Μπαίνουμε στις σχέσεις χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι τα προβλήματα που έχουμε, έχουν αφετηρία στις αόρατες εντολές που κουβαλάμε από τους γονείς μας.
Τα περισσότερα από τα ζευγάρια που μπαίνουν στη θεραπεία, δε διαθέτουν επαρκή κατανόηση για την πραγματική λειτουργία της δέσμευσης. Αντίστοιχα, στη θεραπεία ζεύγους, βλέπουμε τα ίδια λάθη δέσμευσης να γίνονται επανειλημμένα. Από αυτά τα λάθη, δύο ξεχωρίζουν ως τα πιο κοινά και τα πιο σοβαρά.
Το πρώτο λάθος είναι ότι οι άνθρωποι επιμένουν στα αποτελέσματα (τα οποία δεν μπορούν να ελεγχθούν) και όχι στις διαδικασίες (οι οποίες είναι πάντοτε υπό τον έλεγχό μας). Η πρώτη πρόταση του βιβλίου του Επίκτητου Η τέχνη του ζην (που κυκλοφόρησε πριν από 2.000 χρόνια και θεωρείται το πρώτο βιβλίο αυτοβοήθειας της ανθρωπότητας) είναι: Το μυστικό της ευτυχίας είναι να συνειδητοποιείς ότι ορισμένα πράγματα μπορούν να ελεγχθούν και κάποια δεν μπορούν.
Πουθενά αυτή η αλήθεια δεν είναι πιο εμφανής από ό,τι στις στενές σχέσεις. Ας χρησιμοποιήσουμε ένα οικείο παράδειγμα για να το καταλάβουμε: ένας παραδοσιακός όρκος γάμου μας δεσμεύει να αγαπάμε, να τιμούμε και να υπακούμε το σύντροφό μας μέχρις ότου ο θάνατος μας χωρίσει. Αυτή είναι μια δέσμευση που στοχεύει στο αποτέλεσμα και είναι καταδικασμένη να αποτύχει από την αρχή της. Κανένας από εμάς δεν ελέγχει αν θα ξυπνήσει ένα πρωί και θα αγαπά και θα τιμά το/τη σύντροφό του.
Τα συναισθήματα από τη φύση τους είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Αυτό που είναι υπό τον έλεγχό μας είναι πώς αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματά μας όταν τα ανακαλύψουμε. Μπορούμε να τα αγνοήσουμε, να τους δώσουμε προσοχή, να μιλήσουμε ειλικρινά για αυτά ή να σφιχτούμε για να τα κρύψουμε. Ορισμένες από αυτές τις επιλογές κάνουν σίγουρα καλύτερες τις σχέσεις.
Το δεύτερο λάθος είναι η αποτυχία να κατανοήσουμε μια βαθιά αλήθεια για τη δέσμευση: κάθε στιγμή και με κάθε τρόπο, παίρνουμε ακριβώς αυτό που είμαστε δεσμευμένοι να πάρουμε. Εδώ βρίσκεται το γιατί η ανακάλυψη αυτή είναι τόσο ανησυχητική όσο και δυνητικά απελευθερωτική: όλοι μας διαθέτουμε υποσυνείδητες δεσμεύσεις - κρυφές από τη δική μας ματιά και περιτριγυρισμένες από αμυντικούς τοίχους- που σαμποτάρουν τις συνειδητές δεσμεύσεις μας.
Έχουμε διαπιστώσει ότι υπάρχει μόνο ένας γρήγορος και αλάνθαστος τρόπος για να μάθουμε σε τι πραγματικά έχουμε δεσμευτεί και αυτό είναι να εξετάσουμε τα αποτελέσματα που παράγουμε, ως προϊόντα της δέσμευσής μας.
