Ο Ρίτσαρντ Θέιλερ κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών με τη «βοήθεια» της εφαρμοσμένης ψυχολογίας στο χώρο των Οικονομικών και της Πολιτικής.
Ο Ρίτσαρντ Θέιλερ κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών, ένα βραβείο που αναμενόταν να του δοθεί εδώ και αρκετό καιρό. Ο καθηγητής Θέιλερ είναι συμπεριφορικός οικονομολόγος, ένας από τους οικονομολόγους που εφαρμόζει ιδέες και στοιχεία από την επιστήμη της ψυχολογίας ή ίσως την απλή κοινή λογική στον εξιδανικευμένο κόσμο της οικονομικής μοντελοποίησης.
Μία τετριμμένη συμπεριφορική ιδέα που αρέσει στον καθηγητή Θέιλερ να αναφέρει, αφορά σε ένα μεγάλο μπωλ από φιστίκια που σέρβιρε κάποτε στους επισκέπτες του δείπνου μαζί με τα ποτά. Παρατηρώντας τους καλεσμένους του να ασχολούνται αποκλειστικά με το περιεχόμενο του μπολ, τοπήρε από τα χέρια τους και το πήγε στην κουζίνα, ώστε να μην χαλάσει την όρεξη τους. Οι φιλοξενούμενοι θα μπορούσαν κατ’ αρχάς να σταματήσουν από μόνοι τους, παρ’ όλα αυτά ένιωθαν χαρούμενοι που έβλεπαν ότι κάποιος τους έπαιρνε τον πειρασμό μακριά τους.
Νωρίς στην καριέρα του, ο Θέιλερ άρχισε να κάνει μία λίστα στον πίνακα του γραφείου του με εκείνα τα Χαζά Πράγματα που κάνουν οι άνθρωποι. Το παράδειγμα με τα φιστίκια βρισκόταν στη λίστα και είναι ένα κλασικό κομμάτι σκέψης του Θέιλερ: προφανές, ασήμαντο, διασκεδαστικό και εντελώς πέρα από το πεδίο των παραδοσιακών οικονομικών μοντέλων. Η ιδέα του Θέιλερ είναι ότι τέτοιες λεπτομέρειες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σημαντικές αναλυτικές και πολιτικές γνώσεις.
Ο Τόμας Σκέλλινγκ, βραβευμένος με το Νόμπελ το 2005, ήταν επίσης γνώστης αυτών των παραπλανητικά απλών παρατηρήσεων της ανθρώπινης φύσης. Και ο ψυχολόγος Ντάνιελ Κάνεμαν, σύμβουλος του Θέιλερ και νικητής του βραβείου Οικονομικών το 2002, είχε θέσει μαζί με τον Άμος Τβέρσκυ τα θεμέλια για τη συμπεριφορική οικονομία.
Ο Θέιλερ προώθησε το υπάρχον πεδίο της συμπεριφορικής οικονομίας με δύο σημαντικούς τρόπους. Έκανε εκστρατεία για να αντιμετωπιστεί με σοβαρότητα η συμπεριφορική οικονομίαστο επάγγελμα της οικονομίας. Το έφερε επίσης στο περιβάλλον πολιτικής με το βιβλίο του «Nudge» (συν-συγγραφέας με τον Cass Sunstein) και ζητούσε υποστήριξή για την πολιτική συμπεριφορά από το Λευκό Οίκο και το Αγγλικό Κοινοβούλιο.
Στο πλαίσιο του επαγγέλματος του, ο Θέιλερ βρήκε ανταπόκριση στο Journal of Economic Perspectives, ένα ακαδημαϊκό περιοδικό που παρέχεται σε όλα τα μέλη του Αμερικανικού Οικονομικού Συλλόγου. Η στήλη του "Ανωμαλίες" ήταν πνευματώδης και απόλυτα αιτιολογημένη, τονίζοντας τα περίεργα χαρακτηριστικά του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού κόσμου που η τυποποιημένη οικονομική θεωρία δεν μπόρεσε να εξηγήσει και καταργούσε αυστηρά τις πειστικές προσπάθειες εξορθολογισμού.
Ο υπέρμετρος ενθουσιασμός του για τη συμπεριφορική οικονομία ήταν επιτυχής, τουλάχιστον στη μικροοικονομία: είναι συνηθισμένο να βλέπουμε τα οικονομικά μοντέλα να ενσωματώνουν τον ψυχολογικό ρεαλισμό και ο ίδιος ο Θέιλερ ήταν πρόεδρος της Αμερικανικής Οικονομικής ένωσης το 2015.
Στον κόσμο των πολιτικών, η πιο διάσημη ιδέα του Θέιλερ ήταν να χρησιμοποιήσει συμπεριφορικές γνώσεις στην πολιτική για τις συντάξεις στη Μεγάλη Βρετανία. Για παράδειγμα, κατέγραψε τους ανθρώπους σε ένα συνταξιοδοτικό σύστημα από προεπιλογή, δίνοντάς τους την επιλογή να αποχωρήσουν. Το ρίσκο εδώ ήταν πολύ υψηλότερο από ό,τι με τα φιστίκια: σύμφωνα με την ρυθμιστική αρχή των συντάξεων του Ηνωμένου Βασιλείου, η εγγραφή στο καθεστώς προεπιλογής έχει αυξήσει τη συμμετοχή σε συνταξιοδοτικά συστήματα ιδιωτικού τομέα από 42% σε 73% μεταξύ 2012 και 2016.
Ο ορθολογικός οικονομικός άνθρωπος δεν ενδιαφέρεται ή δεν παρατηρεί καν αν η σύνταξη είναι μία επιλογή συμμετοχής ή εξαίρεσης. Απλώς υπολογίζει (αμέσως) αν είναι ωφέλιμο να συμμετάσχει και επιλέγει ανάλογα. Η αντίληψη του Θέιλερ δεν είναι μόνο ότι οι άνθρωποι δεν είναι απόλυτα ορθολογικοί (αυτό είναι προφανές, ακόμη και στους πιο παραδοσιακούς οικονομολόγους) αλλά ότι προφανώς μικρές αποκλίσεις από τον ορθολογισμό μπορεί να έχουν υπέρμετρες επιπτώσεις.
Η συμβουλή του Θέιλερ: είτε είστε επιχείρηση ή κυβέρνηση, αν θέλετε οι άλλοι να κάνουν κάτι, κάντε το εύκολο για αυτούς να γίνει. Η φετινή επιλογή του νικητή του Βραβείου Νόμπελ ήταν εύκολη.
Πηγή: financialtimes.com
