του κάθε επαγγελματία.
ΠΗΓΗ: βιβλίο «Ο Καθρέπτης και Εγώ – Οδηγός Αυτοθεραπείας», 2023
Βρείτε το εδώ: https://www.iwrite.gr/bookstore/vivlio-autoveltiosi-idaniko-o-kathreptis-ki-egw-odhgos-autotherapeias-ekdoseis-iwrite/
