Φανή Τράικου

Οι ζωές διάσημων ειδικών ψυχικής υγείας στην μικρή και τη μεγάλη οθόνη

Οι ζωές διάσημων ειδικών ψυχικής υγείας στην μικρή και τη μεγάλη οθόνη

Φανή Τράικου
εικόνα από την ταινία Μια επικίνδυνη μέθοδος

Πολλοί σπουδαίοι επιστήμονες του 20ου αιώνα οι οποίοι άφησαν ιστορία με το έργο τους, πήραν σάρκα και οστά μέσα από διάφορες τηλεοπτικές σειρές και κινηματογραφικές ταινίες και το ευρύ κοινό είχε την ευκαιρία να μάθει καλύτερα τις ζωές τους, προσπαθώντας παράλληλα να κατανοήσει το πως τα διάφορα γεγονότα που έζησαν τους οδήγησαν να γίνουν αυτοί που έγιναν και να καταφέρουν όσα κατάφεραν.


Κι εγώ όπως και πολλοί/ες συνάδελφοι έχουμε ακούσει κατά καιρούς τόσο από θεραπευόμενους μας όσο κι από ανθρώπους που μας γνωρίζουν μόνο μέσω της επαγγελματικής μας ιδιότητας πως οι ειδικοί ψυχικής υγείας δεν μπορούν να καταλάβουν τα καθημερινά προβλήματα των υπολοίπων καθώς έχουν καταφέρει να λύσουν τα δικά τους.

Προσωπικά, όταν ακούω κάποιο πανομοιότυπο ή παρόμοιο σχόλιο, σπεύδω να ξεκαθαρίσω πως αυτή η πεποίθηση είναι στρεβλή αν και κατανοώ απολύτως πως δημιουργείται στο μυαλό ορισμένων ανθρώπων. Κάποιοι συνάνθρωποι μας οι οποίοι δεν έχουν άμεση σχέση, εκτενή γνώση ή στενή επαφή με τον χώρο της ψυχικής υγείας, έχουν τη διαρκή πεποίθηση πως οι επιστήμες της ψυχολογίας και της ψυχοθεραπείας βασίστηκαν σχεδόν αποκλειστικά στις θεωρίες και τη σκληρή δουλειά πασίγνωστων πλέον ειδικών ψυχικής υγείας όπως ήταν ο Freud, ο Jung, ο Lacan κ.ά.

Τόσο οι πρώτοι ειδικοί που δημιούργησαν κι εδραίωσαν την ψυχανάλυση, όσο και μεταγενέστεροι τους οι οποίοι παρουσίασαν πλήθος ψυχοθεραπευτικών μεθόδων - τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στους επίδοξους θεραπευόμενους τους – θεωρούνται πλέον “μυθικά” πρόσωπα, άνθρωποι οι οποίοι άγγιξαν την απόλυτη αυτοπραγμάτωση, αφού “λογικά” μπόρεσαν να νικήσουν προσωπικές αδυναμίες, να χαλιναγωγήσουν ενοχλητικά ελαττώματα και κατάφεραν να είναι πολύ επιτυχημένοι στον επαγγελματικό τομέα που επέλεξαν.

Σ' αυτό το σημείο αξίζει απλά ν' αναφέρουμε το μάλλον αυτονόητο: Κανένας άνθρωπος, όσο μορφωμένος ή επιτυχημένος κι αν υπήρξε στον επαγγελματικό του τομέα, δεν κατόρθωσε να αποφύγει τα λάθη, τις αποτυχίες, τις αδυναμίες, τις προκλήσεις είτε σε προσωπικό, είτε σε επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο. Ίσα-ίσα που η ανθρώπινη ιστορία έχει δείξει πως κάθε δύσκολη στιγμή που προκύπτει στις ζωές όλων μας, αποτελεί μια ευκαιρία για να προχωρήσει κανείς μπροστά. Έτσι και οι ευρέως γνωστοί ειδικοί ψυχικής υγείας  - στους οποίους ομολογουμένως πρέπει να 'μαστε ευγνώμονες για τη σκληρή δουλειά τους πάνω στην οποία βασίστηκε η εξέλιξη της ψυχολογίας και της ψυχοθεραπείας – υπήρξαν άνθρωποι που έζησαν κανονικές ζωές, αντιμετώπισαν τετριμμένα προβλήματα, βίωσαν προβληματικές σχέσεις τις οποίες - παρά την εμπειρία τους και την επιτυχημένη πορεία τους στον τομέα της ψυχικής υγείας - δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν πάντα με τον καλύτερο τρόπο.