Για παράδειγμα, ακόμα κι αν πιστεύουμε ότι είμαστε αποφασισμένοι να ξοδέψουμε περισσότερο ποιοτικό χρόνο μαζί με το σύντροφό μας, μια γρήγορη ματιά στα αποτελέσματα θα μας πει εάν το επιτυγχάνουμε. Εάν δεν ξοδεύουμε περισσότερο ποιοτικό χρόνο μαζί, πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν είμαστε πραγματικά δεσμευμένοι σε αυτό.
Για να παρουσιάσουμε ένα σαφές παράδειγμα αυτών των αρχών, θα παρουσιασθεί μια θεραπευτική περίπτωση ζευγαριού. Ωστόσο, όπως γνωρίζει οποιοσδήποτε έμπειρος θεραπευτής, η μαγεία της άμεσης θεραπευτικής αλλαγής βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στη φαντασία μας και όχι στον πραγματικό κόσμο της καθημερινής συμπεριφοράς. Γνωρίζοντας αυτό, υπάρχουν τρόποι να επιταχυνθεί η διαδικασία αλλαγής μέσω μιας βαθιάς κατανόησης της δέσμευσης.
Στο ακόλουθο παράδειγμα, υπάρχουν πολλά σημεία στα οποία ζητάμε δεσμεύσεις ενός ή του άλλου είδους. Με βάση την εμπειρία μας, πιστεύουμε ότι αυτά τα σημεία είναι κρίσιμα και πιο άμεσα για τη θεραπευτική αλλαγή του ζευγαριού.
Διαβάστε σχετικά: Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές που παρατηρούνται σε μια σχέση
Θεραπευτικό περιστατικό:
Η Μαρία και ο Εντ έχουν έρθει για να δουλέψουμε θεραπευτικά.
Τα επιφανειακά παράπονα τους μπορεί να ακούγονται γνώριμα. Από την οπτική του Εντ, το πρόβλημα είναι πολύ απλό: η Μαρία δεν κάνει σεξ μαζί του. Η Μαρία το ακούει αυτό και ξεφυσά με αηδία. Από τη δική της οπτική, το πρόβλημα είναι η συναισθηματική απόσταση. Ο Εντ κοιτάζει αποδοκιμαστικά: έχουν κάνει αυτή τη συζήτηση πολλές φορές πριν.
Όταν ήμασταν παντρεμένοι στην αρχή, κάναμε έρωτα κάθε μέρα, λέει. Τώρα είμαι τυχερός αν κάνουμε μία φορά κάθε δεύτερη εβδομάδα. Αυτό δεν με ικανοποιεί.
Η Μαρία δεν συμπάσχει με την σεξουαλική απογοήτευση του Εντ. Χρειάζομαι περισσότερη σύνδεση με σένα αν πρόκειται να διεγερθώ σεξουαλικά. Δεν μπορείς να είσαι συναισθηματικά αποσπασμένος όλη μέρα το Σάββατο και ξαφνικά να προσπαθείς την ώρα του ύπνου να κάνουμε έρωτα. Όταν ήμασταν μαζί στην αρχή, φαινόσουν να ενδιαφερόσουν για μένα σαν άτομο, όχι μόνο σαν ένα σώμα.
Ως θεραπευτές, το πρώτο μας καθήκον είναι να μάθουμε αν και οι δύο είναι αποφασισμένοι να λύσουν το πρόβλημα. Πρέπει να ακούσουμε ένα σαφές κοινό ναι πριν μπορέσουμε να κάνουμε κάτι που να έχει νόημα. Οι άνθρωποι έρχονται στη θεραπεία ζεύγους για πολλούς άλλους λόγους εκτός από τη βελτίωση των σχέσεών τους.
Κάποιοι έχουν κρυφά πλάνα, όπως να αποδείξουν ότι ο γάμος βρίσκεται πραγματικά στο τέλος του, να πάρουν επαγγελματική επιβεβαίωση ότι ο/η σύντροφος είναι ακατάλληλος/η και ούτω καθεξής. Τους κάνουμε ωμά ερωτήματα για να μάθουμε ποια είναι τα κρυφά πλάνα τους. Η πρώτη ερώτησή μας: Είστε πρόθυμοι να κάνετε ό,τι χρειάζεται για να επιλύσετε αυτά τα ζητήματα, ώστε να μπορείτε να αισθανθείτε περισσότερη αγάπη ανάμεσα σας;
Είμαστε εδώ, έτσι δεν είναι; Λέει ο Εντ, με ένα ίχνος εκνευρισμού στη φωνή του.
