Πίσω από κάθε νέο ξεκίνημα, υπάρχει το όραμα και η επιμονή εκείνων που το πιστεύουν. Αυτή είναι η ιστορία του “SHIFT”, του μοναδικού υποστηρικτικού εργαλείου για το σύγχρονο ψυχοθεραπευτή στη διαχείριση της πληροφορίας που διακινείται στην πορεία των συνεδριών και στην επιλογή των πλέον κατάλληλων θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Το SHIFT είναι μια υπόθεση που δεν ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2016. Έχει πίσω του μια ιστορία που χρονολογείται πριν το 2004. Τότε βρεθήκαμε πρώτη φορά με τον Χάρη Πανταζόγλου με στόχο να του δείξω «κάποια πράγματα» στις βάσεις δεδομένων. Την εποχή εκείνη, αν κάποιος με ρωτούσε τι είναι η επιστήμη της ψυχολογίας θα προσπαθούσα πολύ για να απαντήσω κάτι διαφορετικής τάξης από την αστρολογία- πολύ δε περισσότερο για την έννοια της ψυχοθεραπείας. Υπό αυτήν την έννοια, υπήρχε μια ασυμμετρία μεταξύ εμού και του Χάρη, που φαινόταν ήδη ενήμερος για πολλά ζητήματα του χώρου της πληροφορικής και σίγουρα διατεθειμένος να προχωρήσει παραπέρα ώστε να στηρίξει τη δουλειά του.
Με την ιδιότητα του επαγγελματία πληροφορικού, συνάντησα στον υπολογιστή του Χάρη, ένα αξιόλογο σύστημα διαχείρισης πληροφορίας οργανωμένο σε μια βάση δεδομένων. Αλλά και στον ίδιο τον Χάρη, έναν πολύ έμπειρο επαγγελματία στον χώρο της ψυχικής υγείας με ιδιαίτερο σεβασμό απέναντι στους ασθενείς του και ευαισθησία στο θέμα του απορρήτου, κάτι που τότε μου φαινόταν λίγο υπερβολικό και υπερπροστατευτικό. Συγκεκριμένα, επρόκειτο για μια βάση δεδομένων καταγραφής ψυχοθεραπευτικών συνεδριών διαφόρων τύπων (ατομικών, ομαδικών, οικογενειακών και ζεύγους) με δυνατότητες αναζήτησης και αναφορών, την οποία χρόνο με τον χρόνο εξελίσσαμε όλο και περισσότερο.
Με την πάροδο των χρόνων, μέσω και εξαιτίας της φιλίας και βαθειάς εκτίμησης που προέκυψε μεταξύ δύο κατά τα φαινόμενα πολύ διαφορετικών αλλά κατά κάποιον τρόπο συμβατών ανθρώπων, ανακάλυψα τη δική μου ευχαρίστηση να διαλογίζομαι και να φιλοσοφώ σχετικά με θέματα ψυχολογίας, κλινικής ή όχι. Ωριμάζοντας ως άνθρωπός, ή μάλλον λόγω της αδυναμίας μου να ωριμάσω όσο θα επιθυμούσα, άρχισα να φλερτάρω με το ενδεχόμενο να εκπαιδευτώ στον τομέα της ψυχοθεραπείας, κάτι που εν τέλει ξεκίνησα εδώ και τέσσερα χρόνια. Σήμερα, χωρίς να έχω διακόψει την επαγγελματική μου ενασχόληση με τον χώρο της πληροφορικής και της μηχανικής, είμαι εκπαιδευόμενο μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Αναλυτικής Ομαδικής και Οικογενειακής Ψυχοθεραπείας, όπου ο Χάρης Πανταζόγλου είναι επόπτης και εκπαιδευτής.
Στα πλαίσια της εκπαίδευσής μου, διαπίστωσα πως ο επαγγελματίας στον χώρο, ιδιαίτερα ο νέος, αδικείται σε σχέση με τη στήριξη της δουλειάς του από εργαλεία πληροφορικής συγκρινόμενος με οποιονδήποτε άλλον επαγγελματικό χώρο. Μια έρευνα στο διαδίκτυο με έφερε σε επαφή μόνο με λογισμικά διαχείρισης λογιστικών ζητημάτων, ραντεβού, ιστορικού ασθενών ή ερωτηματολογίων. Ο πυρήνας του ψυχοθεραπευτικού έργου, η συνεδρία αυτή καθεαυτή, φαίνεται να αγνοείται επιμελώς από τα εγχώρια και τα διεθνή λογισμικά. Από την άλλη, εάν πριν από μερικά χρόνια ίσως και να έμπαινα στον πειρασμό να πιστέψω πως αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχει ανάγκη, πλέον μου είναι ξεκάθαρο όντας στον χώρο, ότι αυτό που ισχύει δεν είναι η απουσία ανάγκης, αλλά το γεγονός πως αυτή η ανάγκη δεν έχει επικοινωνηθεί. Το σύστημα διαχείρισης που χρονολογείται πριν το 2004, κατέστη μέσα στο μυαλό μου πρωτοπόρο, αλλά και εφαλτήριο για κάτι πλήρες.
Το κύτταρο της θεραπείας είναι η ίδια η συνεδρία.
