Όλοι έχουμε παρακολουθήσει δημοφιλείς δραματικές σειρές, τηλεοπτικές εκπομπές, ταινίες που δείχνουν ανθρώπους που έχουν ξεχάσει τραυματικά γεγονότα που έχουν βιώσει.
Οι άνθρωποι που βιώνουν ένα ολέθριο γεγονός όπως ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, μία φυσική καταστροφή ή μία τρομοκρατική επίθεση συχνά δεν θυμούνται το περιστατικό. Είναι επίσης κοινό να μην θυμούνται τι συνέβη αμέσως πριν ή αμέσως μετά το περιστατικό.
Κατά παρόμοιο τρόπο, πολλοί ενήλικες που υπέστησαν παιδική κακοποίηση δυσκολεύονται να θυμηθούν μεγάλες χρονικές περιόδους από την παιδική τους ηλικία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα προβλήματα με τη μνήμη μπορούν να συνεχιστούν και στην ενηλικίωση, ειδικά όταν αντιμετωπίζουν συναισθηματικές δυσκολίες.
Ο εγκέφαλος και το νευρικό μας σύστημα έχουν εξελιχθεί για να κάνουν εντυπωσιακά πράγματα: μπορούμε να διαβάζουμε, να γράφουμε, να δημιουργούμε μουσική και να μελετάμε το νόημα της ζωής. Αλλά το πρώτο και κύριο καθήκον του εγκεφάλου είναι να μας κρατήσει ζωντανούς.
Σε τραυματικά γεγονότα, το τμήμα του εγκεφάλου μας που προστατεύει τη σωματική και συναισθηματική μας ευεξία παίρνει τον έλεγχο. Σε αυτή τη διαδικασία, τα τμήματα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για διαδικασίες ανώτερης σκέψης, όπως η διαμόρφωση και η ανάκτηση μνήμης, καταστέλλονται.
Διαβάστε σχετικά: Τραύμα και Συνεξάρτηση
Πώς κατασκευάζει μνήμες ο εγκέφαλος
Σε μια φυσιολογική ημέρα χωρίς άγχος, ο εγκέφαλος κατασκευάζει μνήμες για γεγονότα που έχουμε βιώσει οι οποίες αποθηκεύονται σε τρία στάδια: απόκτηση, εδραίωση και ανάκτηση.
- Η απόκτηση γίνεται μέσω του συνδυασμού αισθητηριακών εμπειριών και συναισθημάτων. Η αμυγδαλή επεξεργάζεται και ερμηνεύει την εμπειρία, ώστε να μπορεί να γίνει μνήμη.
- Ο ιππόκαμπος εδραιώνει την εμπειρία και αποστέλλει τις πληροφορίες στον κατάλληλο χώρο αποθήκευσης (οι μνήμες αποθηκεύονται σε ολόκληρο τον εγκέφαλο).
- Θεωρείται ότι η ανάκτηση των πραγματικών αναμνήσεων συμβαίνει ως λειτουργία του προμετωπιαίου φλοιού. Όταν θέλουμε να σκεφτούμε ένα γεγονός, όπως ο ορισμός μιας λέξης, ο προμετωπιαίος φλοιός το ανακτά και το θυμόμαστε.
Όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα απειλητικό για τη ζωή μας κίνδυνο, ο εγκέφαλος συμπεριφέρεται διαφορετικά. Η αμυγδαλή στέλνει ένα σήμα έκτακτης ανάγκης στον υποθάλαμο, ο οποίος με τη σειρά του ενεργοποιεί την αντίδραση πάλης ή φυγής. Στη συνέχεια κορτικοστεροειδή απελευθερώνονται στο αίμα για να προετοιμάσουν το σώμα για δράση.
Η αρτηριακή πίεση, ο καρδιακός ρυθμός και η λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος αυξάνονται ώστε να παρέχουν στο σώμα και τον εγκέφαλο επιπλέον ενέργεια και οξυγόνο. Η εγρήγορσή μας αυξάνεται και το σώμα μας είναι έτοιμο να κινηθεί.
Όταν συμβαίνει αυτό, η αμυγδαλή αναστέλλει τη δραστηριότητα του προμετωπιαίου φλοιού. Όταν αντιμετωπίζουμε κίνδυνο, αυτό είναι χρήσιμο, καθώς ο προμετωπιαίος φλοιός λειτουργεί σημαντικά βραδύτερα. Καθώς προσπαθεί να καταλάβει τι συμβαίνει, το σώμα μας μπορεί να υποστεί βλάβη. Το ταχύτερο, προσανατολισμένο προς τη δράση μέρος του εγκεφάλου μας δίνει τη δυνατότητα να ανταποκριθούμε γρήγορα και να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τον κίνδυνο.
Λειτουργούμε γρήγορα. Αργότερα, μόλις είμαστε ασφαλείς, έχουμε χρόνο να σκεφτούμε. Σε σχέση με τη μνήμη, τα μέρη του εγκεφάλου που εμπλέκονται στο σχηματισμό μνήμης διακόπτουν τη λειτουργία τους όταν αντιμετωπίζουν μια τραυματική εμπειρία.