Ακούμε τον εκνευρισμό σας, λέμε, αλλά παρακαλώ σημειώστε ότι δεν είπατε ναι.
Δεν το καταλαβαίνω, λέει.
Αν ρωτούσες ένα ζευγάρι αν ήθελαν να αγοράσουν ένα σπίτι που τους άρεσε (ο Εντ είναι μεσίτης), τι θα συνέβαινε εάν έλεγαν, Είμαστε εδώ, έτσι δεν είναι;
Το κατάλαβε. Η Μαρία είναι έξυπνη- το κατάλαβε ήδη. Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να αντισταθεί και κάνει ένα σχόλιο προς τον Εντ.
Αυτός είναι ο Εντ που αποκαλώ ο κ. Εξυπνάκιας.
Τους καλούμε να πάρουν μερικές βαθιές αναπνοές και στη συνέχεια τους θέτουμε την αρχική μας ερώτηση.
Αυτή τη φορά και οι δύο λένε ναι. Αυτό είναι το μόνο που χρειαζόμαστε. Δεν έχει σημασία αν έχουν κάποιο κρυφό πλάνο, σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουν. Δεν έχει σημασία αν έχουν έναν τόνο αντιστάσεις και δύο τόνους μεταβίβασης. Το μόνο που έχει σημασία είναι ότι δηλώνουν επίσημα ένα σαφές ναι. Με σαφή δέσμευση να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για την επίλυση του προβλήματος, έχουμε μία σταθερή θέση να υποστηρίξουμε.
Η δεύτερη ερώτησή μας: Θα θέλατε να λύσετε το πρόβλημα γρήγορα ή αργά;
Αμέσως απαντούν και οι δύο: Γρήγορα.
Η τρίτη και τελευταία ερώτησή μας: Από παρελθοντική εμπειρία, διαπιστώσαμε ότι υπάρχει ένας γρήγορος τρόπος για την επίλυση παρόμοιων προβλημάτων, ο οποίος είναι πολύ δυνατός και αποτελεσματικός. Θέλετε να σας τον διδάξουμε;
Και πάλι λένε ναι.
Υπάρχει μια αλλαγή στην ενέργεια στο δωμάτιο. Αν και μιλάμε για βαριά ζητήματα, η ατμόσφαιρα είναι ελαφρύτερη, πιο ενεργητική. Η δέσμευση έχει αυτό το αποτέλεσμα: βάζει ένα είδος καλοήθους ηλεκτρισμού στον αέρα.
Τους ζητάμε να κοιτάξουν ο ένας προς τον άλλον, σε απόσταση περίπου τριών μέτρων μεταξύ τους. Τους ζητάμε να κάνουν την πιο σύντομη αναφορά σχετικά με το πρόβλημα και να την κάνουν προς το σύντροφό τους, όχι σε εμάς.
Δεν κάνω αρκετό σεξ, λέει ο Εντ.
Δεν είμαι αρκετά συναισθηματικά συνδεδεμένη μαζί σου, λέει η Μαρία.
Εντάξει, λέμε, Τώρα θα χρησιμοποιήσουμε την ισχυρότερη τεχνική μας για να σας βοηθήσουμε να λύσετε αυτό το πρόβλημα. Θέλετε ακόμα να το κάνουμε αυτό;
Απαντούν και οι δύο ναι.
