PsychologyNow Team

Βιβλιοπροτάσεις: Η Κανονικόμορφη Ψύχωση - Η Διάκλειση του Ονόματος του Πατρός στην Ύστερη Διδασκαλία του Λακάν, της Ντόσιας Αβδελίδη

Βιβλιοπροτάσεις: Η Κανονικόμορφη Ψύχωση - Η Διάκλειση του Ονόματος του Πατρός στην Ύστερη Διδασκαλία του Λακάν, της Ντόσιας Αβδελίδη

PsychologyNow Team
εικόνα του βιβλίου Η Κανονικόμορφη Ψύχωση - Η Διάκλειση του Ονόματος του Πατρός στην Ύστερη Διδασκαλία του Λακάν

Πραγματική συνεισφορά στην ανάγνωση του Λακάν, η εργασία της Ντόσιας Αβδελίδη, μας προτρέπει να κατανοήσουμε με ποιο τρόπο τίθεται το ζήτημα της ψύχωσης στην σύγχρονη κλινική. Εντυπωσιάζει με την επάρκεια και με τη σαφήνειά της, επιτρέποντας στον αμύητο να διδαχθεί μια απαιτητική θεωρία.


Πρόκειται για μια εργασία αναφοράς, η οποία δεν αρκείται στο να εκθέσει μια γνώση πάνω σε ένα δεδομένο ζήτημα, αλλά διερευνά και επανατοποθετεί αυτό που αποκαλύπτεται ως έρευνα τόσο στη διδασκαλία του Λακάν όσο και σε αυτή του Ζακ-Αλέν Μιλέρ, για να διανοίξει ορίζοντες, προβληματισμούς, μονοπάτια, που κατόπιν τα συνοψίζει χαράζοντας τις αδρές γραμμές που αφορούν την προσέγγιση της ψύχωσης στην τελευταία διδασκαλία του Λακάν.

Η Ντόσια Αβδελίδη προτείνει,  να εκπληρώσουμε αυτό που ο Λακάν δεν είχε πλέον το χρόνο να κάνει με σκοπό να επανεξετάσουμε, όπως προτείνει επίσης ο Ζαν-Κλώντ Μαλεβάλ, «την ψυχωσική διάκλειση υπό το φως των νέων του προσεγγίσεων του Ονόματος του Πατρός» [1]. Και το καταφέρνει με επιτυχία,  προσεγγίζοντας με λογική αυστηρότητα μια πολύπλοκη σκέψη η οποία στοχεύει κυρίως στο να απαλλαγεί από τις κατηγοριοποιήσεις.

Το βιβλίο ξεκινά με την τυποποίηση του φροϋδικού πατέρα από τον Λακάν μέσω της έννοιας του Ονόματος του Πατρός, «το σημαίνον του Άλλου ως τόπος του νόμου» [2], που «δίνει υπόσταση στο νόμο», και το οποίο θεωρεί ως «ο Άλλος εντός του Άλλου» [3]. Καταδεικνύει λοιπόν ότι την ίδια εποχή ο Λακάν υπογραμμίζει την ανυπαρξία του Άλλου του Άλλου, τη μη συνεκτικότητα του Άλλου στο βαθμό που «πάντα υπάρχει ένα σημαίνον που λείπει» [4], την απουσία εγγύησης μέσα στον Άλλο. Πρέπει να ακολουθήσουμε αυτήν την υπομονετική διαδρομή ώστε να διασαφηνιστεί η αδιαφάνεια αυτής της συμπυκνωμένης διατύπωσης. Αυτό έχει σαν συνέπεια την αποστασιοποίηση από την οιδιπόδεια λογική, και το πέρασμα στον πληθυντικό του Ονόματος του Πατρός. Ως εκ τούτου το Όνομα του Πατρός μπορεί να υποκατασταθεί σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του, η οποία εν τέλει νοείται ως μια «ονοματοδοσία», ως ένα σύμπτωμα του οποίου η λειτουργία είναι να δένει το Πραγματικό, το Συμβολικό και το Φαντασιακό, που δύναται να αντικατασταθεί και από άλλους τύπους κόμβων.

