Το “Take Shelter” συνιστά ένα επιτυχές και σύμφωνο με την υπάρχουσα γνώση πορτρέτο ενός ανθρώπου που σταδιακά λυγίζει υπό το βάρος μιας σοβαρής ψυχικής διαταραχής, όπως η σχιζοφρένεια. Και η μεγάλη επιτυχία του βρίσκεται ακριβώς στο πώς επιλέγει να την προσεγγίσει.
Ζούμε σε τρομακτικές εποχές. Ανά πάσα στιγμή κάποιο είδος καταστροφής – οικονομικής, περιβαλλοντικής, υγειονομικής- μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή μας, στερώντας μας πολλά από αυτά που δεν αντέχουμε να χάσουμε, πολλά από αυτά που συγκροτούν την σταθερότητά μας.
Ο Κέρτις ζει μια σταθερή και ισορροπημένη ζωή με την γυναίκα και την κόρη του. Εργάζεται σε μια κατασκευαστική εταιρεία με καλές παροχές και διατηρεί ένα σπίτι στο Οχάιο περιτριγυρισμένο από μεγάλες εκτάσεις με κτήματα. «Έχεις μια καλή ζωή», του λέει ο φίλος του Ντιούαρτ. «Νομίζω ότι αυτό είναι το καλύτερο κομπλιμέντο που μπορείς να κάνεις σε έναν άντρα: να κοιτάξεις τη ζωή του και να πεις ότι είναι καλή».
Η αγωνία λοιπόν αυτή να μη χαθεί είναι μεγάλη και ο παράλογος φόβος για μια σημαντική απειλή σταδιακά τρυπώνει στο μυαλό του. Με αφορμή την πρόσφατη κακοκαιρία, ο Κέρτις αποκτά κάποιους φριχτούς εφιάλτες και όλοι συνδέονται με μια πρωτοφανή καταιγίδα που αισθάνεται ότι πλησιάζει. Το σκυλί του τον δαγκώνει και ξυπνά με έναν αφόρητο πόνο στο χέρι. Κάποιοι περίεργοι άνθρωποι θέλουν να αρπάξουν την κόρη του. Αντικείμενα ίπτανται στον αέρα. Ο Ντιούαρτ αποπειράται να τον σκοτώσει.
Είναι μόνο όνειρα ή κάτι παραπάνω; Μήπως λειτουργούν σαν διαίσθηση, σαν προειδοποιήσεις για ό,τι έρχεται; Η αίσθησή τους βιώνεται με τέτοια ένταση, ώστε μοιάζουν εντελώς αληθινά. Κι έτσι, προχωρά σε διάφορες περίεργες κινήσεις προκειμένου να προστατεύσει τον ίδιο και την οικογένειά του. Προσπαθώντας να νικήσει την αγωνία που τον κατακλύζει, ξεκινά να αναδιαμορφώνει το παλιό καταφύγιο που έχει στην αυλή, ώστε να είναι προετοιμασμένοι για την επερχόμενη καταστροφή.
Παράλληλα, παλεύει να κατανοήσει τι του συμβαίνει. Γνωρίζει ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά, γίνεται ανήσυχος και ευερέθιστος και σκέφτεται συνεχώς την διάγνωση της μητέρας του με παρανοειδή σχιζοφρένεια σε ανάλογη ηλικία με την δική του. Διαβάζει βιβλία και απευθύνεται σε ειδικούς, όμως αδυνατεί να ξεπεράσει τον συναισθηματικό χείμαρρο που βιώνει. Ξεχνάει και κάνει παρορμητικά λάθη. Αλλά τι νόημα θα έχουν όλα αυτά όταν ό,τι σκέφτεται αποδειχθεί αληθινό;
Ο σκηνοθέτης Τζεφ Νίκολς μας μεταδίδει επιτυχώς το αγωνιώδες συναίσθημα του ήρωά του, με τον οποίο μοιραζόμαστε καθ’ όλη την διάρκεια της ταινίας τον φόβο ότι κάτι επικίνδυνο πρόκειται να συμβεί.
Το “Take Shelter” συνιστά ένα επιτυχές και σύμφωνο με την υπάρχουσα γνώση πορτρέτο ενός ανθρώπου που σταδιακά λυγίζει υπό το βάρος μιας σοβαρής ψυχικής διαταραχής, όπως η σχιζοφρένεια. Και η μεγάλη επιτυχία του βρίσκεται ακριβώς στο πώς επιλέγει να την προσεγγίσει.
Μας καθιστά κοινωνούς όλου του τρόμου που βιώνει πρωτίστως το άτομο που αντιμετωπίζει τα συμπτώματα, της απελπισίας του να αδυνατείς να ξεχωρίσεις την πραγματικότητα από την ψευδαίσθηση, του βάρους του να ξεπεράσεις την εμμονή της παραληρητικής ιδέας. Κι έτσι καταρρίπτει τους μύθους γύρω από την συναρπαστική για τον θεατή αλλά ουσιαστικά κακοποιημένη κινηματογραφικά έννοια της ψύχωσης.
Έπειτα, μας μεταφέρει την ανησυχία των αγαπημένων προσώπων, που βλέπουν σταδιακά τον κατακερματισμό του ανθρώπου τους, ενώ με ένα αμφίσημο και ιδιαίτερο τέλος, που παραμένει ανοιχτό στις ερμηνείες, επισφραγίζει την σωτήρια σημασία της υποστήριξης, του μαζί.
Όσο αδύνατο κι αν μοιάζει το να ξεπεράσει κανείς τους βαθιά ριζωμένους φόβους του, όσο τρομερή και διαγνωστικά τεκμηριωμένη είναι η δυσκολία, με την κατάλληλη βοήθεια και συνεργασία το ασήκωτο βάρος στους ώμους του ενός διαμοιράζεται, ο παραλυτικός τρόμος ελέγχεται, η αγωνία καταλαγιάζει.
Τέλος, το “Take Shelter”, πέρα από μια δραματική αφήγηση για την αγωνιώδη φύση της ψυχικής ασθένειας, μπορεί να διαβαστεί ως μια ιστορία τρόμου, που στοιχειώνει όχι επειδή περιέχει φαντάσματα και τέρατα στο σκοτάδι, αλλά επειδή μας θυμίζει κοινούς, προσιτούς φόβους και τρόπους να τους αντιμετωπίσουμε.
Όταν τα πράγματα είναι ασταθή και δύσβατα, όταν η εποχή κυριαρχείται από ανελέητες φοβίες, πού τελειώνει η λογική και πού ξεκινά το παράλογο; Έπειτα, πού μπορεί να φτάσει; Η πανδημία που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια ταιριάζει γάντι στο καταστροφολογικό υπόβαθρο του Νίκολς και οι σκέψεις που γεννά η ταινία είναι πιο επίκαιρες από ποτέ.
Δείτε εδώ το trailer
Συγγραφέας: Ανδρομάχη Σδούκου, Ψυχολόγος με εκπαίδευση στις Μεταμοντέρνες Προσεγγίσεις στην ψυχοθεραπεία καθώς και στην Συστημική σκέψη και προσέγγιση
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