Ο καλύτερος τρόπος για να μάθετε σε τι είστε πραγματικά αφοσιωμένοι είναι να παρατηρήσετε τα αποτελέσματα που παράγετε. Όπως ένας αλκοολικός λέει ότι έχει δεσμευτεί να είναι νηφάλιος, ο καλύτερος τρόπος για να διαπιστώσετε αν είναι πραγματικά δεσμευμένος σε αυτό, είναι να μάθετε αν έχει πιεί πρόσφατα. Αν είπε ότι ήταν αποφασισμένος να είναι νηφάλιος, αλλά ανακαλύψατε ότι έπινε ακόμα, τι θα τον έκανε αυτό;
Υποκριτή, λέει η Μαρία. Ο Εντ γνέφει καταφατικά.
Ίσως, αλλά σίγουρα θα τον έκανε ένα άτομο που ήταν περισσότερο αφοσιωμένο στο να πίνει παρά να είναι νηφάλιος.
Γνέφουν καταφατικά.
Οπότε Εντ κοίταξε τη Μαρία στα μάτια και πες της είμαι δεσμευμένος να μην κάνω αρκετό σεξ.
Τι;
Εξηγούμε: Δεν κάνεις αρκετό σεξ και τα αποτελέσματα πάντα σου λένε σε τι είσαι δεσμευμένος. Γι’ αυτό πες: Μαρία, είμαι δεσμευμένος να μην κάνω αρκετό σεξ.
Κουνά το κεφάλι του από τη μια πλευρά στην άλλη. Όχι, όχι, όχι - σας λέω, είμαι αποφασισμένος να κάνω άφθονο σεξ. Πώς θα μπορούσα να είμαι δεσμευμένος να μην κάνω αρκετό σεξ;
Του λέμε: Αυτή είναι μια καλή ερώτηση, ας επιστρέψουμε σε αυτό, εν τω μεταξύ, παρατήρησε ότι αποφεύγεις να κοιτάξεις τη Μαρία στα μάτια. Αποφεύγεις να πεις: Μαρία, είμαι δεσμευμένος να μην κάνω αρκετό σεξ.
Ακόμα κι αν δεν το πιστεύω; ρώτησε.
Γνέφουμε καταφατικά. Απλά πες το. Δώσε έμφαση στη λέξη ''μην''.
Μαρία, είμαι δεσμευμένος να μην κάνω αρκετό σεξ.
Αν και το πρόσωπό του φαίνεται ακόμα μπερδεμένο και αμφίβολο, παρατηρούμε ότι η αναπνοή του μετατοπίζεται και γίνεται πιο βαθιά και απαλή.
Μαρία, κοίταξε τον Εντ στα μάτια και πες: Εντ, είμαι δεσμευμένη να μην έχω πλέον συναισθηματική σύνδεση μαζί σου.
Είναι σαφές ότι η Μαρία έχει καταλάβει τι συμβαίνει.
Γνέφει καταφατικά καθώς λέει, Εντ, είμαι δεσμευμένη να μην έχω πια συναισθηματική σύνδεση μαζί σου.
Γιατί; ρωτά θρηνώντας. Ξαφνικά υπάρχει ένας νεότερος τόνος στη φωνή του, ένα είδος αθωότητας που καλυπτόταν από την εχθρότητα.
Τους λέμε: Ας το αναρωτηθούμε μαζί. Εντ, από που θα έπαιρνες την ιδέα ότι θα έπρεπε να ζεις σε ένα γάμο όπου δεν θα έκανες έρωτα τόσο συχνά όσο ήθελες; Μαρία, πού θα έπαιρνες την ιδέα ότι υποτίθεται ότι πρέπει να είσαι συναισθηματικά απομακρυσμένη από τον σύζυγό σου;
Η Μαρία το έχει ήδη καταλάβει. Ο Εντ κουνάει το κεφάλι του με απορία.
Του δίνουμε μια βοήθεια. Μήπως αυτό σου υπενθυμίζει τις σχέσεις που έχεις δει γύρω σου όταν μεγαλώνες; Υπήρξαν άνθρωποι που έβλεπες συχνά που παραπονιούνταν για τη σεξουαλική απογοήτευση;
Βγάζει ένα απότομο, πικρό γέλιο.