Η Ντόσια Αβδελίδη θέτει λοιπόν το ερώτημα: τι έχει απογίνει η πατρική μεταφορά στην μεταοιδιπόδεια εποχή; Προτείνει να ακολουθήσει τα βήματα του Λακάν και του Ζακ-Αλέν Μιλέρ ώστε να απαντήσει, εξερευνώντας περισσότερο μία από τις επιπτώσεις της: την ανάδυση της κατηγορίας της κανονικόμορφης ψύχωσης. Σε αυτό προβαίνει με δύο κινήσεις: η μία στοχεύει να ιχνηλατήσει την εξέλιξη της διδασκαλίας του Λακάν σε ό,τι αφορά την ψύχωση και τα ζητήματα που εγείρει, η δε άλλη είναι ειδικότερα αφιερωμένη στην πρόσφατη έννοια της κανονικόμορφης ψύχωσης, που πρότεινε ο Ζακ- Αλέν Μιλέρ.

Μας προτρέπει να ακολουθήσουμε τα βήματα του Λακάν από τις πρώτες του επεξεργασίες έως την ύστατη διδασκαλία του.

Ο Λακάν ξεκινά να προσεγγίζει την ψύχωση με βάση μια θεωρία που καθορίζεται ακόμη από το οιδιπόδειο, θεωρώντας ότι το Συμβολικό ταξινομεί τη γλώσσα και ότι το σύμπτωμα ερμηνεύεται. Η ψύχωση λοιπόν ανάγεται σε μια συμβολική αιτιότητα, σε ένα «έλλειμμα μέσα στο σημαίνον» [5]. Η συγγραφέας περιγράφει λοιπόν με ακρίβεια τη διαδρομή που, από τον Φρόιντ στον Λακάν, οδηγεί στην έννοια της διάκλεισης, τη διαδρομή από την απόρριψη ενός σημαίνοντος έως την απόρριψη ενός ειδικού σημαίνοντος, του  Ονόματος του Πατρός, διευκρινίζοντας την κατασκευή του στο 5ο Σεμινάριο και στο «Προκαταρκτικό ερώτημα», που είναι σύγχρονη με την τυποποίηση του Οιδίποδα.

Η βαρύτητα που δίνεται στη σχέση της ψύχωσης με το οιδιπόδειο εγείρει μια εννοιολογική  δυσκολία από τη στιγμή που ο Λακάν απομακρύνεται από την οιδιπόδεια ανάγνωση της ψυχανάλυσης. Προχωρεί επιπλέον σε μια ανάγνωση του Λακάν της εποχής της πρωτοκαθεδρίας του Συμβολικού, διαφωτισμένη από τον ύστερο Λακάν, εντοπίζοντας εκεί τα ίχνη που αργότερα θα αποτελέσουν τη βάση της μεταγενέστερης διδασκαλίας του. Υπογραμμίζει για παράδειγμα πως από το 3ο Σεμινάριο το Όνομα του Πατρός έχει μια λειτουργία σημείου διαρραφής, συνδετήρα, και διακρίνει σε αυτό έναν προάγγελο του βορρόμειου κόμβου.

Αυτή η ενδελεχής ανάγνωση, που διερευνά επιπλέον τις διασταυρώσεις ανάμεσα στο Όνομα του Πατρός και στο Φαλλό, επιτρέπει να αντιληφθούμε συγχρόνως τα σημεία ρήξης και τα επανερχόμενα ερωτήματα πάνω στα οποία κατασκευάζεται η θεωρία της ψύχωσης.

Ο αναγνώστης θα εκτιμήσει τον τρόπο με τον οποίο διευκρινίζεται με μεγάλη σαφήνεια η διάκριση ανάμεσα στην περιορισμένη και στη γενικευμένη διάκλειση, που είναι ουσιώδης για να κατανοήσουμε τη θέση του Λακάν για την ψύχωση, στο τέλος της διδασκαλίας του. Η Ντόσια Αβδελίδη παίρνει σαφή και ορθή θέση στη διαμάχη που αφορά την κλινική του συνεχούς, υποστηρίζοντας ότι υπάρχει κλινική της συνέχειας μόνο μέσα από την οπτική της γενικευμένης διάκλεισης και όχι της περιορισμένης. Δείχνει επίσης πώς αυτή η διάκριση καθιστά τη διάκλειση πιο «μεταβλητή» [6] (αποδομώντας το σύνταγμα “διάκλειση του Ονόματος του Πατρός”), και ανοίγει τη συζήτηση αναφορικά με τις αναπληρώσεις του Ονόματος του Πατρός.