Στη διάρκεια των συνεδριών, καθώς και κατά την επαλληλία τους, συμβαίνουν και επικοινωνούνται ζητήματα τα οποία εάν καταγράφονται με έναν δομημένο τρόπο, ώστε να καθίστανται εύκολα προσπελάσιμα και διαχειρίσιμα, αποκτούν μορφή. Ο θεραπευτής, εκτός από την κατάρτιση, την ενσυναίσθηση, την εναισθησία, τη διαίσθηση, την εμπειρία και τη λογική του, μπορεί να έχει ακόμα έναν σύμμαχο στη δουλειά του. Τη δυνατότητα επόπτευσης της ιστορικής εξέλιξης των θεραπευτικών συναντήσεων, ιδωμένης από διάφορους άξονες και οπτικές. Φυσικά και ο κάθε επαγγελματίας, θα έχει βρει τους δικούς του τρόπους να καταγράφει ή να ανακαλεί τα σημαίνοντα των συνεδριών, επιλέγοντας τις παρεμβάσεις του λαμβάνοντάς τα υπόψη ή μην. Ο κάθε δε νέος επαγγελματίας, θα είναι στη διεργασία του να αναζητήσει και αυτός τους δικούς του τρόπους να πράξει κάτι ανάλογο.
Σε μια εποχή ωστόσο που η πληροφορική έχει λύσει περισσότερα προβλήματα από όσα φανταζόμασταν πριν από μερικά χρόνια ότι θα μπορούσε, μοιάζει αν μη τι άλλο θεμιτό να γίνει και μια πιο οργανωμένη προσπάθεια να στηριχθεί ο ειδικός του χώρου υπό το πρίσμα της αξιοποίησης χρόνου και της αξιοπιστίας της διαχείρισης της πληροφορίας.
Μια ενδελεχής κουβέντα με τον Χάρη, αλλά και με την εταιρία πληροφορικής με την οποία συνεργάζομαι επαγγελματικά πάνω από 17 χρόνια, οδήγησε στο σήμερα, ή μάλλον στις αρχές του 2016. Πατώντας εδώ και κάποια χρόνια το κάθε μου πόδι σε διαφορετική βάρκα, το ένα στην πληροφορική και το άλλο στην ψυχοθεραπεία, ήρθε η ώρα να βγει κάτι από αυτό και πράγματι νομίζω πως τα καταφέραμε. Η ιδέα που κυοφορείται εδώ και δέκα τουλάχιστον χρόνια, ωρίμασε και μορφοποιήθηκε σε ένα εύχρηστο και αναντικατάστατο εργαλείο για τη δουλειά της ψυχοθεραπείας. Η επιστημονική καθοδήγηση του Χάρη Πανταζόγλου, η δική μου συμβολή στον καθορισμό των τεχνικών προδιαγραφών και στην εποπτεία του έργου, καθώς και η πολυετής εμπειρία και κατάρτιση των συνεργατών μου στην εταιρία CCS που ανέλαβε την υλοποίηση του έργου, οδήγησε στο SHIFT.
Πολλά είναι τα στοιχεία εκείνα στα οποία ο θεραπευτής μπορεί να σταθεί κατά περίπτωση.
Το παρουσιολόγιο του ασθενούς, οι άμυνες που ενεργοποιεί, τα ζητήματα που διέπουν τη συνεδρία. Ακόμα περισσότερο στην περίπτωση ομάδων, η τοπολογία της συνεδρίας, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών, τα ομαδικά φαινόμενα. Ανεξάρτητα με την ψυχοθεραπευτική σχολή, όλοι οι θεραπευόμενοι είναι ή δεν είναι συνεπείς, έχουν τη μία ή την άλλη σχέση με τα όρια, έρχονται με συγκεκριμένα αιτήματα τα οποία αλλάζουν ή όχι κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αντιστέκονται ή όχι σε κάποιον βαθμό με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Στόχος μας ήταν να μην μείνει το SHIFT στενά συνδεδεμένο με μία σχολή ψυχοθεραπείας, εάν και πολύ συχνά μπήκαμε σε αυτόν τον πειρασμό, τον οποίο αποφύγαμε σκεπτόμενοι πως η μουσική είναι μία, τα είδη είναι πολλά.
Το ζήτημα της ασφάλειας των δεδομένων ήταν επίσης κομβικό στην επιλογή της αρχιτεκτονικής του πληροφοριακού συστήματος, οπότε και εισάγαμε πολλαπλά επίπεδα ασφαλείας, από την ύπαρξη προσωπικού κωδικού πρόσβασης από πλευράς θεραπευτή, μέχρι και τη δυνατότητα απόσπασης των δεδομένων και την κρυπτογράφησή τους. Ίσως όμως το πιο σημαντικό προσόν του εργαλείου αυτού να είναι ότι η χρησιμότητά του αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο με τη χρήση του. Η προσωπική μου εμπειρία ως χρήστης αυτού του λογισμικού, κάθε μέρα μου επιβεβαιώνει αυτήν την πτυχή.
Έχω βαθειά ικανοποίηση που συμμετείχα σε αυτό το εγχείρημα, και νιώθω ότι όπως κάθε νέα προσπάθεια θα έχει τις ατέλειες και τις παιδικές της ασθένειες και είμαι χαρούμενος που θα συνεχίσω να συνεισφέρω στη βελτίωσή και στην εξέλιξή του με τη βοήθεια των παρατηρήσεων και της κριτικής όσων ήδη το χρησιμοποιούν και αυτών που προτίθενται να το χρησιμοποιήσουν.
Ενημερωθείτε για το SHIFT, το υποστηρικτικό εργαλείο του σύγχρονου ψυχοθεραπευτή
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του SHIFT.
Συγγραφέας: Τάκης Τσορώνης
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Ε.Μ.Π.
Σύμβουλος Εκπαιδευτικών Υπηρεσιών Πληροφορικής
Εκ. Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αναλυτικής Ομαδικής και Οικογενειακής Ψυχοθεραπείας.
