Η υπερβολική εξάρτηση από την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εξασθενήσει σταδιακά τις δεξιότητες σκέψης και τη δημιουργικότητά μας.
Μια νέα μελέτη έθεσε ως στόχο να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα και τα αποτελέσματα μπορεί να σας εκπλήξουν.
Οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να γράψουν εργασίες χρησιμοποιώντας μία από τις τρεις μεθόδους: εντελώς μόνοι τους (χωρίς εργαλεία), με τη βοήθεια μιας μηχανής αναζήτησης ή με τη βοήθεια ενός εργαλείου τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT. Μετά από αρκετές συναντήσεις, οι ομάδες άλλαξαν: ορισμένοι χρήστες τεχνητής νοημοσύνης έπρεπε να γράψουν χωρίς βοήθεια, ενώ ορισμένοι ανεξάρτητοι συγγραφείς δοκίμασαν την τεχνητή νοημοσύνη.
Ενώ η τεχνητή νοημοσύνη έκανε τη γραφή ταχύτερη και ευκολότερη, οι εγκεφαλικές τομογραφίες (χρησιμοποιώντας EEG) έδειξαν μια διαφορετική εικόνα. Τα άτομα που έγραψαν χωρίς εργαλεία εμφάνισαν τα πιο ενεργά και καλά συνδεδεμένα εγκεφαλικά δίκτυα. Οι χρήστες μηχανών αναζήτησης βρισκόταν στη μέση. Όμως, όσοι βασίστηκαν στην τεχνητή νοημοσύνη είχαν τη λιγότερη εγκεφαλική δραστηριότητα, ειδικά σε περιοχές που σχετίζονται με τη βαθιά σκέψη και τη συγκέντρωση.
Όταν οι χρήστες της τεχνητής νοημοσύνης άρχισαν να γράφουν μόνοι τους, η εγκεφαλική τους δραστηριότητα μειώθηκε περαιτέρω, υποδηλώνοντας ότι ο νους τους είχε προσαρμοστεί στο να κάνει λιγότερα. Είναι ενδιαφέρον ότι όσοι μεταπήδησαν από το να γράφουν μόνοι τους στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, εξακολουθούσαν να δείχνουν ισχυρή νοητική εμπλοκή, πιθανώς επειδή σκεφτόντουσαν κριτικά πώς να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο.
Πέρα από τις εγκεφαλικές τομογραφίες, υπήρχαν και άλλα προειδοποιητικά σημάδια. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν την τεχνητή νοημοσύνη ήταν οι λιγότερο πιθανό να αισθάνονται ότι τα δοκίμια τους ήταν δικά τους και συχνά δεν μπορούσαν να θυμηθούν τι είχαν γράψει. Οι ανθρώπινοι αξιολογητές και οι αυτοματοποιημένες βαθμολογίες επίσης αξιολόγησαν τα δοκίμια που είχαν συνταχθεί με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης ως πιο αδύναμα με την πάροδο του χρόνου.
Εν ολίγοις: ενώ τα εργαλεία γραφής τεχνητής νοημοσύνης είναι χρήσιμα, μπορεί να έχουν κρυφά κόστη. Η μελέτη υποδηλώνει ότι η υπερβολική εξάρτηση από την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εξασθενήσει σταδιακά τις δεξιότητες σκέψης και τη δημιουργικότητά μας.
Αυτό αποτελεί ένα σήμα κινδύνου για τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και όσους χρησιμοποιούν τακτικά την τεχνητή νοημοσύνη. Αυτά τα εργαλεία μπορεί να είναι αποτελεσματικά, αλλά δεν πρέπει να αντικαθιστούν τον δικό σας εγκέφαλο.
Συνοψίζοντας, ενώ η μελέτη θέτει ερωτήματα που προκαλούν σκέψη σχετικά με τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στη γνωστική λειτουργία, τα ευρήματα πρέπει να ερμηνευθούν ως προκαταρκτικά και όχι οριστικά. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα — ευρύτερη, μακροπρόθεσμη και πιο διαφοροποιημένη — προτού εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα LLMs (Large Language Models) επηρεάζουν τη μάθηση και τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Ενώ τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT μπορεί να μειώνουν την πνευματική προσπάθεια που απαιτείται για ορισμένες εργασίες — όπως η σύνταξη ενός πρώτου σχεδίου ή η αναζήτηση αναφορών — μπορούν επίσης να απελευθερώσουν γνωστικούς πόρους για πιο βαθιά εργασία. Με την αυτοματοποίηση επαναλαμβανόμενων ή χρονοβόρων εργασιών, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μας δώσει περισσότερο χρόνο και πνευματικό χώρο για να:
* Θέτουμε πιο σύνθετες ή υποθετικές ερωτήσεις
* Κάνουμε διεπιστημονικές συνδέσεις
* Δοκιμάζουμε και να βελτιώνουμε αφηρημένες ιδέες
* Ασχολούμαστε με περισσότερες επαναλήψεις δημιουργικής ή εννοιολογικής σκέψης
Ουσιαστικά, αν αλλάξουμε τον ρόλο μας από «παραγωγούς περιεχομένου» σε «επιμελητές, κριτικούς και ερευνητές περιεχομένου» της τεχνητής νοημοσύνης, αυτή μπορεί να γίνει ένα εφαλτήριο για πλουσιότερη διανοητική εξερεύνηση, και όχι υποκατάστατο αυτής.
Αυτό είναι σχετικό με τον τρόπο που οι αριθμομηχανές δεν κατέστρεψαν τη μαθηματική εκπαίδευση, αλλά την αναδιαμόρφωσαν. Μόλις αφαιρέθηκε το βάρος της αριθμητικής, οι μαθητές μπορούσαν να επικεντρωθούν περισσότερο στις έννοιες, την επίλυση προβλημάτων και τη μοντελοποίηση.
Έτσι, ναι, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μας επιτρέψει να συλλογιστούμε και να αμφισβητήσουμε με τρόπους που δεν έχουμε κάνει ποτέ πριν, αρκεί να παραμείνουμε σκόπιμοι, στοχαστικοί και ενεργοί στη διαδικασία. Το κλειδί δεν είναι αν η τεχνητή νοημοσύνη μειώνει την προσπάθεια, αλλά τι επιλέγουμε να κάνουμε με την προσπάθεια που εξοικονομούμε.
Έρευνα: https://arxiv.org/abs/2506.08872
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
