Για πολλά χρόνια έχει επικρατήσει η άποψη ότι η συναισθηματική ανάπτυξη και η ανάπτυξη των μαθησιακών ικανοτήτων αποτελούν δύο διακριτούς στόχους. Πολύ περισσότερο, οι εκπαιδευτικοί τείνουμε πολύ συχνά να θεωρούμε ως πρωτευούσης σημασίας την βελτίωση της ακαδημαϊκής επίδοσης αφήνοντας το συναισθηματικό κόσμο του παιδιού «εκτός σχολείου», στο περιθώριο της εκπαιδευτικής πράξης.
Σήμερα, τα νέα είναι σπουδαία, αφού ολοένα και περισσότερες έρευνες καθιστούν σαφές ότι μάθηση και συναίσθημα αλληλεπιδρούν με αποτέλεσμα κοινές διαπιστώσεις όπως: «Δεν κατάφερε να μελετήσει γιατί είναι στεναχωρημένος» ή «Είναι θλιμμένος γιατί δεν πήγε καλά στο τεστ» να αποκτούν βαθύτερο νόημα.
Στην πραγματικότητα, γονείς και εκπαιδευτικοί γνωρίζουμε κατά το μάλλον ή ήττον ότι τα μαθησιακά επιτεύγματα των παιδιών μας επηρεάζουν θετικά την ψυχολογία τους, ενώ η σχολική επιτυχία προκαλεί αρνητικά συναισθήματα. Από την άλλη πλευρά, τα αρνητικά συναισθήματα, και ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν αξιολογήσεις του εαυτού, έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη μάθηση. Έτσι, οι θλιμμένοι, απογοητευμένοι ή τρομαγμένοι μαθητές, οι μαθητές με χαμηλή αυτοεκτίμηση ή άγχος αποδίδουν λιγότερο στο σχολείο.
Υπό αυτή τη σκέψη, οι Alex Tendler και Shlomo Wagner κατέδειξαν με μια σειρά ερευνών ότι τα αρνητικά, αλλά και έντονα συναισθήματα, όπως ο ενθουσιασμός, επιδρούν παρεμποδιστικά στους μηχανισμούς σκέψης και μνήμης, που είναι απαραίτητοι για τη μάθηση. Αντιθέτως, συναισθήματα όπως η χαρά και το αίσθημα αποδοχής επιδρούν θετικά στην εργαζόμενη μνήμη, την προσοχή, τη λογική σκέψη και τη ροή ιδεών.
Όλα τα παραπάνω, λοιπόν, συνηγορούν στην άποψη ότι οι εκπαιδευτικοί οφείλουμε να συμπεριλαμβάνουμε τη συναισθηματική ανάπτυξη και ισορροπία των μαθητών μας στους βασικούς στόχους των παρεμβάσεών μας. Πώς όμως μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό;
Όπως σημειώνει ο Sylwester (1994), «τα συναισθήματα υπάρχουν. Δεν τα μαθαίνουμε με τον ίδιο τρόπο που αποστηθίζουμε τηλεφωνικούς αριθμούς ή διαβάζουμε το μάθημα της Ιστορίας και δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε εύκολα, αλλά δεν γίνεται και να τα αγνοήσουμε». Στο πλαίσιο αυτό, η παροχή ευκαιριών για συναισθηματική έκφραση, η κοινοποίηση του συναισθήματος στην ομάδα, η προτροπή για συναισθηματική αλληλεπίδραση στην τάξη μέσα από ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, παιχνίδια ρόλων κ.α., καθώς και η καθιέρωση ενός θετικού κλίματος στην τάξη μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά προς την κατεύθυνση της συναισθηματικής ανάπτυξης και της ενίσχυσης της μάθησης. Βοηθώντας τους μαθητές μας να αναγνωρίζουν και να αξιολογούν τα συναισθήματά τους, αλλά και να ανταποκρίνονται σ’ αυτά με κατάλληλους τρόπους, συντελούμε στην ενίσχυση του συναισθηματικού αυτοελέγχου τους. Αυτή η συναισθηματική ισορροπία τείνει να αντανακλάται θετικά όχι μόνο στις επιδόσεις των παιδιών, αλλά και στη γενικότερη διαθεσιμότητά τους για μάθηση.
Βιβλιογραφία
- Bower, G.H. (2014). How might emotions affect learning? (pp. 3-32). In: S. Ake-Christianson (ed.) The Handbook of Emotion and Memory: Research and Theory. Stockholm: Psychology Press.
- Sylwester, R. (1994). How Emotions Affect Learning. Educational Leadership, 52(2), 60-65.
- Tendler, A. & Wagner, S. (2015). Different types of theta rhythmicity are induced by social and fearful stimuli in a network associated with social memory. eLife, 4. DOI: 10.7554/eLife.03614