Υπογραμμίζοντας ότι το Όνομα του Πατρός προϋποθέτει την ύπαρξη του Άλλου, το ερώτημα που τίθεται είναι τι έχει απογίνει το Όνομα του Πατρός στην ύστερη διδασκαλία του Λακάν, στην οποία δεν υπάρχει Ένας Πατέρας αλλά πατέρες, κόμβοι. Το Όνομα του Πατρός εμφανίζεται στο εξής σαν κάτι επιπλέον, ένα υποκατάστατο. Σε αυτή τη λογική, κάθε τι που τείνει να προσδώσει νόημα είναι ένα Όνομα του Πατρός. Αυτό το σημαίνον εμφανίζεται στο εξής σαν μια λειτουργία αναπλήρωσης του σημαίνοντος που λείπει από τον Άλλο. Η Ντόσια Αβδελίδη δείχνει πώς, στην ύστερη διδασκαλία του Λακάν, το Όνομα του Πατρός συρρικνώνεται σε μια λειτουργία ονοματοδοσίας του Πραγματικού.

Το κεφάλαιο που αφορά την αιτιότητα της  ψύχωσης είναι επίσης πολύτιμο. Ξεκινά από τη διαπίστωση ότι ο Λακάν κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του, προϋποθέτει ένα αίτιο που εντοπίζεται σε έναν Άλλο προγενέστερο της πρωτοκαθεδρίας της απόλαυσης, και προτείνει να κατανοήσουμε τις συνέπειες που απορρέουν από αυτό. Η εργασία της ανιχνεύει τη διαδρομή του Λακάν, τους δισταγμούς του ανάμεσα στην «ανεξιχνίαστη απόφαση του είναι» και στον ντετερμινισμό, ή ακόμη μια θέση πιο πραγματιστική, υπογραμμίζοντας πώς το ζήτημα της επιλογής παραμένει ουσιώδες, ακολουθώντας τη διδασκαλία του Ζακ-Αλέν Μιλέρ ο οποίος διευκρινίζει ότι «η ψύχωση αποτελεί μια αδιανόητη επιλογή», μια επιλογή που είναι «αντι-επιλογή» («déchoix») «διότι αντιβαίνει στην επιβεβλημένη επιλογή της αλλοτρίωσης» [7]. Η Ντόσια Αβδελίδη καταλήγει ότι, σύμφωνα με το Λακάν, το ουσιώδες είναι ότι είναι κάποιος ομιλ-όν,  θεωρώντας ότι η γλώσσα είναι ένα κακό εργαλείο και ότι είμαστε εμείς που πλέκουμε το πεπρωμένο μας, από τη στιγμή που «αυτό που καθορίζει το υποκείμενο τοποθετείται κυρίως σε μια τυχαία συνάντηση με την απόλαυση», στο ενικό σημάδι που αφήνει η γλώσσα σε κάθε ανθρώπινο όν [8].

Πρέπει να ακολουθήσουμε τελικά, τον τρόπο με τον οποίο επανεξετάζεται, βήμα προς βήμα, η κατασκευή του Ονόματος του Πατρός, και η άρθρωσή του με το φαλλό, ξεκινώντας από το 5ο Σεμινάριο, όπου, με αφετηρία το οιδιπόδειο, εμφανίζεται ως ένα σημαίνον, μια μεταφορά, έως τις επιπτώσεις της θεωρίας πέρα από το οιδιπόδειο, όταν η απόλαυση δεν είναι πια οιδιπόδεια, και ο Άλλος είναι διαγραμμένος, δηλαδή δεν υπάρχει. Το S(A), το νέο σημαίνον που πριμοδοτεί ο Λακάν, θέτει σε αμφισβήτηση την πατρική μεταφορά, το «Δεν υπάρχει ο Άλλος του Άλλου μετατρέπεται σε δεν υπάρχει διάφυλη σχέση [9]», «ιδιαίτερα αυτήν που υπόσχεται η πατρική μεταφορά», διευκρινίζει ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ [10]. Η Ντόσια Αβδελίδη θέτει το ερώτημα που απορρέει από τα παραπάνω: τι γίνεται τότε με το Όνομα του Πατρός;