Πολλοί καλλιτέχνες θέλοντας να δείξουν την πιο ανθρώπινη, λιγότερο ιδανική αλλά κι εξίσου ενδιαφέρουσα πλευρά αυτών των σπουδαίων προσωπικοτήτων, προσπάθησαν να τους μεταφέρουν στα μάτια των θεατών σε μια πιο “φθαρτή” εκδοχή. Έτσι, πολλοί σκηνοθέτες και ηθοποιοί μετέφεραν κατά καιρούς κομμάτια από τις ζωές του Freud, του Jung κι άλλων σπουδαίων επιστημόνων στην μικρή και μεγάλη οθόνη με στόχο όχι να καταρρίψουν τον μύθο αλλά ίσως να τον ξαναχτίσουν από την αρχή με πιο ανθρώπινα, ζωντανά χρώματα. Ας μην ξεχνάμε τη φυσική περιέργεια κι ανάγκη του ανθρώπου να έρχεται κοντά σε κάποιο υποκείμενο που θαυμάζει, προκειμένου να το γνωρίσει καλύτερα και να επιβεβαιώσει γι' ακόμη μια φορά τη σοφία του θαυμασμού και της εκτίμησης του σχετικά μ' αυτό.

Έτσι, πολλοί σπουδαίοι επιστήμονες του 20ου αιώνα οι οποίοι άφησαν ιστορία με το έργο τους, πήραν σάρκα και οστά μέσα από διάφορες τηλεοπτικές σειρές και κινηματογραφικές ταινίες και το ευρύ κοινό είχε την ευκαιρία να μάθει καλύτερα τις ζωές τους, προσπαθώντας παράλληλα να κατανοήσει το πως τα διάφορα γεγονότα που έζησαν τους οδήγησαν να γίνουν αυτοί που έγιναν και να καταφέρουν όσα κατάφεραν. Μερικές από τις πιο γνωστές κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές των τελευταίων ετών είναι οι εξής:

Ψυχή & Σώμα (The soul keeper)

Η ιστορία της γνωριμίας του Carl Jung και της θεραπευόμενης του Sabrina Spielrein μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη το 2003. Η αρχή της θεραπευτική τους σχέσης και η εφαρμογή της μεθόδου της ψυχανάλυσης του Freud από τον Jung, η μετέπειτα φιλική κι ερωτική σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενης, καθώς και η αδυναμία της συνέχισης αυτής (αφού μεταξύ άλλων ο Jung ήταν παντρεμένος και δεν σκόπευε να πάρει διαζύγιο από τη γυναίκα του) καταλαμβάνει το μεγαλύτερο κομμάτι αυτής της ταινίας. Το τέλος ακολουθεί με συνέπεια την αληθινή πορεία των γεγονότων: Η Sabrina θα χωρίσει από τον Jung και θα μετακομίσει μόνιμα στη Ρωσία, όπου θα εκπαιδευτεί και θ' ασκήσει η ίδια το επάγγελμα της ψυχαναλύτριας, μέχρι τον πρόωρο θάνατο της.

Μια επικίνδυνη μέθοδος (A dangerous method)

Ακόμη μια ταινία η οποία έχει ως θέμα τη σχέση του Jung με τη Sabrina Spielrein. Σ' αυτή την ταινία όμως δίδεται ξεχωριστή βαρύτητα και σημασία στη σχέση των Freud-Jung καθώς και στις έντονες διαφωνίες τους τόσο σ' επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο, οι οποίες έφεραν τη μοιραία ρήξη στη μακρόχρονη σχέση τους. Πολλοί είπαν πως οι δημιουργοί της συγκεκριμένης ταινίας ήταν προκατειλημμένοι υπέρ του Jung κι ενάντια του Freud, αλλιώς δεν εξηγείται η προσπάθεια τους να παρουσιάσουν τον Freud σαν τον κακό και περιοριστικό δάσκαλο, ο οποίος δεν άφηνε τον ατίθασο, ευφάνταστο μαθητή του Jung να προχωρήσει με τις επαγγελματικές ανησυχίες του. Ο καθένας ας παρακολουθήσει την ταινία κι ας βγάλει τα συμπεράσματα του. Αυτό που εγώ θεωρώ ως την μεγάλη προσφορά αυτής της ταινίας στο κοινό είναι η παρακολούθηση της σχέσης δυο σπουδαίων ψυχαναλυτών, οι οποίοι ολοφάνερα εκτιμούσαν και σεβόντουσαν ο ένας τον άλλον για χρόνια, παρά τις διαφωνίες τους και τις συγκρούσεις τους.

