Το σημαντικότερο πράγμα στην ψυχοθεραπεία είναι η σχέση και η ενσυναίσθηση, η γνησιότητα και η άνευ όρων θετική στάση που φέρνει ο θεραπευτής μέσα στη σχέση. Ο Irvin Yalom μιλά για τα δώρα που έχει αποκτήσει από την ψυχοθεραπεία.
Καθώς μεγαλώνουμε, προσπαθούμε να ενστερνιστούμε τις πλήρεις δυνατότητες της ηλικίας, παράλληλα με τις προκλήσεις της. Αυτό είναι ένα αυθεντικό δώρο που μπορούμε να κάνουμε στους θεραπευόμενούς μας καθώς και στους σημαντικούς ανθρώπους στην προσωπική μας ζωή, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Και για να μην ξεχνάμε, είναι επίσης ένα δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στον ίδιο μας τον εαυτό.
Στην συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό Psychotherapy Networker, ο εμβληματικός υπαρξιακός ψυχοθεραπευτής Ίρβιν Γιάλομ, ηλικίας 86 ετών και συγγραφέας του best seller βιβλίου Στον Κήπο του Επίκουρου - Αφήνοντας πίσω τον Τρόμο του Θανάτου, αποκαλύπτει πώς η ποιότητα της ύπαρξής του με τους θεραπευόμενους, έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.
PSYCHOTHERAPY NETWORKER: Αν αναλογιστείτε όλα αυτά τα χρόνια που εργάζεστε ως θεραπευτής, ποια είναι η μεγαλύτερη διαφορά στην προσέγγισή σας σήμερα συγκριτικά με το ξεκίνημα της καριέρας σας πριν από 60 χρόνια;
ΓΙΑΛΟΜ: Αυτό που ξεχωρίζει είναι ότι νιώθω πολύ πιο άνετα με τον εαυτό μου, είμαι περισσότερο αυτοαποκαλυπτικός και συνδέομαι πιο άμεσα με τους θεραπευόμενούς μου. Για παράδειγμα, πρόσφατα με επισκέφτηκε μια νεαρή γυναίκα που πάσχει από πολιομυελίτιδα από μικρό παιδί.
Ένιωσα μεγάλο θαυμασμό για το τρόπο που έχει χειριστεί την ασθένειά της και το θάρρος με το οποίο ζει τη ζωή της. Έτσι, της το εξέφρασα με πολύ άμεσο τρόπο. Ως νεότερος θεραπευτής, μάλλον δεν θα ένιωθα την ελευθερία να εκφράσω την προσωπική μου αντίδραση με τόσο άμεσο τρόπο.
Αυτή την περίοδο, προσπαθώ να μην λογοκρίνω τον εαυτό μου ή να ακολουθώ άκαμπτα κάποιο συγκεκριμένο είδος κανόνων. Διαπιστώνω ότι είμαι πολύ πιο ανθρώπινος, παρών και ανοιχτός με τους ανθρώπους που συναντώ. Νιώθω επίσης μεγαλύτερη άνεση από ποτέ να εστιάζω απευθείας στην εμπειρία του εδώ και τώρα. Δεν αφήνω να περάσει ούτε μία συνεδρία χωρίς να επικοινωνήσω με έναν θεραπευόμενο για το πώς τα πάμε σε κάθε συνεδρία, αν είμαστε κάπως απόμακροι ή αν ίσως βιώνουμε μια ιδιαίτερη στιγμή εγγύτητας.
PN: Νιώθετε σαφώς πιο άνετα με τον εαυτό σας σε αυτό το στάδιο της καριέρας σας, αλλά υπάρχουν όμως κάποιες προκλήσεις δεδομένου ότι είστε ένας παλαιότερος θεραπευτής;
ΓΙΑΛΟΜ: Αυτή είναι πραγματικά μία δύσκολη ερώτηση γιατί είμαι στην ασυνήθιστη θέση να είμαι πολύ επιλεκτικός με τους ασθενείς που βλέπω. Μετά από όλα αυτά τα χρόνια, μπορώ να διακρίνω τους ανθρώπους που νομίζω ότι μπορώ να δουλέψω καλά μαζί και εκείνους που δεν μπορώ. Μπορώ να εντοπίσω αμέσως τι συμβαίνει και μπορώ να τους πω άμεσα: Αυτή την περίοδο κάνω μόνο σύντομη θεραπεία και νομίζω ότι χρειάζεστε κάποιον θεραπευτή που να μπορείτε να βλέπετε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Διαβάστε σχετικά: Ίρβιν Γιάλομ: "αυτό που έχει σημασία στην ψυχοθεραπεία είναι η προσωπική εντιμότητα και διαφάνεια"
PN: Όντας παλαιότερος θεραπευτής, υπάρχουν τρόποι με τους οποίους έχει βελτιωθεί η ποιότητα της δουλειάς σας;
ΓΙΑΛΟΜ: Περισσότερο από ποτέ. Όταν κάποιος έρχεται να με δει θεραπευτικά, ακόμα και για μια μόνο συνεδρία, έχω την αίσθηση ότι θέλω να είμαι γενναιόδωρος, θέλω να προσφέρω στο πρόσωπο αυτό κάτι που θα έχει ιδιαίτερη αξία.