Υπογραμμίζει ότι στην ύστερη διδασκαλία του Λακάν, δεν ρυθμίζονται όλα από το φαλλό και ότι ο ευνουχισμός δεν αποτελεί πια το προνόμιο του πατέρα. Ο πατέρας είναι ένας μύθος και το οιδιπόδειο ένα πέπλο που σκεπάζει το πραγματικό. Η λειτουργία της ονοματοδοσίας παίρνει το προβάδισμα σε σχέση με το σημαίνον του Ονόματος του Πατρός. Αλλά η Ντόσια Αβδελίδη διευκρινίζει ωστόσο ότι,  αν και ο Λακάν προτείνει μια νέα σύλληψη του Ονόματος του Πατρός, παρόλα αυτά δεν αναθεωρεί την θεωρία του για την ψύχωση, τουλάχιστον ρητά [11]. Το Όνομα του Πατρός κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στο βορρόμειο κόμβο: προσδένει το Πραγματικό, το Συμβολικό και το Φαντασιακό και παραμένει ένα απαραίτητο και αμετάκλητο σύμπτωμα. Αν ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ μας παροτρύνει, αναφορικά με τα προηγούμενα, να αποστασιοποιηθούμε από τη διάγνωση, δεν είναι για να την ακυρώσουμε, να την αγνοήσουμε, αλλά για να δώσουμε βαρύτητα στην ενικότητα του υποκειμένου, που σημαίνει ότι πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τον πατέρα σε σχέση με την ενικότητά του, δηλαδή τον τρόπο που ο καθένας  προσδένει τις τρείς κατηγορίες.

Η Ντόσια Αβδελίδη, με τη βοήθεια του Ζακ-Αλέν Μιλέρ, μας προτρέπει σε μια συγκροτημένη ανάγνωση της ύστερης διδασκαλίας του Λακάν. Ξεδιπλώνει λεπτομερώς τις επιπτώσεις της, και κυρίως τη διαπίστωση ότι το Όνομα του Πατρός ως λειτουργία διαρραφής, πρόσδεσης, διατρέχει στην πραγματικότητα τη διδασκαλία του Λακάν.

Από αυτή τη διαδρομή προκύπτουν ορισμένα ζητήματα που αφορούν τη διαφορά ανάμεσα στη νεύρωση και στην αντισταθμισμένη ψύχωση, τη διάκλειση ως διαγνωστικό κριτήριο για την κανονικόμορφη ψύχωση, την ορθότητα της σχέσης ανάμεσα στη διάκλειση του Ονόματος του Πατρός και στην ανεπάρκεια της φαλλικής σημασίας, τη λειτουργία του φαλλού στην ύστερη διδασκαλία κλπ.  Πρόκειται  για ζητήματα που η Ντόσια Αβδελίδη προσπαθεί να στοχαστεί, αν όχι να επιλύσει, διευκρινίζοντας ιδιαίτερα την εξέλιξη της έννοιας του φαλλού στη διδασκαλία του Λακάν.

Στην ύστατη διδασκαλία του Λακάν η έννοια του υποκειμένου πλήττεται, συμπεριλαμβανομένης και της συνεκτικότητας του ψυχωσικού υποκειμένου, ευνοώντας  έτσι «τις τυχαιότητες που μας ωθούν δεξιά και αριστερά» [12]. Η Ντόσια  Αβδελίδη μας δείχνει πώς ο Λακάν  διατηρεί ωστόσο δύο είδη κόμβων, το βορόμμειο και το μη βορρόμειο, εφόσον είναι το σύνθωμα (sinthome) που συγκρατεί τα στοιχεία του κόμβου. Οι επιπτώσεις της ύστερης διδασκαλίας του Λακάν στην αντίληψη  της ψύχωσης αναδεικνύονται στις κλινικές περιπτώσεις από την πρακτική της συγγραφέως και από την λογοτεχνία (Τζόυς).

