Παιχνίδια Χριστουγέννων χωρίς φύλο… Όσο «οξύμωρο» ή «πρωτοποριακό» και αν ακούγεται αυτό για τα ελληνικά δεδομένα, ίσως ήρθε η ώρα η ελληνική κοινωνία του 2021 να πάρει παράδειγμα από την παρακάτω διαφήμιση που κυκλοφόρησε το 2015 στη Γαλλία.
Η χριστουγεννιάτικη καμπάνια γνωστής γαλλικής εταιρείας με τίτλο “Noël sans préjugés” (Gender free Christmas) θέλησε να πάρει θέση απέναντι στα κοινωνικά στερεότυπα φύλου και πιο συγκεκριμένα στην επιλογή παιχνιδιών κατάλληλων (;;;) για αγόρια και κορίτσια την περίοδο των Χριστουγέννων.
Ας ανατρέξουμε όμως λίγο πιο πίσω στη μακρινή Σκανδιναβία και συγκεκριμένα στη Σουηδία στα τέλη της δεκαετίας του ‘90. Όλα ξεκίνησαν το 1998, όταν έγινε μια νομοθετική τροποποίηση στον εκπαιδευτικό νόμο της Σουηδίας, ο οποίος όριζε πως όλα τα σχολεία της χώρας έπρεπε να εστιάσουν στην καταπολέμηση των στερεοτύπων που αφορούσαν το φύλο.
Η Lotta Rajalin, διευθύντρια πέντε κρατικών παιδικών σταθμών με παιδιά ηλικίας ενός μέχρι έξι ετών, αποφάσισε να κάνει πράξη τον νόμο και να εφαρμόσει πολιτικές ενάντια σε αυτά τα στερεότυπα. Έτσι, το 2011 με χρηματοδότηση από το σουηδικό κράτος, η Lotta Rajalin άνοιξε στο Södermalm της Στοκχόλμης τον προσχολικό σταθμό «Egalia» (που σημαίνει ισότητα στα λατινικά) και ειδικεύεται στη βιωματική διδασκαλία της ισότητας των φύλων.
Η φιλοσοφία και γενικότερη πολιτική του σταθμού εδράζεται στην άποψη πως τα διαφορετικά φύλα δε διακρίνονται από διαφορετικά χαρακτηριστικά, επιθυμίες και ανάγκες. Ταμπού θεωρούνται επίσης οποιεσδήποτε γλωσσικές αναφορές που κάνουν διακρίσεις ανάμεσα στο αρσενικό και θηλυκό γένος.
Γι’ αυτόν τον λόγο, έχει εφευρεθεί ένα «τεχνητό» και ουδέτερο (χωρίς φύλο) γραμματικά μόριο, το σουηδικό «hen», που χρησιμοποιείται ευρέως σε κύκλους ομοφυλόφιλων και φεμινιστικών κύκλων στη Σουηδία αλλά και στο συγκεκριμένο σχολικό περιβάλλον.
Διαβάστε σχετικά: Μια επισκόπηση της θεωρίας για τη σταθερότητα του φύλου
Στη βιβλιοθήκη του παιδικού σταθμού Egalia υπάρχουν πολύ λίγα παραμύθια τύπου «Σταχτοπούτα» ή «Χιονάτη» με τα στερεότυπα που αυτά φέρουν για τα φύλα. Σε αντίθεση, τα περισσότερα βιβλία που διατίθενται εκεί προς ανάγνωση έχουν κυρίως ως ήρωες υιοθετημένα παιδιά, παιδιά που μεγαλώνουν σε μονογονεϊκές οικογένειες ή σε οικογένειες με ομοφυλόφιλους γονείς.
Τέλος, σημαντικό είναι να τονιστεί ότι κατά τη διάρκεια της ημέρας στον παιδικό αυτό σταθμό ούτε τα κορίτσια είναι υποχρεωμένα να παίξουν μόνο με κουζινικά και κουκλάκια ούτε τα αγόρια να ασχοληθούν μόνο με Lego και αυτοκινητάκια. Όλα τα παιχνίδια είναι διαθέσιμα για όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως φύλου οποτεδήποτε. Τα κουκλάκια που παριστάνουν μάλιστα αρσενικό ή θηλυκό γένος είναι σχεδιασμένα ανατομικώς με τον ανάλογο τρόπο και πολλά από αυτά τα κουκλάκια έχουν και σκούρο χρώμα δέρματος.
Κλείνοντας, οι παιδαγωγοί του σταθμού Egalia (είτε άντρες είτε γυναίκες μιας και είναι ισάριθμοι στον σταθμό) εφαρμόζουν εξελιγμένες παιδαγωγικές προσεγγίσεις στα θέματα που προκύπτουν ανεξαρτήτως του φύλου των παιδιών.
Πιο συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί υποστηρίζουν ψυχοσυναισθηματικά τα αγόρια όταν για παράδειγμα εκείνα πέφτουν και χτυπούν ή έχουν ένα πρόβλημα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που το κάνουν και για τα κορίτσια, παίρνοντάς τα μια αγκαλιά, αφήνοντάς τα να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και δίνοντας τους χώρο και χρόνο χωρίς να τα καταπιέζουν.
Πηγές:
https://www.coe.int/el/web/human-rights-channel/stop-sexism
https://www.nytimes.com/2012/11/14/world/europe/swedish-school-de-emphasizes-gender-lines.html
