‘Moving the body, moving the Self and being moved’ - Κινώντας το σώμα μου, κινώντας τον Εαυτό μου και όντας κινούμενος.
Η Αυθεντική κίνηση είναι μία από τις πιο σημαντικές τεχνικές στην πρακτική της Χοροθεραπείας. Είναι μία βαθειά τεχνική απελευθέρωσης του ασυνειδήτου μέσα από την κίνηση. Στόχος της τεχνικής είναι να αναδυθούν εμπειρίες μέσα από το ατομικό και συλλογικό ασυνείδητο του κινούμενου, να βιωθούν σωματικά και ψυχικά και να έρθουν στο συνειδητό επίπεδο.
Δημιουργήθηκε και συστηματοποιηθήκε από τη Mary Starks Whitehouse (χορεύτρια, Γιουγκιανή Αναλύτρια).
Η Mary Starks Whitehouse ασχολήθηκε με το χορό από πάρα πολύ μικρή ηλικία, σπούδασε και δίδαξε μοντέρνο χορό, είχε μαθητεύσει κοντά στην Mary Wigman και τη Martha Graham. Eργάστηκε επί πολλά χρονιά ως χορεύτρια και καθηγήτρια χορού. Είχε πολύ μεγάλη εμπειρία ως δασκάλα χορού και της δόθηκε η ευκαιρία να παρατηρήσει σε μεγάλο βάθος την κίνησή των χορευτών.
Η όλη εμπειρία της με τους χορευτές την έκανε να καταλάβει τις δυνατότητες της εκφραστικής κίνησης και είδε το χορό όχι μόνο ως τέχνη αλλά και ως ισχυρό μέσο θεραπείας.
Ξεκίνησε ατομική ανάλυση Γιουγκιανής Αναλυτικής προσέγγισης με την Hilda Kirsch στο Λος Άντζελες και στη συνέχεια σπούδασε στο Γιουγκιανό Ινστιτούτο στη Ζυρίχη.
Ήταν η πρώτη που συνέδεσε την κίνηση και το χορό με τις αρχές της Ψυχολογίας του Βάθους του Carl G. Jung (Dance Movement Psychotherapy and Depth Psychology).
Η ίδια σε ένα άρθρο της με τίτλο ‘Reflections on a Metamorphosis’ περιέγραψε την αλλαγή στη δική της ζωή:
Ήταν μία πολύ σημαντική μέρα όταν ανακάλυψα ότι δε δίδασκα χορό. Δίδασκα ανθρώπους.... Αυτό μου έδειξε την πιθανότητα ότι το πρωταρχικό μου ενδιαφέρον μπορεί να είχε να κάνει με την όλη διαδικασία και όχι τα αποτελέσματα, ότι μάλλον δεν κυνηγούσα την τέχνη αλλά ένα διαφορετικό τρόπο ανθρώπινης ανάπτυξης και εξέλιξης.
(Whitehouse 1968, p.273)
Δοκίμασε την τεχνική της αρχικά σε χορεύτριες. Την εφήρμοσε σε νευρωτικό πληθυσμό με ισχυρό εγώ. Ξεκίνησε από μία θεραπευτική μέθοδο που την ονόμασε Κίνηση του βάθους (Movement in Depth), 1960. Την έκανε πρακτική σε ομαδικό ή ατομικό επίπεδο.
Στο ομαδικό οι μετέχοντες προθερμαίνονταν με ανοιχτά τα μάτια και σιγά σιγά ο καθένας έπαιρνε ένα δικό του χώρο μέσα στην αίθουσα, αυτοσυγκεντωνόταν και άρχιζε να κινείται μόνος του.
Ξεκινούσε τα μαθήματά της και τις συνεδρίες της με μοντέρνο χορό, κυρίως με προθέρμανση στο πάτωμα. Ζητούσε από τους μετέχοντες να δίνουν πολύ μεγάλη προσοχή και να κάνουν με λεπτομέρεια τις ασκήσεις προθέρμανσης. Ήθελε οι μετέχοντες να νιώσουν την ποιότητα της κάθε κίνησης και έδινε πολύ μεγάλη προσοχή στις μεταβάσεις. Αφού ολοκλήρωνε τους άφηνε ελεύθερους να κινηθούν σε Αυθεντική κίνηση στον προσωπικό τους χώρο.
Επηρεάστηκε από τον Carl G.Jung (Active imagination) και εξέλιξε την ήδη υπάρχουσα τεχνική. O Carl G.Jung χρησιμοποιούσε την τεχνική αυτή μέσα από την κίνηση και τη ζωγραφική και την άμμο.
Ήδη το 1916 ο Καρλ Γιουνγκ εξέδωσε ένα άρθρο που πρότεινε ότι η εκφραστική κίνηση είναι ένας από τους τρόπους πρόσβασης στο ασυνείδητο κομμάτι του εαυτού μας.