Με αυτόν τον τρόπο επανατοποθετεί τη διαδρομή εντός του φροϋδικού πεδίου, κατά την διάρκεια των τριών Συνομιλιών του UFORCA*(Le conciliabule dAngers [13], La conversation dArcachon [14], La convention dAntibes [15]), που οδήγησε στην ανάδυση της έννοιας της κανονικόμορφης  ψύχωσης από τον Ζακ-Αλέν Μιλέρ.

Η βορόμμεια κλινική είναι μια κλινική του «περισσότερου ή λιγότερου», που καθορίζεται από την έννοια της γενικευμένης διάκλεισης σύμφωνα με την οποία «όλος ο κόσμος είναι τρελός », αλλά ωστόσο ένας κόμβος είναι πάντοτε εφικτός. Το μοντέλο της ελλειμματικότητας απορρίπτεται οριστικά, η ψύχωση απογυμνώνει τη δομή του υποκειμένου και τη θεμελιώδη αμηχανία του στη σχέση του με τη γλώσσα[16]. Έτσι, η Ντόσια Αβδελίδη υποστηρίζει ότι η οπτική της ψυχαναλυτικής κλινικής είναι ουσιαστικά αντι-διαγνωστική, σεβόμενη ωστόσο τη διάκριση νεύρωσης-ψύχωσης.  Πρόκειται κυρίως για μια οπτική που προσδίδει περισσότερη  ευκαμψία στη διάγνωση (Ζακ-Αλέν Μιλέρ), που είναι ενάντια σε κάθε είδους αποκλεισμό, και η οποία επικεντρώνεται στο ιδιαίτερο σύνθωμα του καθενός, δηλαδή προτάσσει την ενικότητα του υποκειμένου. Στο πλαίσιο αυτής της προοπτικής το Όνομα του Πατρός αντικαθίσταται από τον Ζακ-Αλέν Μιλέρ με το σημείο διαρραφής.

Η συγγραφέας διευκρινίζει λοιπόν ότι είναι σημαντικό να αποσαφηνίσουμε την κατηγορία της κανονικόμορφης ψύχωσης και τις ιδιαιτερότητές της, με αφετηρία την προσεκτική ανάγνωση του άρθρου του Ζαν-Κλωντ Μαλεβάλ «Στοιχεία για μια κλινική προσέγγιση της κανονικόμορφης ψύχωσης» και του άρθρου του Ζακ-Αλέν Μιλέρ «Επιστρέφοντας στην κανονικόμορφη ψύχωση» [17]. Δείχνει ότι σε κάθε περίπτωση, η κανονικόμορφη ψύχωση εντοπίζεται με βάση το βορρόμειο κόμβο. Ο Ζαν-Κλωντ Μαλεβάλ αναδεικνύει τη μη εξαγωγή του αντικειμένου, τη διακριτική ανεπάρκεια του κόμβου και τις διαταραχές του φαντασιακού, του συμβολικού και του πραγματικού. Ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ αναφέρει τρεις εξωτερικότητες: την κοινωνική, τη σωματική και την υποκειμενική.

