Να έχεις ή να είσαι; Η πιο ουσιαστική ερώτηση της εποχής μας.
Ζούμε σε έναν κόσμο που μας μαθαίνει να μετράμε την αξία μας με βάση αυτά που έχουμε: αντικείμενα, τίτλους, χρήματα, επιτεύγματα. Η κατοχή –υλική και συμβολική– έχει γίνει το θεμέλιο της ταυτότητας. Κι όμως, όσο περισσότερο «έχουμε», τόσο πιο πολύ νιώθουμε ότι κάτι μας λείπει.
Από την παιδική ηλικία, ενθαρρυνόμαστε να αποκτούμε: παιχνίδια, βαθμούς, φίλους, εμπειρίες. Η έννοια του «έχω» συνδέεται με την ασφάλεια, την επιτυχία, την ολοκλήρωση. Στην ενήλικη ζωή, αυτό μεταφράζεται σε συσσώρευση: περιουσίας, κύρους, ακόμη και γνώσης. Δεν μαθαίνουμε να είμαστε ευτυχισμένοι∙ μαθαίνουμε να έχουμε πράγματα που υποτίθεται πως θα μας κάνουν ευτυχισμένους.
Αλλά το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Η κατοχή δεν σταματά ποτέ. Όταν ο άνθρωπος ορίζει τον εαυτό του μέσα από αυτά που έχει, κινδυνεύει διαρκώς από την απώλεια. Χάνει τον έλεγχο, την ταυτότητα, την αίσθηση νοήματος, γιατί όλα όσα έχει είναι εξωτερικά. Η απουσία σταθερού εσωτερικού πυρήνα τον καθιστά ευάλωτο, εξαρτημένο και συχνά δυστυχισμένο.
Ο δρόμος της ύπαρξης δεν βασίζεται στην κατοχή αλλά στην εμπειρία, στη σύνδεση, στη δημιουργία. Η αγάπη γίνεται προσφορά και όχι κτήση. Η γνώση παύει να είναι συλλογή πληροφοριών και γίνεται ζωντανή κατανόηση. Η χαρά γεννιέται από τη συμμετοχή, όχι από την απόκτηση.
Το να «είσαι» δεν σημαίνει απλώς να υπάρχεις, αλλά να ζεις με επίγνωση, παρουσία και νόημα. Είναι μια πράξη ελευθερίας, μια καθημερινή επιλογή να σταθείς απέναντι στον κόσμο χωρίς μάσκες, χωρίς υπερκαλύψεις, χωρίς να μετράς την αξία σου με εξωτερικά μέτρα.
Αυτή η στροφή δεν είναι εύκολη — ειδικά μέσα σε μια κοινωνία που ανταμείβει την επίδειξη και όχι το βίωμα. Απαιτεί εσωτερική δουλειά, επιμονή και συχνά το θάρρος να πας αντίθετα στο ρεύμα. Όμως ο κυρίαρχος τρόπος ζωής, αυτός που βασίζεται στην κατοχή, δεν οδηγεί ούτε σε αληθινή ευτυχία ούτε σε ουσιαστική σχέση με τον εαυτό και τους άλλους.
Ίσως η πληρότητα που αναζητούμε δεν βρίσκεται στα επόμενα πράγματα που θα αποκτήσουμε, αλλά στον επόμενο βαθμό επίγνωσης που θα κατακτήσουμε.
Αυτή η θεώρηση της ζωής παρουσιάζεται με εντυπωσιακή σαφήνεια στο έργο Να έχεις ή να είσαι; του Έριχ Φρομ, ψυχολόγου και κοινωνιολόγου. Ένα βιβλίο που παραμένει συγκλονιστικά επίκαιρο, καθώς αγγίζει μία από τις πιο καίριες ερωτήσεις του καιρού μας.
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα στο dioptra.gr και σε όλα τα συνεργαζόμενα βιβλιοπωλεία.
Διαβάστε τις πρώτες σελίδες του βιβλίου.