Διαβάστε σχετικά: Η πρακτική της Χοροθεραπείας
Η κίνηση (στην αυθεντική κίνηση) είναι μία διαδικασία που οδηγεί το ασυνείδητο στο συνειδητό.
Στην αυθεντική κίνηση οι μετέχοντες οδηγούνται από μόνοι τους στο ασυνείδητό τους, είναι μία γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ της συνειδητής και ασυνείδητης πλευράς.
Η Αυθεντική κίνηση μπορεί να γίνει ατομικά στα πλαίσια μίας θεραπευτικής συνεδρίας αλλά και σε δυάδες σε ομαδικό επίπεδο. Έχουμε τον κινούμενο κια τον ‘ μάρτυρα’ της κίνησης.Η χοροθεραπεύτρια σε αυτή την περίπτωση διατηρεί το ρόλο ενός ελεύθερου, μετακινούμενου μάρτυρα για όλους. Η χοροθεραπεύτρια εμπεριέχει όλη τη διαδικασία και έχει πρόσβαση στο συλλογικό ασυνείδητο της ομάδας (συλλογικό σώμα).
Στην Αυθεντική κίνηση κινώ το σώμα μου (moving the body) και ταυτόχρονα είμαι κινούμενος, το σώμα μου οδηγείται σε κίνηση από μόνο του (being moved).
Η Mary Whitehouse θεωρούσε ότι για να επιτευχθεί η αυθεντική κίνηση πρέπει να συμβούν και τα δύο. Ο κινούμενος κινεί το σώμα του συνειδητά και το ασυνείδητο παράλληλα τον οδηγεί σε κίνηση από μέσα προς τα έξω.
Ο πυρήνας της κινητικής εμπειρίας είναι η αίσθηση του να κινείς το σώμα σου και παράλληλα να κινείσαι. Ιδανικά και τα δύο συμβαίνουν ταυτόχρονα και μπορεί κυριολεκτικά να συμβαίνουν σε μία στιγμή. Σε μία στιγμή απόλυτης συνειδητότητας που έρχονατι μαζί αυτό που κάνω (κινώ το σώμα μου) και αυτό που μου συμβαίνει (είμαι κινούμενος).
Αυτή η κίνηση δε μπορεί να είναι αναμενόμενη, δε μπορεί να εξηγηθεί, δε μπορεί να επιδιωχθεί, να δουλευτεί συγκεκριμένα, ούτε να επαναληφθεί με ακρίβεια.
(Whitehouse 1958,p.4)
Σε μία διάλεξή της μίλησε για την εσωτερική ώθηση της κίνησης.
Από πού έρχεται η κίνηση; Προέρχεται από μία συγκεκριμένη εσωτερική ώθηση που έχει την ποιότητα μίας αίσθησης. Αυτή η εσωτερική ώθηση οδηγεί προς τα έξω στο χώρο, έτσι ώστε η κίνηση να γίνει ορατή στο φυσικό σώμα, ως φυσική δράση.
Ακολουθώντας την εσωτερική αίσθηση, επιτρέποντας στην ώθηση να πάρει φυσική φόρμα στο σώμα μετατρέπεται σε ενεργή κινητική φαντασία, όπως συμβαίνει όταν ακολουθούμε μία οπτική εικόνα της φαντασίας μας στην Τεχνική της ενεργητικής φαντασίας.
Εδώ γίνονται διαθέσιμες οι πιο δραματικές ψυχοφυσικές συνδέσεις στη συνείδησή μας.
(Whitehouse 1958, p.3)
Το πρώτο βήμα στην τεχνική της Αυθεντικής κίνησης είναι να ανοίξουμε το κανάλι επικοινωνίας μεταξύ της εσωτερικής αίσθησης και της σωματικής έκφρασης.
Στην τεχνική της αυθεντικής κίνησης χρησιμοποιούμε έναν ανοιχτό χώρο στον οποίο ο θεραπευόμενος κινείται με κλειστά τα μάτια για ένα συμφωνημένο χρονικό διάστημα. Όταν ολοκληρωθεί ο χρόνος (μπορεί να είναι λεπτά ή ώρες) ο παρατηρητής (που αποκαλείται μάρτυρας στην αυθεντική κίνηση) καταγράφει την τελευταία κίνηση χτυπώντας ένα κουδουνάκι. Ο παρατηρητής συνήθως παραμένει σιωπηλός μέχρι αυτός που κινείται να ζητήσει τη ‘ μαρτυρία’ και αυτή δίνεται με πολύ μεγάλη προσοχή.
Ο θεραπευτής περισσότερο παρατηρεί παρά μιλάει και όταν μιλάει χρησιμοποιεί τα λόγια που έχει χρησιμοποιήσει ο θεραπευόμενος.