Η διάκριση των ψυχώσεων από τον Ζακ-Αλέν Μιλέρ σε ψυχώσεις τύπου βελανιδιάς και τύπου καλαμιάς, μας θέτει το ερώτημα: υπάρχουν ψυχώσεις μη δυνάμενες να εκλυθούν; Αυτό το ερώτημα διερευνά η συγγραφέας στο τέλος, προτείνοντας ότι μια ψύχωση που δεν εκλύεται θα πρέπει να εκπληρώνει τρεις προϋποθέσεις : η αναπλήρωση να εγκαθίσταται πρώιμα (όταν το εγώ αποκόπτεται από την πραγματικότητα, Αλεξάντρ Στήβενς, Αlexandre Stevens), οι αναπληρώσεις που εμποδίζουν την έκλυση να συνιστούν ένα σύμπτωμα που να έχει τη λειτουργία του γράμματος, δηλαδή να εμπλέκουν το πραγματικό (Αν Λιζί, Αnne Lysy), και η εγκαθίδρυση της φαντασιακής ταύτισης να έχει ισχυρό σταθεροποιητικό χαρακτήρα (Ζαν-Κλωντ Μαλεβάλ). Η Ντόσια Αβδελίδη υπογραμμίζει ότι η σύνδεση είτε του συμπτώματος,  είτε της φαντασιακής ταύτισης με το πραγματικό αποδεικνύεται θεμελιώδης.

Η προσέγγιση αυτή που προϋποθέτει σημεία πρόσδεσης του πραγματικού, του συμβολικού και του φαντασιακού, αξίζει το ενδιαφέρον μας και πρέπει να δοκιμαστεί στην κλινική, όπως το κάνει η συγγραφέας μέσω ενός κλινικού περιστατικού, που σκοπό έχει να αναδείξει αυτό το σημείο. 

Επίσης, διευκρινίζει τις ιδιαιτερότητες αυτής της «ασαφούς» κατηγορίας: ως προς τι η κανονικόμορφη ψύχωση συνιστά μια ψύχωση της εποχής μας; Δεν οδηγεί σε μια αμφισβήτηση της κατηγορίας της διαστροφής; Μπορούμε να συνεχίσουμε να θεωρούμε τη διαστροφή ως μια δομή;

Τέλος, η βιογραφία του Βιτγκενστάιν, καθώς και μια κλινική περίπτωση, μας θέτουν ορισμένα ερωτηματικά που αφορούν: τα ιδιαίτερα διαγνωστικά γνωρίσματα της κανονικόμορφης ψύχωσης, τη διάκριση των ψυχώσεων σε αυτές που έχουν εκλυθεί, σε έκδηλες και σε μη εκδηλωμένες, και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την έννοια της έκλυσης στη σύγχρονη κλινική. Πράγματι, αν, όπως το διευκρινίζει ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ, η κανονικόμορφη ψύχωση δεν αποτελεί μια έννοια, τίθεται τότε ένα ζήτημα σχετικά με την ασάφεια των εκδηλωμένων ψυχώσεων που δεν εμφανίζουν πια, ή πολύ σπάνια, τα χαρακτηριστικά των μεγάλων ψυχώσεων τύπου βελανιδιάς της κλασικής ψυχιατρικής.

Η συγγραφέας διερευνά επίσης την πολλαπλότητα των κανονικόμορφων ψυχώσεων, που εκτείνεται από την κλινική της ερήμωσης έως τις αναπληρωμένες από ανεξίτηλες εικόνες ψυχώσεις. Έτσι, η Ντόσια Αβδελίδη κατορθώνει να περιγράψει με ακρίβεια το διακύβευμα μιας κατηγορίας που δεν αποτελεί έννοια, να την ορίσει, και να δείξει για ποιο λόγο η διάκλειση του Ονόματος του Πατρός αποδεικνύεται ανεπαρκής στην προσέγγιση της κανονικόμορφης ψύχωσης, κάτι που μόνο η κλινική των βορρόμειων κόμβων επιτυγχάνει. Επιβεβαιώνει ότι σύμφωνα με την ύστερη διδασκαλία του Λακάν, αυτό που υφίσταται  διάκλειση στην ψύχωση «είναι η βορρόμεια πρόσδεση» [18] και ότι η κατηγορία της κανονικόμορφης ψύχωσης μας επιτρέπει να αντιληφθούμε ότι η διαφορά νεύρωσης-ψύχωσης αμβλύνεται από τη στιγμή που είναι εφικτοί άλλοι τρόποι πρόσδεσης.

