Η βραβευμένη με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας το 2022, μας λέει ότι όλοι έχουμε το δικαίωμα να ζήσουμε τη ζωή που θέλουμε, ακόμη κι αν κάποιος μας χρειάζεται στη δική του.
Η ταινία CODA, σε σενάριο και σκηνοθεσία της Sian Heder, είναι μια όμορφη και συγκινητική ταινία ενηλικίωσης με αίσιο τέλος. Μπορεί να προσπαθείς να υπερασπιστείς το δικαίωμα στη ζωή σου απέναντι σε κάποιον που σε χρειάζεται αλλά όλες αυτές οι δύσκολες ιστορίες ζωής δεν τελειώνουν με κατανόηση, αποδοχή και υποστήριξη.
Είναι δύσκολο να ξεφύγεις και να είσαι ο εαυτός σου όταν υπάρχουν απαιτήσεις, μια αίσθηση υποχρέωσης και ο φόβος ότι η φυγή σου από το σπίτι τους πληγώνει τους γονείς σου. Πολλοί άνθρωποι ζουν με ενοχές και χωρίς να ζουν ουσιαστικά τη ζωή τους, μέχρι και την ενηλικίωση, χωρίς ποτέ να νιώθουν ότι δικαιούνται να είναι ο εαυτός τους. Η Ρούμπι Ρόσσι, πρωταγωνίστρια της ταινίας είναι μία από τις τυχερές.
Η Ρούμπι είναι παιδί κωφών ενηλίκων (Child Of Deaf Adults – CODA). Είναι το μόνο ακούον μέλος μιας οικογένειας κωφών που βγάζει τα προς το ζην με φρέσκα αλιεύματα, σε ένα αλιευτικό σκάφος. Είναι δύσκολο να νιώθεις διαφορετικός και αμήχανος ανάμεσα σε παιδιά της ηλικίας σου, όταν δεν έχεις μάθει να «μιλάς» με άλλους.
Ωστόσο, είναι εξίσου ιδιαίτερα δύσκολο να είσαι τόσο διαφορετικός από την υπόλοιπη οικογένειά σου όταν ακόμη και ο μεγαλύτερος αδελφός σου είναι κωφός. Είσαι η εξαίρεση. Και επίσης, ΤΡΑΓΟΥΔΑΣ. Δυνατά μόνο για τον εαυτό σου.
Έχεις αυτή τη σπουδαία φωνή που δεν ξέρεις καν ότι είναι υπέροχη. Επειδή οι πιο σημαντικοί άνθρωποι για σένα δεν μπορούν να σε ακούσουν, όχι μόνο το πώς τραγουδάς, αλλά και το τι θέλεις μόνο για τον εαυτό σου.
Και, όχι μόνο αυτό. Δεν μπορούν να ακούσουν τα σήματα της ακτοφυλακής στον ασύρματο, οπότε δεν ξέρουν αν κινδυνεύουν στη θάλασσα. Ή αν παραβιάζουν τους κανόνες. Αυτό συμβαίνει αν ΕΣΥ δεν είσαι εκεί. Οπότε, αλήθεια, πώς μπορείς να σκεφτείς να έχεις μια δική σου ζωή;
Τι γίνεται αν σε χρειαστούν ή εάν όντως σε χρειάζονται;
Σε χρειάζονται πραγματικά; Έτσι φαίνεται. Στην πραγματικότητα, είναι αδύνατο να το αμφισβητήσει κανείς, όταν στηρίζονται σε εσένα όλη σου τη ζωή. Στην ταινία CODA, αυτή είναι η πραγματικότητα της Ρούμπι, που μπορεί να είναι και η δική σας. Γονείς που είναι ανήμποροι να κάνουν τόσα πολλά πράγματα μόνοι τους. Γονείς που βασίζονται σε εσένα και συναισθηματικά.
Η οικογένεια της Ρούμπι την χρειάζεται για να τους διερμηνεύει. Είναι γεγονός. Δεν μπορούν να ακούσουν και επιπλέον δεν αισθάνονται αποδεκτοί στην κοινότητα των άλλων ψαράδων ή συζύγων. Είναι σίγουροι ότι τους περιφρονούν και τους παρεξηγούν και έτσι παραμένουν μοναχικοί. Η οικογένεια είναι ολόκληρη η ζωή τους.
Οι γονείς της Ρούμπι φοβούνται τους άλλους ψαράδες όπως η Ρούμπι τα άλλα παιδιά στο σχολείο. Προσπαθεί να κρύβεται και έχει μόνο μία φίλη. Το σκάει γρήγορα, αν φοβάται ότι δεν θα είναι αρκετά καλή όταν θα περάσει από οντισιόν για τη χορωδία ή όταν ο Mάιλς φαίνεται να την ντροπιάζει. Νιώθει τόσο διαφορετική, που είναι σίγουρη ότι δεν θα αρέσει γι’ αυτό που είναι.