Στην αυθεντική κίνηση ο ‘μάρτυρας’ δεν αλληλεπιδρά με τον θεραπευόμενο και συνήθως δεν κινείται. Κινείται μόνο με στόχο να καθρεφτίσει στο δικό του σώμα την κίνηση του κινούμενου για να την κατανοήσει καλύτερα σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο.Όπως στην τεχνική των ελεύθερων συνειρμών ο πελάτης δε βλέπει τον αναλυτή έτσι και στην αυθεντική κίνηση έχει κλειστά τα μάτια.Τα μάτια είναι κλειστά αλλά πάντα υπάρχει η ελεύθερη επιλογή του κινούμενου, για λόγους ασφαλείας.
H Mary Whitehouse θεωρούσε σημαντικό να μπει ο μάρτυρας σε βάθος αλλά δεν έδινε παραπάνω έκταση πέρα από τη στάση αποδοχής ώστε ο κινούμενος να αισθανθεί ελεύθερος και αποδεκτός να εκφράσει κινητικά τον εσωτερικό τους κόσμο, την προσωπική του ιστορία.
Επόμενοι μελετητές και θεραπευτές της τεχνικής αυτής έδοσαν παραπάνω σημασία στο ρόλο του μάρτυρα και στην κεντρική θέση, θέση κλειδί στην όλη διδαδικασία. Όσο περισσότερο εκπαιδευμένος είναι ο μάρτυρας στο να δέχεται πληροφορίες στο σώμα του με στάση αποδοχής και ενσυναίσθησης τόσο βαθύτερα θα προχωρήσει η διαδικασία.
Ο μάρτυρας παρατηρεί στο δικό του σώμα και νου πληροφορίες που δέχεται σε συνειδητό και ασυνείδητο επίπεδο.
Παρατηρεί τί αισθάνεται στο σώμα του (σωματικές αισθήσεις, σκέψεις, τραγούδια, λόγια). Παρατηρεί την επιθυμία, παρόρμηση να κινηθεί μαζί με τον κινούμενο.
Ο μάρτυρας συμβολικά είναι η ‘μητέρα’ ‘η μήτρα‘, ‘το δοχείο’ που εμπεριέχει τα συναισθήματα του κινούμενου.
Ο μάρτυρας αντλεί πληροφορίες σε δύο επίπεδα. Στο Σωματικό επίπεδο (αυτό που θα εισέπρατταν και άλλοι άνθρωποι σε επικοινωνία με τον κινούμενο). Σε ένα βαθύτερο ασυνείδητο επίπεδο (σε μεγαλύτερο βάθος, ψυχικό υλικό που αναδύεται από την κίνηση). Ο μάρτυρας επεξεργάζεται τα συναισθήματα, σκέψεις σωματικές αισθήσεις.
Ανάλογα με τη θεραπευτική προσέγγιση μπορεί να δώσει ανατροφοδότηση (πώς είδε τον κινούμενο να κινείται) χωρίς ερμηνείες, πεποιθήσεις, συμπεράσματα. Το υλικό που αναδύεται από την ανατροφοδήτηση είναι υλικό για επεξεργασία μέσα στη θεραπευτική συνεδρία.
Στην τεχνική της Αυθεντικής κίνησης οι κινήσεις μπορεί να προέρχονται από το συνειδητό, κινήσεις που προέρχονται από το ‘Εγώ’ του κινούμενου, από το προσωπικό του ασυνείδητο (μνήμες από την παιδική του ηλικία, ένστικτα, ενδοψυχικές συγκρούσεις, κινήσεις σκιάς), από το συλλογικό ασυνείδητο (υϊοθετημένα αρχέτυπα και μοτίβα συμπεριφοράς), από το αρχέγονο ασυνείδητο, από την ταυτότητα του Εγώ.
Μέσα στις συνεδρίες ο κινούμενος μπαίνει όλο και πιο βαθιά στη διαδικασία της Αυθεντικής κίνησης, το ασυνείδητο αρχίζει και αποδεσμεύεται και ξετυλίγεται η προσωπική κινητική ιστορία του πελάτη.
Στη Αυθεντική κίνηση οι αφετηρίες κινήσεις για τον κινούμενο μπορεί να έρχονται μέσα από το σώμα των αισθήσεων, μέσα από το συναισθηματικά σώμα, το νοητικό σώμα και το διασθητικό- πνευματικό σώμα. Ο κινούμενος αντλεί πληροφορίες μέσα από τις σωματικές του αισθήσεις και όργανα του σώματος, σκέψεις, εικόνες, αρχέτυπα, τραγούδια, μύθους, σύμβολα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Joan Chodorow, (1991), Dance therapy & Depth Psychology, Routledge, London & New York
- Miranda Tufnell & Chris Crickmay, A widening field, journeys in body and imagination, Dance Books
- Marie- Louise Von Franz (1993), Psychotherapy, Shambhala, Boston & London