Οι γονείς μου μάλωναν συνεχώς για αυτό. Έχω ακούσει τον πατέρα μου να παραπονιέται για τη χάλια σεξουαλική ζωή του περίπου 500 φορές το χρόνο.
Η Μαρία συμπληρώνει με μια παρόμοια παρατήρηση. Ο πατέρας μου και οι αδελφοί μου είναι όλοι τόσο ψυχροί και απομακρυσμένοι. Καλοί οικογενειάρχες, αλλά σαν να μην υπάρχει τίποτα μέσα τους.
Οπότε, καθρεφτίζουμε προς το ζευγάρι, μάθατε με την όσμωση ότι ο γάμος υποτίθεται ότι είναι γεμάτος σεξουαλική απογοήτευση και συναισθηματική απόσταση.
Μοιάζει να ισχύει, έτσι δεν είναι, λέει ο Εντ.
Θέλετε να δεσμευθείτε να το αλλάξετε αυτό; ρωτάμε.
Λένε ναι.
Διαβάστε σχετικά: Κρίσιμοι παράγοντες για μια υγιή σχέση
Μεγαλύτερα ζητήματα
Από αυτό το παράδειγμα και τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν, εγείρονται βαθύτερα φιλοσοφικά ερωτήματα. Αυτά τα ερωτήματα πηγαίνουν στην καρδιά της λειτουργίας της σκοπιμότητας στο και ποιες είναι οι ασυνείδητες δυνάμεις που μας οδηγούν ως ανθρώπινα όντα.
Για παράδειγμα: Μήπως αυτό σημαίνει ότι, εξαιτίας της προηγούμενης μάθησης, ο καθένας μας έχει ασυνείδητες δεσμεύσεις που απαιτούν από τους συντρόφους μας να κάνουν τα ίδια πράγματα για τα οποία διαμαρτυρόμαστε με πικρία;
Η εμπειρία μας λέει ναι. Για παράδειγμα, ένας εσωστρεφής σύζυγος με τον οποίο δουλέψαμε παραπονέθηκε για την εξωστρεφή φύση της συζύγου του, μόνο για να ανακαλύψει μέσω της θεραπείας ότι χρειαζόταν μία εξωστρεφή σύντροφο να τον βοηθήσει να σκάψει βαθιά μέσα του και να φέρει στο προσκήνιο το εξωστρεφές μέρος του εαυτού του.
Μήπως τελικά μπαίνουμε στις συντροφικές σχέσεις μας με ασυνείδητες επιταγές που τελικά κατακλύζουν τις ευγενείς συνειδητές μας προθέσεις; Η εμπειρία μας λέει ναι. Αυτό σημαίνει ότι τα ανθρώπινα όντα είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία όλων των κακών πραγμάτων που συμβαίνουν σε αυτά; Η απάντησή μας είναι ένα ηχηρό όχι.
Ως θεραπευτές, έχουμε ένα διαφορετικό χάρτη, ο οποίος έχει μια πραγματικά ενδυναμωτική δυνατότητα. Μπορούμε να επιλέξουμε να δούμε έναν κόσμο ανθρώπων που αναζητούν, συχνά απελπισμένα, να αναλάβουν την πλήρη ευθύνη για τη ζωή τους.
Είμαστε σε μια μοναδική θέση να τους βοηθήσουμε, αν μπορούμε να τους βοηθήσουμε να καταλάβουν ότι σε κάθε στιγμή της ζωής τους δεσμεύονται να πάρουν ακριβώς αυτό που παίρνουν. Στη συνέχεια, από αυτή τη θέση της αναγεννημένης εξουσίας, μπορούν να επιλέξουν συνειδητές, νέες δεσμεύσεις που είναι ελεύθερες από το παρελθόν και ταυτόχρονα ελεύθερες να δρουν ισχυρά στο παρόν.
Πηγή: psychotherapynetworker.org
Απόδοση - Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