Είναι δύσκολο να ξεφύγεις από αυτό που ξέρεις ότι είναι ασφαλές. Η Ρούμπι αγωνίζεται. Φοβάται για πολλούς λόγους. Αργότερα βλέπουμε ότι η οικογένειά της δεν είναι τόσο ανήμπορη ή ευάλωτη όσο φαίνεται. Ο αδελφός της είναι ικανός, το ίδιο και οι γονείς της, μόλις αρχίσουν να πιστεύουν ότι έχουν κάτι που θέλουν οι άνθρωποι (έναν συνεταιρισμό για να πουλάνε τα δικά τους ψάρια).
Αυτό πρέπει να κάνει και η Ρούμπι και, πράγματι, κάνει το πρώτο της μεγάλο, τρομακτικό βήμα. Πρέπει να επιλέξει ένα μάθημα και αποφασίζει να συμμετάσχει στη χορωδία, επειδή της αρέσει να τραγουδάει. Και, παρόλο που στην αρχή το βάζει στα πόδια – συναντά κάποιον που θέλει να βοηθήσει. Κάποιον που τη «βλέπει».
Τι συμβαίνει αν κάποιος σε «δει», σε προσέξει;
Η Ρούμπι τρέχει, αλλά δεν πάει πολύ μακριά. Ο δάσκαλος της χορωδίας της, ο κύριος Βιγιαλόμπος, την πλησιάζει. Φαίνεται σκληρός επιφανειακά, το ίδιο και η Ρούμπι, αλλά μέσα τους είναι και οι δύο ευαίσθητοι και στοργικοί. Θέλει να βοηθήσει. Ειδικά όταν βλέπει αυτό που η Ρούμπι δεν μπορεί να δει στον εαυτό της: ότι είναι πραγματικά καλή και έχει ταλέντο.
Ο κύριος Βιγιαλόμπος και αυτός δεν την διευκολύνει, ωστόσο το κάνει με διαφορετικό τρόπο από τους γονείς της Ρούμπι. Περιμένει να δουλέψει σκληρά για να γίνει αυτό που είναι και να αναπτύξει τις δυνατότητές της. Μάλιστα, θέλει να περάσει από οντισιόν για το διάσημο Berklee College of Music. Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει να αφήσει τους γονείς της και ο δάσκαλος επιμένει να το πάρει σοβαρά και να πηγαίνει στις πρόβες στην ώρα της.
Μπορεί να το κάνει; Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να θέσει τη δική της ζωή σε προτεραιότητα έναντι των αναγκών των γονιών της. Αυτό δεν είναι εύκολο «αίτημα» όταν πρόκειται να πει «Όχι» στη μαμά και τον μπαμπά. Διότι, όταν το κάνει, η οικογένειά της θα έχει μεγάλα προβλήματα με την ακτοφυλακή και θα χάσει την άδειά της να ψαρεύει.
Οι ενοχές της ίδιας της Ρούμπι μαζί με τα ενοχοποιητικά παρακάλια τους ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν χωρίς αυτήν και ότι δεν μπορεί να τους αφήσει, την κάνουν συμβιβαστεί και να εγκαταλείψει το όνειρό της.
Εξάλλου, πώς μπορεί να είναι αυτή η υπαίτια να πληγωθούν ή να αποτύχουν οι άνθρωποι που αγαπάει; Όσο δύσκολο κι αν είναι για ένα παιδί να έχει τόσα πολλά στους ώμους του, δεν μπορεί να τους απογοητεύσει.
Η ταινία CODA μας λέει ότι έχεις το δικαίωμα να ζήσεις τη ζωή που θέλεις. Ίσως όμως να μην το ξέρεις. Αφού, πώς μπορείς να αισθάνεσαι ότι το δικαιούσαι, αν σου έχουν πει ότι «πρέπει», να ζεις σύμφωνα με τους κανόνες και τις προσδοκίες της οικογένειας; Ή αν σε έχουν κάνει να αισθάνεσαι υπεύθυνος για τους γονείς σου και ότι δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς εσένα;
Να το θυμάσαι αυτό: μπορεί να υπάρχει η δική σου πλευρά και η πλευρά των γονιών σου. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η δική τους πλευρά «κερδίζει» τη δική σου. Στην πραγματικότητα, ακριβώς το αντίθετο. Μπορείς να κατανοήσεις τα συναισθήματά τους, να δώσεις ό,τι μπορείς – αλλά δεν είναι καθήκον σου να θυσιάσεις τον εαυτό σου. Κανένα παιδί δεν πρέπει να το κάνει αυτό.
Δείτε το τρέιλερ:
Με πληροφορίες από το Characters On The Couch
