Το έργο του Abraham Maslow δεν είναι αψεγάδιαστο, αλλά το σημαντικό του χαρακτηριστικό είναι ότι μετατόπισε την οπτική της ψυχολογίας από την παθολογία, στις δυνατότητες που έχει μέσα του ο κάθε άνθρωπος.
Ο Abraham Maslow αποτελεί μία από τις πιο σπουδαίες μορφές στο χώρο της ψυχολογίας του 20ου αιώνα. Η ανθρωπιστική θεωρία της αυτοπραγμάτωσης, επηρέασε και ενέπνευσε πολλές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Η πυραμίδα των αναγκών, αποτέλεσε την πιο χαρακτηριστική ιδέα για το έργο του Maslow. Σύμφωνα με αυτή, υπάρχει μία ιεραρχία στην εκπλήρωση των αναγκών, οι οποίες ξεκινούν στη βάση της πυραμίδας με τις βιολογικές ανάγκες, στη συνέχεια κλιμακώνονται με το αίσθημα της ασφάλειας, της αγάπης, της εκτίμησης και στην κορυφή της πυραμίδας είναι η αυτοπραγμάτωση, η οποία αφορά στο να γίνει κανείς ο εαυτός που είχε τη δυνατότητα να γίνει.
Ωστόσο, γύρω από αυτή τη θεωρία, έχουν δημιουργηθεί διάφοροι μύθοι, ένας από τους οποίους είναι ότι για να προχωρήσουμε επίπεδο στην πυραμίδα των αναγκών, πρέπει να έχουμε εκπληρώσει όλες τις ανάγκες του προηγούμενου επιπέδου. Ο Maslow υποστήριξε ότι δεν είναι δυνατό να έχει εκπληρώσει κανείς το 100% της ανάγκης του για να επέλθει η επόμενη. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να έχει εκπληρώσει το 70% της ανάγκης για ασφάλεια και ταυτόχρονα να έχει φτάσει στο 10% της αυτοπραγμάτωσής του. Όμως, η προσοχή στις ανώτερες ανάγκες δίνεται πιο εύκολα όταν πληρούνται οι κατώτερες, όπως έχουν δείξει διαπολιτισμικές έρευνες .
Μία ακόμα παρερμηνεία, είναι η τοποθέτηση των γνωστικών αναγκών ως ξεχωριστές ανάγκες, κάτω από την αυτοπραγμάτωση. Στην πραγματικότητα, ο Maslow υποστήριξε ότι οι γνωστικές λειτουργίες είναι καθοριστικές για κάθε επίπεδο αναγκών και για αυτόν το λόγο τις χαρακτήρισε ως ένα εργαλείο χρήσιμο για κάθε ανάγκη, έξω από την πυραμίδα.
Επίσης, ο ίδιος ο Maslow δεν έθεσε στην κορυφή της πυραμίδας την αυτοπραγμάτωση. Είχε βάλει στην κορυφή ένα επίπεδο που το ονόμασε «peakers» και σε αυτό συμπεριέλαβε όλους τους ανθρώπους που έχουν ζήσει μία κορυφαία ή μυστικιστική εμπειρία, η οποία είναι πολύ πιθανό να τους έχει δώσει την αίσθηση ότι έχουν υπερβεί την ταυτότητά τους.
Ένας ακόμα μύθος, ο οποίος διαψεύδεται είναι ότι η θεωρία της αυτοπραγμάτωσης ενθαρρύνει τον εγωκεντρισμό. Πολλά χαρακτηριστικά που συνθέτουν την αυτοπραγμάτωση, κατά τον Maslow, είναι προσανατολισμένα στους άλλους. Δύο έννοιες κομβικές για τη θεωρία του ήταν η «gemeinschaftsgefühl», που κατά τον Adler σημαίνει την ψυχική υγεία που προέρχεται μέσα από τη φροντίδα για τους άλλους και η «bodhisattva», κατά τον βουδισμό, που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο που αγωνίζεται για την συμπόνια.
Τέλος, πολλοί επικριτές της αυτοπραγμάτωσης, την χαρακτήρισαν ως μία θεωρία ελιτίστικη και τη συνέδεσαν με ρατσιστικά και σεξιστικά στερεότυπα, κυρίως λόγω των ατόμων που χαρακτήρισε ο Maslow ότι έχουν κατακτήσει την αυτοπραγμάτωση. Όμως, αν και φαίνεται η αυτοπραγμάτωση ένα προνόμιο μόνο για όσους έχουν υψηλό εισόδημα και πολύ ελεύθερο χρόνο, ο ίδιος όρισε την αυτοπραγμάτωση ως το να είναι κανείς συνειδητά στη στιγμή, να αφιερώνεται στην εργασία του, να επιδιώκει τις καθημερινές συναναστροφές και τις σχέσεις, να θέτει υψηλούς στόχους και να ορίζει τη ζωή του με βάση τις δικές του αρχές και αξίες. Τα παραπάνω, είναι διαθέσιμα και χρήσιμα για όλους.
Κλείνοντας, ο Maslow, υποστήριξε ότι κανένας δεν είναι εκ γενετής ανώτερος από κανέναν, απλώς μερικοί άνθρωποι αξιοποιούν ολοκληρωμένα τις δυνατότητές τους. Σίγουρα το έργο του Maslow δεν είναι χωρίς ψεγάδια, αλλά ισχύει ότι μετατόπισε την οπτική της ψυχολογίας από την παθολογία, στις δυνατότητες που έχει μέσα του ο κάθε άνθρωπος. Γι’ αυτόν τον λόγο οι ιδέες του είναι απαραίτητο να κατανοηθούν σε βάθος, ώστε να χρησιμοποιηθούν για να βελτιώσουμε τους εαυτούς μας αλλά και τους επαγγελματίες που αποσκοπούν σε μία καλύτερη εκδοχή της ανθρωπότητας.
Με πληροφορίες από: The British Psychological Society
Έρευνα: Self-Actualization Myths: What Did Maslow Really Say?
Απόδοση: Γλυκερία Αποστολοπούλου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
