PsychologyNow Team

Παιδιά με προβλήματα ή προβληματικά παιδιά;

Παιδιά με προβλήματα ή προβληματικά παιδιά;

PsychologyNow Team
δύο αγοράκια που παίζουν στην παιδική χαρά με άγχος

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε αν το παιδί είναι απλώς «άτακτο» ή έχει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα; Αυτός ο διαχωρισμός είναι δύσκολος, ειδικά για τους εκπαιδευτικούς που χρειάζεται να διακατατέχονται από ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέματα ψυχικής υγείας.


Δεν υπάρχει τίποτα το ευχάριστο όταν βρεθείτε απέναντι σε μια θυμωμένη ή επιθετική έκρηξη ενός παιδιού, είτε είστε γονέας ή δάσκαλος. Και αν αυτή η έκρηξη συμβεί σε μια σχολική τάξη και όχι στο σαλόνι του σπιτιού σας, οι συνέπειες για το παιδί μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρές.

Πώς όμως μπορούμε να καταλάβουμε αν το παιδί είναι απλώς «άτακτο» ή έχει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα;

Οι μαθητές δεν πηγαίνουν μία μέρα στο σχολείο και λένε: "Σήμερα θα συμπεριφερθώ άσχημα", λένε οι ψυχολόγοι.

Περίπου το 80% των ψυχολογικών δυσκολιών των μαθητών που εκφράζονται στα σχολεία, μπορούν να εντοπιστούν άμεσα σε μία κατάσταση της ζωής του παιδιού. Δεν υποστηρίζεται ότι όλες οι δύσκολες ψυχολογικές καταστάσεις εκφράζονται με κακή συμπεριφορά, αλλά αναπόφευκτα υπάρχει κάποια σύνδεση. Όταν ένα παιδί χρειάζεται υποστήριξη και δεν τη λαμβάνει, τότε σαφώς επηρεάζεται αρνητικά η συμπεριφορά του.

Το Ξέσπασμα

Οι έρευνες που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα από το Mental Health Foundation υποδεικνύουν  ότι οι συμπεριφορές των παιδιών αλλάζουν όταν αισθάνονται «ανήσυχα» ή «λυπημένα» και η ψυχική ασθένεια δεν παρουσιάζεται μόνο όταν οι νέοι άνθρωποι ξεσπούν σε δάκρυα, όταν θέλουν να απομονωθούν ή να αυτοτραυματιστούν.

Το 25% των 1.323 ερωτηθέντων, ηλικίας 10 έως 15 ετών, δήλωσε ότι όταν αισθανόταν «πεσμένος» ή έντονα αγχωμένος, εμπλεκόταν πιο εύκολα σε διαπληκτισμούς ή τσακωμούς. Ένα ακόμη 25% δήλωσε ότι δυσκολεύτηκε να ολοκληρώσει την εργασία που είχε για το σπίτι. Και οι δύο αυτές συμπεριφορές είναι πιθανό να δημιουργήσουν προβλήματα σε ένα παιδί στο σχολείο.

Τι συμβαίνει πραγματικά; (Όπως λένε στους κύκλους συμβουλευτικής).

Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι τα συναισθήματα του άγχους μπορούν να προκύψουν από την κανονική λειτουργία ενός υγιούς εγκεφάλου. Όταν ο εγκέφαλος αισθάνεται απειλή, πραγματική ή φανταστική, «κατακλύζει» το σώμα με ορμόνες και αδρεναλίνη για να το κάνει πιο ισχυρό και γρήγορο.

Αυτή είναι η αντίδραση«πάλης ή φυγής» που μας κρατά ζωντανούς εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αυτή είναι η αντίδραση των ισχυρών, υγιών εγκεφάλων και έτσι είναι σχεδιασμένοι.

Για τα παιδιά που βιώνουν άγχος, οποιαδήποτε κατάσταση που είναι νέα, άγνωστη, δύσκολη ή αγχωτική, θεωρείται δυνητική απειλή. Η αντίδραση«της πάλης ή της φυγής» συμβαίνει αυτόματα και ακαριαία, στέλνοντας νευροχημικές ορμόνες μέσα στο σώμα τους, προετοιμάζοντάς τα για πάλη ή φυγή.

Το φυσικό τέλος στην πάλη ή την φυγή είναι η έντονη σωματική δραστηριότητα. Αν η απειλή ήταν πραγματική, θα αγωνιζόταν για τη ζωή τους ή θα έτρεχαν να σωθούν.

Αν το θέσουμε έτσι, είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί τα αγχωμένα συναισθήματα των νέων μπορούν να μετατραπούν σε γροθιές στην παιδική χαρά ή σε ένα θυμωμένο ξέσπασμα.

Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι οι νέοι που βιώνουν μη αναγνωρίσιμα ψυχικά προβλήματα, συχνά χαρακτηρίζονται ως προβληματικά παιδιά και όχι ως παιδιά με προβλήματα.

Είναι οι ταραχοποιοί, τα διαταραγμένα παιδιά στην τάξη - ή έτσι φαίνονται. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα αγόρια, τα οποία έχουν υψηλότερα ποσοστά αποκλεισμού από τα κορίτσια.