Είμαι ακόμα περισσότερο συνειδητοποιημένος σε αυτή τη φάση της ζωής μου, πώς το να είμαι θεραπευτής με βάζει σε μια προνομιακή θέση έχοντας πρόσβαση στις οικείες ζωές άλλων ανθρώπων με τρόπους που λίγοι άνθρωποι τους επιτρέπεται να βιώσουν. Με την πάροδο του χρόνου, διαπίστωσα ότι το εκτιμώ αυτό όλο και περισσότερο.
PN: Υπάρχει κάτι στην ιδιότητα του ψυχοθεραπευτή που θεωρείτε προσωπικά χρήσιμο, καθώς αντιμετωπίζετε προκλήσεις στη δική σας ζωή που έχουν να κάνουν με το ότι μεγαλώνετε;
ΓΙΑΛΟΜ: Καθώς μεγαλώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι, χάνουν τους φίλους και την οικογένεια που είναι πολύ σημαντικοί γι’ αυτούς, και αισθάνονται πιο απομονωμένοι. Αλλά ένα μέρος των πλεονεκτημάτων του να είσαι θεραπευτής είναι ότι δεν αισθάνεσαι τόσο απομονωμένος, καθώς μεγαλώνεις.
Μπορείτε να συνεχίσετε να παίρνετε μέρος στους εσωτερικούς κόσμους των ανθρώπων και να μοιράζεστε σημαντικές εμπειρίες της ζωής τους. Η ιδιότητα του θεραπευτή μου προσφέρει μια πύλη μέσα από την οποία βιώνω στενές στιγμές με ανθρώπους όλων των ηλικιών.
PN: Έχετε γράψει πολλά στη διάρκεια της καριέρας σας για την αντιμετώπιση της θνησιμότητας και των υπαρξιακών ζητημάτων της ζωής. Αισθάνεστε συχνά μια ιδιαίτερη ποιότητα σύνδεσης με ανθρώπους που ασχολούνται με ζητήματα που αφορούν στο τέλος του κύκλου ζωής τους;
ΓΙΑΛΟΜ: Έχω μεγάλη εμπειρία σε αυτό το κομμάτι έχοντας δουλέψει με ανθρώπους που αντιμετώπιζαν θανατηφόρες ασθένειες και πλησίαζαν στο τέλος της ζωής τους. Επί 10 χρόνια δούλευα κυρίως με ανθρώπους που πέθαιναν από καρκίνο, πολλοί από τους οποίους ήταν ηλικιωμένοι και ένιωθαν απομονωμένοι.
Συχνά οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι να πουν, γι’ αυτό και απομακρύνονται. Επίσης, δεν θέλουν να ταλαιπωρούν τους πάντες με τους φόβους και την απελπισία τους. Έμαθα πόσο χρήσιμο είναι γι’ αυτούς να καταρρίψω αυτό το τείχος και να είμαι οικείος μαζί τους. Τους γνωστοποιούσα ότι αισθάνομαι άνετα να μιλώ για το θάνατο και την αντιμετώπιση τους τέλους της ζωής.
Πριν από μερικά χρόνια, θυμάμαι ότι είχα μείνει έκπληκτος, βλέποντας την ψυχίατρο Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος να παίρνει συνέντευξη από μερικούς πολύ άρρωστους ασθενείς που πέθαιναν και άνοιγε τις συνεντεύξεις, ρωτώντας τους απευθείας: Πόσο άρρωστος είσαι; Αυτός ο τρόπος να μπαίνει στη συνέντευξη ουσιαστικά τους γνωστοποιούσε: Είμαι πρόθυμη να πάω όπου είσαι πρόθυμος και εσύ να πας. Δεν χρειάζεται να κρατάς τίποτα κρυφό από μένα. Θα μπω στα βαθιά μαζί σου.