Το βιβλίο της Ντόσιας Αβδελίδη μας καλεί σε μια συνεπή, ακριβή και διαφωτιστική διαδρομή των επιπτώσεων μιας σημαντικής πλευράς της διδασκαλίας του Λακάν που αφορά τις ψυχώσεις και την κλινική τους επικαιρότητα. Συμβάλλει στην αποσαφήνιση ορισμένων επίμαχων σημείων και υποστηρίζει τη σπουδαιότητα της ύστερης διδασκαλίας του Λακάν στην οποία μας εισήγαγε ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ. Συγχαίρουμε τη συγγραφέα για τη σαφήνεια που, με τη σειρά της, της προσδίδει.


Σοφί Μαρέ-Μαλεβάλ (Sophie Marret-Maleval)

Μετάφραση: Ναυσικά Παπανικολάου

Συγγραφέας του βιβλίου: Ντόσια Αβδελίδη, Ψυχολόγος , Ψυχαναλύτρια

Δείτε το εξώφυλλο του βιβλίου

Δείτε πληροφορίες για την αγορά του


[1] Jean-Claude Maleval, La forclusion du Nom-du-Père, Seuil, Παρίσι 2000, σ.157.

[2] Jacques Lacan, « D’une question préliminaire à tout traitement possible de la psychose » (1958), Ecrits, Seuil, Παρίσι 1966, σ. 583.

[3] Jacques Lacan, Le séminaire, livre V, Les formations de l’inconscient, (1958-1959), Seuil, Παρίσι 1998, σ. 146.

[4] Ντόσια Αβδελίδη, εισαγωγή, σ.

[5] Ντόσια Αβδελίδη, σ.

[6] Ντόσια Αβδελίδη, σ.

[7] Jacques-Alain Miller, « Produire le sujet », in Actes de l’ECF, Revue de psychanalyse, n°4, σε CD-rom, Eurl-Huysmans, ECF, Παρίσι 2007, σ. 33.

[8] Ντόσια Αβδελίδη, σ.

[9] Ντόσια Αβδελίδη, σ.

[10] Jacques-Alain Miller, L’orientation lacanienne, « La clinique différentielle des psychoses » (1987-1988), μάθημα της 12ης Νοεμβρίου 1987 (ανέκδοτο).

[11] Ντόσια Αβδελίδη, σ.

[12] Ντόσια Αβδελίδη, σ.

[13] IRMA, Le conciliabule d’Angers, Effets de surprise dans les psychoses, AGALMA-LE SEUIL, 1997.

[14] IRMA, La conversation d’Arcachon, Cas rares : Les inclassables de la clinique, AGALMA-LE SEUIL, 1997.

[15] IRMA, La psychose ordinaire, La convention d’Antibes, AGALMA-LE SEUIL, 1999.

[16] Ντόσια Αβδελίδη, σ.

[17] Jean-Claude Maleval, « Éléments pour une appréhension clinique de la psychose ordinaire » (2003), ανέκδοτο (διαθέσιμο στο διαδίκτυο), Jacques-Alain Miller, « Effet retour sur la psychose ordinaire » (2008), Quarto, Revue de psychanalyse, n°94/95, 2009, σ. 40-51 και ελλ. έκδ. : Ζακ-Αλέν Μιλέρ, «Επιστρέφοντας στην κανονικόμορφη ψύχωση», Fort-Da περιοδικό λακανικής κλινικής, τ. 3, Αθήνα 2013, σ. 54-78.

* Ακρωνύμιο του συλλόγου Union pour la Formation continue en Clinique Analytique (Ένωση για τη συνεχή εκπαίδευση στην Ψυχαναλυτική Κλινική) που συμπεριλαμβάνει όλα τα γαλλόφωνα Τμήματα Κλινικών σπουδών, στη Γαλλία και στο Βέλγιο, τα οποία δεν ανήκουν σε κάποια ψυχαναλυτική Σχολή αν και οι διδάσκοντες σε αυτά είναι ψυχαναλυτές λακανικού προσανατολισμού. Όλα τα Τμήματα Κλινικών σπουδών ανά τον κόσμο υπάγονται στο Ινστιτούτο του Φροϊδικού πεδίου, διευθυντής του οποίου είναι ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ. (Σ.τ.Μ.)

[18] Ντόσια Αβδελίδη, σ.

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...