Η ενεργοποίηση της αντίδρασης πάλης ή φυγής εμποδίζει τα τμήματα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία και την ανάκτηση αναμνήσεων να λειτουργούν αποτελεσματικά. Γι’ αυτό μπορεί να ξεχάσουμε τι συνέβη σε ένα τραυματικό γεγονός. Σε περίπτωση συνεχιζόμενου τραύματος, όπως η παιδική κακοποίηση, μπορεί να προκύψουν συνεχιζόμενα προβλήματα με τη μνήμη και τη σχετική διαδικασία, οδηγώντας σε αποσύνδεση.
Αποσύνδεση και μνήμες
Στην καρδιά της αποσύνδεσης βρίσκεται η διακοπή της μνήμης.
Κατά τη διάρκεια της αποσύνδεσης, οι φυσιολογικά ενσωματωμένες λειτουργίες της αντίληψης, της εμπειρίας, της ταυτότητας και της συνείδησης διαταράσσονται και δεν συσπειρώνονται για να σχηματίσουν μια συνεκτική αίσθηση του εαυτού. Τα άτομα με αποσύνδεση έχουν συχνά την αίσθηση ότι οι καταστάσεις που βιώνουν δεν είναι πραγματικές.
Μπορεί να αισθάνονται αποσυνδεδεμένοι από τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους. Η αίσθηση της ταυτότητάς τους μπορεί να αλλάξει, οι μνήμες τους να σβήσουν και η σύνδεση μεταξύ παρελθοντικών και τωρινών γεγονότων να διαταραχθεί.
Για να κατανοήσουμε την ανθρώπινη αντίδραση στο τραύμα, η αποσύνδεση είναι ένας κεντρικός αμυντικός μηχανισμός επειδή παρέχει ένα είδος διανοητικής διαφυγής όταν η σωματική διαφυγή δεν είναι δυνατή. Αυτός ο τύπος άμυνας είναι συχνά το μόνο διαθέσιμο όπλο για τα παιδιά που βιώνουν κακοποιητικές καταστάσεις.
Η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΤΣ) και η Σύνθετη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες συχνά συμβαδίζουν με την αποσύνδεση. Σε μελέτες που διερευνούν την επίδραση της ΔΜΤΣ και της μνήμης, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι τα άτομα με συμπτώματα αποσύνδεσης παρουσιάζουν προβλήματα που συνδέονται τόσο με τη λειτουργική όσο και με τη μακροπρόθεσμη μνήμη.
Διαβάστε σχετικά: Γιατί επιστρέφουν οι αναμνήσεις ενός παρελθοντικού τραύματος;
Μακροπρόθεσμη επίπτωση των διαταραχών μνήμης
Για να κατανοήσουμε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των διαταραχών μνήμης λόγω της αποσύνδεσης, πρέπει να εξετάσουμε το πλαίσιο από το οποίο προκύπτουν. Η αποσύνδεση συμβαίνει ως αποτέλεσμα του συνεχιζόμενου τραύματος που σχετίζεται με το χρόνιο στρες. Όταν ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα υπόκεινται σε χρόνιο στρες δυσκολεύονται να μάθουν.
Ο ιππόκαμπος, ο οποίος είναι σημαντικός για το σχηματισμό μνήμης και την εδραίωσή της, μπορεί να υποστεί βλάβη από τη συνεχιζόμενη έκθεση σε ορμόνες του στρες. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι ο ιππόκαμπος όντως συρρικνώνεται σε άτομα που πάσχουν από σοβαρής μορφής κατάθλιψη. Eκτός από τις συναισθηματικές επιπτώσεις του χρόνιου άγχους και της κακοποίησης μπορεί να προκύψουν και δυσκολίες με τη μάθηση και τη μνήμη.
Οι επιπτώσεις ποικίλλουν και για παράδειγμα κάποιοι μαθητές μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα που σχετίζονται με εξασθενημένη μάθηση και απόδοση. Όσον αφορά την επιβίωση, οι συνέπειες είναι σοβαρές, καθώς όλοι χρειαζόμαστε την ικανότητα να προετοιμαζόμαστε, να βρίσκουμε και να διατηρούμε κάποια απασχόληση.
Δυστυχώς, όταν κάποιος απελευθερώνει τον εαυτό του από μια κακοποιητική παιδική ηλικία, οι επιδράσεις της μπορεί να τον ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή με απρόσμενους τρόπους. Ένας ιππόκαμπος που έχει υποστεί βλάβη και ένα υπερδραστήριο νευρικό σύστημα μπορεί να κάνουν τη ζωή μας πολύ δύσκολη. Επίσης, με την πάροδο του χρόνου, η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά.
Ευτυχώς, η διάγνωση της αποσύνδεσης μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα. Οι ερευνητές έχουν βρει ότι η θεραπεία με αντικαταθλιπτικά μπορεί να αυξήσει τον όγκο του ιπποκάμπου. Η θεραπεία μέσω ομιλίας και άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις που έχουν σχεδιαστεί για τη μείωση του στρες και την αύξηση της συναισθηματικής ανθεκτικότητας μπορούν επίσης να βοηθήσουν.
Πηγή: goodtherapy.org
Απόδοση: Χριστιάνα Γεννατά
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