PN: Τι έχετε μάθει για τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι όταν προσπαθούν να αποδεχτούν το δικό τους θάνατο;
ΓΙΑΛΟΜ: Δεν ξέρω αν οι άνθρωποι φοβούνται τον ίδιο τον θάνατο, όσο το ότι φοβούνται ότι θα πεθάνουν. Είναι η διαδικασία που φοβούνται. Φυσικά, πολλοί θρησκευόμενοι άνθρωποι πιστεύουν σε μια μεταθανάτια ζωή και δεν βιώνουν μεγάλο φόβο. Αλλά για τους περισσότερους ανθρώπους, ο μεγαλύτερος φόβος για τη διαδικασία θανάτου είναι η απώλεια ελέγχου και η απώλεια της αυτονομίας τους, ο φόβος ότι δεν θα μπορέσουν να κινηθούν ή θα απομονωθούν σωματικά.
Πολλοί, ίσως κυρίως οι άνδρες, φοβούνται την απώλεια των σεξουαλικών δυνάμεών τους. Αλλά ίσως στην πραγματικότητα αυτό έχει να κάνει με την απώλεια της νιότης. Για πολλούς ανθρώπους, η σεξουαλική ώθηση είναι αυτή που τους δίνει την αίσθηση της δύναμης και της ζωτικότητας. Η εξασθένιση σε αυτό το κομμάτι μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποκαρδιωτική.
Διαβάστε σχετικά: Ίρβιν Γιάλομ: «Όσο αναζητούμε σκόπιμα το νόημα της ζωής, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να το βρούμε»
PN: Δεν είστε μόνο ένας δημιουργικός συγγραφέας, αλλά και ένας ένθερμος αναγνώστης. Υπάρχει κάτι που έχει γραφτεί για την εμπειρία του θανάτου και που σας έχει επηρεάσει ιδιαίτερα;
ΓΙΑΛΟΜ: Ένα βιβλίο που ξεχωρίζει για μένα είναι Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς του Τολστόι. Ένα από τα δυνατά χαρακτηριστικά αυτού του μυθιστορήματος είναι η συνειδητοποίηση του βασικού χαρακτήρα ότι ίσως πεθάνει με πολύ άσχημο τρόπο επειδή έχει ζήσει πολύ άσχημα και ότι ίσως να υπάρχει μια πιθανότητα να μπορεί να το αλλάξει αυτό μέχρι τη στιγμή του θανάτου του.
Καθώς αρχίζει να αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο υπάρχει στον κόσμο, ειδικά απέναντι στον νεαρό φροντιστή του, συνειδητοποιεί ότι μπορεί να ζήσει διαφορετικά και καλύτερα, ακόμα και μέχρι τη στιγμή του θανάτου του. Δεν μπορώ να σκεφτώ μια πιο σημαντική ιδέα που εμείς οι θεραπευτές μπορούμε να περάσουμε στους ασθενείς μας που μπορεί να έρχονται αντιμέτωποι με τη δική τους θνησιμότητα.
PN: Μετά από όλα αυτά τα χρόνια ως θεραπευτής, τι συμβουλές μπορείτε να προσφέρετε στον τομέα μας για το πώς το επάγγελμά μας μπορεί να εμπλουτίσει την πρακτική της θεραπείας;
ΓΙΑΛΟΜ: Φοβάμαι ότι θα πρέπει να συμφωνήσω με τον Καρλ Ρότζερς πάνω σε αυτό. Όπως πάντα έλεγε, το σημαντικότερο πράγμα στην ψυχοθεραπεία είναι η σχέση και η ενσυναίσθηση, η γνησιότητα και η άνευ όρων θετική στάση που φέρνει ο θεραπευτής μέσα στη σχέση. Στις μέρες μας οι άνθρωποι μιλάνε πολύ για την εμπειρικά επικυρωμένη θεραπεία, αλλά δεν υπάρχει τίποτα που να είναι περισσότερο εμπειρικά επικυρωμένο από τις ιδέες του Ρότζερς σχετικά με τη θεραπευτική σχέση.
Πηγή: psychotherapynetworker.org
