Ολυμπιάννα Λαζανά

Η Συστημική Αναπαράσταση και οι Τάξεις της Αγάπης

Η Συστημική Αναπαράσταση και οι Τάξεις της Αγάπης

καρδιά σχηματισμένη σε τοίχο από χόρτα

Μια σχετικά νέα μέθοδος φαινομενολογικά φιλοσοφική παρά καθαρόαιμη ψυχοθεραπευτική είναι η συστημική αναπαράσταση. Η μέθοδος αυτή θεμελιώθηκε από τον Γερμανό ψυχοθεραπευτή Βert Hellinger στις αρχές της δεκαετίας του ’80.


Ο Hellinger εργάστηκε για χρόνια στην Αφρική ως ιεραπόστολος διευθύνοντας σύστημα σχολείων στις φυλές των Ζουλού. Μέσα από εκτενή παρατήρηση του πώς έλυνε η φυλή ότι πρόβλημα παρουσιαζόταν («έστηναν» το πρόβλημα, το «αναπαριστούσαν» σαν θεατρικό δρώμενο και έβλεπαν έτσι τις δυναμικές του) και σε συνδυασμό με τις γνώσεις του και τις μετέπειτα σπουδές στην Ψυχοθεραπεία (Ψυχανάλυση, Οικογενειοθεραπεία, Gestalt, NLP και άλλα) ίδρυσε τη μέθοδο της Συστημικής Αναπαράστασης, την οποία αποκαλεί επίσης «Φιλοσοφία εν δράσει».

Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι ο καθένας μας συνδέεται στενά με κάποια συστήματα (πχ. οικογενειακά) από τα οποία επηρεάζεται, και τα οποία επηρεάζει. Όταν κάτι αλλάξει σε ένα από αυτά τα συστήματα (πχ. Κάποιο μέλος παραγκωνίζεται από την οικογένειά του επειδή είναι ομοφυλόφιλο) τότε επέρχεται ανισορροπία στο σύστημα.

Οι συνέπειες της ανισορροπίας αυτής μεταφέρονται σαν αλυσίδα και σε επόμενες γενιές, βαραίνοντας και τους απογόνους, οι οποίοι κάποιες φορές δυσκολεύονται να διακρίνουν από πού προέρχεται αυτό το «βάρος». Η Αναπαράσταση λειτουργεί σε συμβολικό επίπεδο, με τελικό στόχο πάντα να αποκαταστήσει τις τυχόν ανισορροπίες.

Εκτός από τις ατομικές συνεδρίες του ενδιαφερομένου με τον θεραπευτή της Αναπαράστασης, μια πολύ δημοφιλής μέθοδος είναι η αναπαράσταση σε ομάδα. Σε αυτήν την περίπτωση ο ενδιαφερόμενος, αφού εκφράσει το ζήτημα που τον απασχολεί, επιλέγει κάποιον συμμετέχοντα στην ομάδα ως εκπρόσωπο.

Ο εκπρόσωπος, παρόλο που δεν γνωρίζει τις ακριβείς συνθήκες/ γεγονότα/πρόσωπα/καταστάσεις στη ζωή του ενδιαφερομένου, συντονίζεται σχεδόν ακαριαία με το συναίσθημά του ή, καλύτερα, με αυτό που ο Hellinger ονομάζει Συστημική Ψυχή και αρχίζει να φέρεται και να δρα ακριβώς όπως εκείνος.

Ο συντονιστής έχει καθοριστικό ρόλο στο να ‘κινήσει τα νήματα’ (να παρατηρεί διαρκώς, να πει τις κατάλληλες λέξεις- κλειδιά ακριβώς εκεί που χρειάζεται, και κυρίως να δώσει χώρο στη δική του ψυχή για όλα όσα συμβαίνουν, και για όσα έχουν συμβεί πέρα από κάθε κρίση) ώστε να αποκατασταθεί η Τάξη.

Αυτό συμβαίνει αφού πρώτα αποκαλυφθούν βαθιά κρυμμένες δυναμικές στο παρόν σύστημα, ή, ακόμα και σε προγενέστερα συστήματα. Η Αναπαράσταση είναι μια βαθιά φιλοσοφική μέθοδος γιατί, ανάμεσα σε άλλα, πραγματοποιείται κατά βάση μέσα στη σιωπή. Μάλιστα όσο λιγότερο χρειαστεί να μιλήσει ο συντονιστής ή οι εκπρόσωποι τόσο πιο βαθιά (ουσιαστική-αποκαλυπτική) είναι η αναπαράσταση.

