Οταν αναφερόμαστε σε αθλητές που κάνουν πρωταθλητισμό, που έχουν διακριθεί στους μεγαλύτερους αγώνες παγκοσμίως, έχουμε πάντα στο νου μας, το στερεότυπο του ρωμαλαίου, άτρωτου και απόλυτα νηφάλιου αθλητή της Αρχαίας Ολυμπίας που αναμφισβήτητα αποτελούσε πρότυπο προς μίμηση. Τα τελευταία χρόνια, δειλά δειλά, αρχίζει να αποδομείται αυτή η κοινωνική αναπαράσταση του αθλητή-υπερανθρώπου και να τοποθετείται στη γήινη και ανθρώπινη φύση του.
Το 2019, ο Αμερικανός υπερ-αθλητής Michael Phelps, κάτοχος 23 χρυσών Ολυμπιακών μεταλλίων, γράφει στο twitter: Πάλευα με το άγχος και την κατάθλιψη και αναρωτιόμουν αν ήθελα ή δεν ήθελα να είμαι ζωντανός, πια. Ηταν τότε που έφτασα τόσο χαμηλά και αποφάσισα να ζητήσω βοήθεια από ένα επαγγελματία θεραπευτή. Αυτή η απόφαση αμέσως με βοήθησε να σωθώ. Δεν χρειάζεται να περιμένεις άλλο. @MichaelPhelps via Twitter.
Η Νaomi Osaka, στη δεύτερη θέση της παγκόσμιας κατάταξης του tennis για το 2021, έγραψε στο Instagram μερικούς μήνες πριν, για την αποχώρηση της από τους αγώνες του French Open επειδή αισθανόταν “ευάλωτη και αγχωμένη” και αποκάλυψε πως αντιμετωπίζει μεγάλα διαστήματα κατάθλιψης. Ομοίως, στη σφαίρα του ποδοσφαίρου, αναφορές μιλούν για επιδημία θεμάτων ψυχικής υγείας σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες ποδοσφαιριστές.
Οι σπουδαίοι αθλητές μπορεί να έχουν έρθει ή να αντιμετωπίζουν θέματα ψυχικής υγείας. Σύγχρονες έρευνες και ειδικοί που εργάζονται στον αθλητισμό τονίζουν πως η ψυχική υγεία είναι το ίδιο σημαντική με την σωματική υγεία και δεν μπορεί διαχωριστεί από αυτή. Μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ακόμη και την πιθανότητα τραυματισμών και την αποκατάσταση από αυτούς.
Σε ανασκόπηση των Rice, Purcell & Parker (2016), σημειώνεται πως οι ελιτ αθλητές παρουσιάζουν ίδια συμπτώματα ψυχικής υγείας με τον γενικό πληθυσμό (π.χ. κατάθλιψη και άγχος). Τονίζεται επίσης, πως οι αθλητές είναι επιρρεπείς σε σειρά θεμάτων ψυχικής υγείας ακόμη και σε κατάχρηση ουσιών που μπορεί να συνδέονται με παράγοντες σχετικούς με τον αθλητισμό και το άθλημα τους (όπως, τραυματισμός, υπερπροπόνηση και εξουθένωση) αλλά και με μη- αθλητικούς παράγοντες.
Oι αθλητές έχουν βεβαρυμένες συνθήκες διαβίωσης που ευνοούν την έξαρση θεμάτων ψυχικής υγείας, όπως τα σκληρά προγράμματα προπόνησης, ο ανταγωνισμός, και ο τρόπος ζωής με πίεση και ένταση.
Διαβάστε σχετικά: Για να δώσουμε τέλος στο στίγμα της ψυχικής υγείας δεν αρκούν μόνο οι εκστρατείες
Σύγχρονες στατιστικές καταγραφές αναφέρουν αύξηση σε εξουθένωση λόγω υπερπροπόνησης, κρίση ταυτότητας και διατροφικές διαταραχές.
Αυτή τη στιγμή, δεν έχουμε στη διάθεση μας επίσημα στοιχεία που να καταδεικνύουν το ποσοστό των ελίτ αθλητών που αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους θέματα. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2020 σημαδεύτηκαν από σειρά αναφορών σε αθλητές που κοινοποίησαν το πρόβλημα τους: μια δύσκολη συγκυρία ακόμη και για τους αθλητές, με επιπλέον πίεση και άγχος για την επίδραση της πανδημίας στην υγεία τους και τον αθλητισμό.
Το ιατρικό team της Ολυμπιακής Ομάδας Water Polo των ΗΠΑ αναφέρει πως το ποσοστό των αθλητών που μπορεί να αντιμετωπίζει σήμερα προβλήματα ψυχικής υγείας, ίσως και να ανέρχεται σε 70% δεδομένων των συνθηκών της πανδημίας και του γεγονότος ότι πολλοί αθλητές είναι έφηβοι.
Πως μπορούμε όμως να διαχειριστούμε αυτή την έξαρση; Δεν αρκεί μόνο η παραπομπή των αθλητών σε ειδικούς ψυχικής υγείας αλλά χρειάζεται την παραδοχή και αποδοχή των αθλητικών φορέων και των συλλόγων της ανάγκης προαγωγής της ψυχικής υγείας αλλά και της φροντίδας των αθλητών που αντιμετωπίζουν θέματα.
Για παράδειγμα, η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της Αγγλίας (thefa.com) έχει οργανώσει καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης αθλητών, προπονητών και βοηθητικού προσωπικού με στόχο της ένταξη στο άθλημα, όλων όσων αντιμετωπίζουν κάποιας μορφής πρόβλημα ψυχικής υγείας.
Με τίτλο “time to change: let’s end mental health discrimination” στοχεύει στην κοινωνική ένταξη και στην προαγωγή της σωματικής και ψυχικής υγείας και ελπίζει στον παραδειγματισμό ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου μέσω των αθλητών - προτύπων και ειδώλων.
Πηγές:
- https://www.thefa.com/football-rules-governance/policies/equality/mental-health
- https://time.com/6077128/naomi-osaka-essay-tokyo-olympics/
- https://time.com/6082203/tokyo-olympics-mental-health/
- Reardon, C.L., Hainline, B.....et al. (2019). Mental health in elite athletes: International Olympic Committee consensus statement. British Journal of Sports Medicine, 53 (11).
- Rice, S.M., Purcell, R.,...Parker, A.G. (2016). The Mental Health of Elite Athletes: A Narrative Systematic Review. Sports Medicine, 46, 1333-1353.
- Schinke, R.J., Stambulova, N. B., Si, G., & Moore, Z. (2018). International Society of Sport Psychology position stand: Athletes’ mental health, performance, and development, 16(6), 622-639.