Δείτε το trailer:

Όταν έκλαψε ο Νίτσε (When Nietzsche wept)

Η νουβέλα του Irvin Yalom μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη το 2007. Σ' αυτή την ταινία ο γιατρός Josef Breuer συναντά τον φιλόσοφο Friedrich Nietzsche και μια σημαντική φιλία ξεκινά ανάμεσα στους δύο άντρες. Ο  Friedrich Nietzsche υποφέρει από ημικρανίες, ενώ ο  Josef Breuer χρειάζεται βοήθεια για να ξεπεράσει την έρωτα του για μια νεαρή ασθενή του, η οποία διαγνώστηκε με υστερία (εδώ έχουμε μια παρόμοια συνθήκη μ' αυτήν του του Jung και της Spielrein).

Η ταινία καταφέρνει να μεταδώσει αυτό που επεδίωξε ο Yalom στο βιβλίο του: Ν' αναδείξει την ίσως αναγκαία και σίγουρα ενδιαφέρουσα συνύπαρξη φιλοσοφίας-ψυχανάλυσης, αλλά και τα άγχη και τις ανθρώπινες αδυναμίες δυο σπουδαίων προσωπικοτήτων του 19ου αιώνα.

Δείτε το trailer:

Freud (1984)

To BBC φημίζεται για την παραγωγή ποιοτικών τηλεοπτικών σειρών. Μία από τις πιο αξιόλογες σειρές του αποτελεί αναμφίβολα η μίνι σειρά 6 επεισοδίων με θέμα τη ζωή και την σπουδαία καριέρα του Freud. Οι θεατές έχουν την ευκαιρία μέσω αυτής της σειράς να γνωρίσουν καλύτερα το μεγαλείο του επιστήμονα Freud αλλά συγχρόνως και την απλή καθημερινή ζωή του συζύγου, φίλου και πατέρα Freud. Ο ηθοποιός David Suchet ενσάρκωσε μοναδικά τον πατέρα της ψυχανάλυσης σ' αυτή την σειρά και κέρδισε πλήθος βραβείων για την ερμηνεία του.

Kinsey – Ας μιλήσουμε για το σεξ (KinseyLet's talk about sex)

To 2004 κυκλοφορεί μια βιογραφική ταινία με θέμα τη ζωή και το έργο του Alfred Kinsey, του ανθρώπου που τη δεκαετία του '50 μίλησε όπως κανείς άλλος μέχρι τότε για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα και συμπεριφορά. Τα πρωτότυπα και τολμηρά πειράματα του, το πάθος και η ανάγκη του να μιλήσει χωρίς ταμπού για το σεξ, καθώς και το ταξίδι εύρεσης της προσωπικής σεξουαλικής του ταυτότητας είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που κάνουν τη συγκεκριμένη ταινία σπουδαία.

Δείτε το trailer:

Masters of sex

Μετά το θάνατο του Alfred Kinsey, το σπουδαίο και δύσκολο έργο του συνέχισαν με πείσμα και όρεξη το δίδυμο William Masters & Virginia Johnson. Τα τολμηρά, εντατικά πειράματα τους δεν αφορούσαν μόνο την παρακολούθηση της καθεαυτής σεξουαλικής πράξης και των ανθρώπινων σωματικών συμπτωμάτων/αντιδράσεων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας αυτής. Υπήρξαν από τους λίγους που μελέτησαν τη σεξουαλική συμπεριφορά σε όλο το εύρος της, ενώ ασχολήθηκαν ιδιαιτέρως με τη θεραπεία σεξουαλικών δυσλειτουργιών. Ήταν οι πρώτοι που χώρισαν τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες σε δύο κατηγορίες: Αυτές που οφείλονται σε οργανικά αίτια κι αυτές που οφείλονται σε ψυχολογικά αίτια. 

Δείτε το trailer:

Πέρα από το σπουδαίο έργο τους, εξίσου σημαντική κι ενδιαφέρουσα ήταν και η προσωπική σχέση των δυο συνεργατών. Η τηλεοπτική σειρά δίνει ξεχωριστή σημασία στη διαμόρφωση και τη διάρκεια αυτής της επαγγελματικής και προσωπικής σχέσης που κράτησε πάνω από 30 χρόνια.

Ποιες άλλες τηλεοπτικές σειρές και ταινίες με θέμα τη ζωή και το έργο σπουδαίων επιστημόνων ψυχικής υγείας έχετε υπόψιν σας; Μπορείτε να προτείνετε ελεύθερα κάποιες που ξεχωρίζετε.

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...