Ο Hellinger, στην εργασία του με τις οικογενειακές αναπαραστάσεις, περιέγραψε τις θεμελιώδεις αρχές που διέπουν κάθε οικογενειακό σύστημα. Τις αρχές αυτές που ασυνείδητα καθορίζουν κάθε οικογενειακό σύστημα, και κάθε φορά που δεν τηρούνται προκύπτουν οικογενειακές επιπτώσεις για όλους, ονόμασε Τάξεις της Αγάπης.

Επειδή οι Τάξεις της Αγάπης είναι καθολικές (δηλαδή υπάρχουν είτε το θέλουμε είτε όχι σε κάθε οικογενειακό σύστημα), μη φανερές στο θυμικό μέρος τους εγκεφάλου (λογική) και επηρεάζουν καταλυτικά την ζωή μας, χρειάζεται να αποκτήσουμε πρόσβαση σε αυτές για να επέλθει η ισορροπία.


Διαβάστε σχετικά: Ο Ρόλος της Αγάπης στην Ψυχική Υγεία


Η πρώτη θεμελιώδης αρχή είναι ότι όλα τα μέλη του οικογενειακού συστήματος έχουν ίσο δικαίωμα να ανήκουν σε αυτό. Αν κάποιος παραγκωνιστεί, αποκλειστεί, ή ξεχαστεί έξω από το οικογενειακό σύστημα όλα τα μέλη επηρεάζονται με αρνητικό τρόπο. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει υποστεί υποτίμηση, λεκτική κακοποίηση, απαξίωση λόγω της σεξουαλικής του ταυτότητας (ομοφυλόφιλος), κάποιος άλλος απόγονός του θα νιώθει περιθωριοποιημένος (πχ. ως αγόρι που το κοροΪδεύουν στο σχολείο) γιατί ασυνείδητα έχει κληθεί να επαναλάβει το πεπρωμένο του αποκλεισμένου προγόνου του. Φυσικά η πληροφορία αυτή παρέχεται μόνο μέσα από την Αναπαράσταση. Εδώ είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι στο οικογενειακό σύστημα ανήκουν: Ο εαυτός μας, τα αδέρφια μας, οι γονείς μας, τα αδέρφια των γονιών μας, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας ακόμα και οι γονείς τους. Επίσης τα παιδιά που δεν έχουν γεννηθεί (παιδιά από εκτρώσεις, προχωρημένες αποβολές, όσα γεννήθηκαν και πέθαναν), τα δίδυμα παιδιά, τα παιδιά που έχουν προκύψει από προηγούμενες σχέσεις, οι πρώην σύντροφοι (τόσο οι δικοί μας όσο και εκείνοι του άντρα/γυναίκας μας).

Η δεύτερη θεμελιώδης αρχή είναι ότι όλα τα μέλη είναι ισότιμα αλλά ταυτόχρονα υπάρχει ιεράρχηση. Δηλαδή οι γονείς προηγούνται από τα παιδιά, το πρώτο παιδί προηγείται από το δεύτερο, το δεύτερο από το τρίτο και ούτω καθ’ εξής. Είναι σημαντικό εδώ να γνωρίζουμε πού ακριβώς είναι η θέση μας (πχ. «Νομίζω» ότι είμαι το πρώτο παιδί της οικογένειας αλλά είμαι στην πραγματικότητα το δεύτερο παιδί, αφού το αδερφάκι μου γεννήθηκε νεκρό).

Η τρίτη θεμελιώδης αρχή είναι η ισορροπία ανάμεσα στο «δούναι και λαβείν». Χρειάζεται στις σχέσεις να δίνω όσο παίρνω, και αντίστροφα. Η μόνη εξαίρεση είναι στη σχέση γονιών - παιδιών όπου εκεί οι γονείς δίνουν και τα παιδιά παίρνουν. Όταν τα παιδιά νιώθουν υπόχρεα στους γονείς τους και προσπαθούν, με διάφορους τρόπους, να ανταποδώσουν, η αρχή αυτή διαταράσσεται. Ο μόνος, ενδεχομένως, τρόπος να ανταποδώσουν θα ήταν να «περάσουν» ότι πήραν από τους δικούς τους γονείς στα παιδιά που θα αποκτήσουν.


Βιβλιογραφία:

  • Palmgren Charlotte (2007).Αν ήξερες πόσο πολύ σε αγαπώ!, Η θεραπευτική δύναμη της αγάπης στις οικογενειακές αναπαραστάσεις Hellinger. :Αλφάβητο Ζωής.
  • Regan Kate, Phd & Iversen Lisa, MSW. BOB (Belonging, Order, Balance): The orders of Love (paper).
Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...