Τα αγόρια τείνουν να εξωτερικεύουν τις αλλαγές συμπεριφοράς. Έχουν την τάση να μπαίνουν σε καυγάδες και διαφωνίες και μπορεί να γίνουν πολύ πιο εμφανώς εκνευρισμένα. Τα κορίτσια τείνουν να εσωτερικεύουν τα συναισθήματά τους - θέλοντας απλά να μείνουν μόνα τους. Τα αγόρια με ενοχλητική συμπεριφορά κουβαλούν την ετικέτα ότι δεν είναι καλά παιδιά.

Πώς μπορούν λοιπόν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν πότε η κακή συμπεριφορά ενός παιδιού έχει υπερβεί το όριο και βαδίζει προς την κακή ψυχική υγεία;

Η συμπεριφορά τους «μιλά» συχνά για το πώς τα παιδιά επικοινωνούν τις κρυμμένες δυσκολίες ή την αγωνία τους. Είναι επομένως απαραίτητο να καταλάβετε τι προσπαθεί να σας πει ένα παιδί μέσω της συμπεριφοράς του.

Τα σοβαρά και επίμονα προβλήματα συμπεριφοράς - συνήθως γνωστά ως διαταραχές της συμπεριφοράς - είναι το πιο συνηθισμένο ψυχολογικό πρόβλημα των παιδιών.

Οι ενδείξεις ενός παιδιού που έχει διαταραχή συμπεριφοράς περιλαμβάνουν:

  • να είναι αντιδραστικά, θυμωμένα, μη συνεργάσιμα ή ευερέθιστα
  • να έχουν συχνά εκρήξεις θυμού και ξεσπάσματα
  • να είναι συνεχώς εριστικά ή να κατηγορούν τους άλλους για πράγματα που πηγαίνουν στραβά.

Πότε μια συμπεριφορά είναι προσπάθεια για επικοινωνία του παιδιού και πότε είναι ένα σύμπτωμα;

Αυτό είναι πολύ δύσκολο να το πούμε. Το βασικό θέμα που πρέπει να προσέξουμε είναι η συχνότητα της προκλητικής συμπεριφοράς.

Τα περισσότερα παιδιά δοκιμάζουν τα όρια τους και των άλλων, έχουν κακό έλεγχο των παρορμήσεών τους και αποτυγχάνουν να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους.

Χρειάζεται να διερευνήσουμε περισσότερα τα παιδιά, όταν αυτές οι συμπεριφορές επιμένουν με την πάροδο του χρόνου και δε συμμορφώνονται με τις συνήθεις συνέπειες καθώς αποτελούν και κίνδυνο για την ανάπτυξή τους και τις ευκαιρίες ζωής.

Ρυθμίζοντας τα συναισθήματα

Οι ψυχολόγοι προσθέτουν ότι αυτοί οι μαθητές ενδέχεται να βιώνουν την αγωνία της εμπιστοσύνης στη σχέση και προσπαθούν με σκληρό τρόπο να διαχειριστούν μια κατάσταση ή τα συναισθήματα που τους κατακλύζουν.

Μπορεί να έχουν χαμηλό έλεγχο των παρορμήσεων και να δυσκολεύονται να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους.

Για παράδειγμα, ένα 10χρονο αγόρι στο σχολείο μπορεί να πιστεύει ότι όλοι τον θεωρούσαν «δύσκολο μαθητή» με προβλήματα ψυχικής υγείας. Όμως,αν ήξερε πώς να μιλήσει ή να το διαχειριστεί, θα περιέγραφε τον εαυτό του ως ένα παιδί με έντονη αγωνία που συνδέεται με τη σωματική υγεία της μητέρας του και τις συχνές εισαγωγές στο νοσοκομείο.

Οι ψυχολόγοι εδώ υπογραμμίζουν τη διαφορά μεταξύ της «διάγνωσης» που δίνουν οι καθηγητές που βρίσκονται απέναντι από τη συμπεριφορά και του παιδιού που βιώνει την αγωνία του συναισθήματος.

Μια μικρή μελέτη σε ένα σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο Westminster, με μια ομάδα κοριτσιών ηλικίας 12 έως 14 ετών, που συνεχώς παρουσίαζαν προβλήματα, έδειξε τέλεια αυτή την πολικότητα.

Τα κορίτσια περιέγραφαν τον εαυτό τους ως πάσχοντα από άγχος, ενώ οι δάσκαλοι τα χαρακτήριζαν «αποδιοργανωτικά». Μπορεί πολλά σχολεία να έχουν εξαιρετική ευαισθησία στις ψυχολογικές καταστάσεις, όμως αυτό χρειάζεται να επικαιροποιείται και να βελτιώνονται ακόμη περισσότερο.

Και οι ψυχολόγοι καταλήγουν ότι αν δεν αντιμετωπίσουμε έγκαιρα τα ψυχικά προβλήματα, τότε κινδυνεύουμε να απογοητεύσουμε την επόμενη γενιά στην αρχή της ζωής τους.


Πηγή: bbc.com
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...