PsychologyNow Team

Μετατρέποντας το θυμό σε συμπόνια

Μετατρέποντας το θυμό σε συμπόνια

PsychologyNow Team
γυναίκα απελευθερώνει το θυμό σε συμπόνια
Image credit: Karolina Grabowska / pexels.com

Μια τεχνική για τη διαχείριση και υποστήριξη θεραπευόμενων που αντιμετωπίζουν προβλήματα θυμού.


Ερώτηση: Τι μπορώ να κάνω για να ελέγξω καλύτερα το θυμό και την αναστάτωσή μου στην παρουσία ενός θυμωμένου θεραπευόμενου;

Απάντηση: Οι περισσότεροι θεραπευτές εκπαιδεύονται στην επεξεργασία της συναισθηματικής αντίδρασης διερευνώντας το περιεχόμενο της. Γιατί νιώθω έτσι γι’ αυτόν τον θεραπευόμενο;

Μπορούν να παραμερίσουν το θυμό τους, για παράδειγμα, σκεπτόμενοι ότι το πρόσωπο που χάνει την ψυχραιμία του μπροστά τους δεν είναι ο πατέρας τους ούτε κάποια άλλη φιγούρα εξουσίας που αγνοεί τα συναισθήματά τους, αλλά ένας θεραπευόμενος, ένα πρόσωπο προβληματισμένο που έχει έρθει σε αυτούς για βοήθεια. Το μόνο πρόβλημα με αυτή τη στρατηγική είναι ότι ο θυμός αναδύεται γρηγορότερα από τη σκέψη.

Όπως και οι στρατιωτικοί, έτσι κι οι θεραπευτές χρειάζεται να καλλιεργήσουν ικανότητες αυτοελέγχου που θα αναδύονται αυτόματα σε περίπτωση ανάγκης, και οι οποίες ουσιαστικά πρέπει να είναι μέρος της βασικής τους εκπαίδευσης. Αυτές οι δεξιότητες πρέπει να γίνουν αυτόματες -εξαρτημένες αντιδράσεις σε σήματα πάλης ή φυγής – ως φυσικό επακόλουθο των εμπειριών θυμού και φόβου.

Στην πραγματικότητα, οι δεξιότητες που θα βοηθήσουν εσάς στις συνεδρίες είναι ίδιες με αυτές που έχουν ανάγκη οι θεραπευόμενοί σας, προκειμένου να μειώσουν τα επίπεδα θυμού και δυσαρέσκειας στην προσωπική τους ζωή.


Διαβάστε σχετικά: Αυτό-συμπόνια και ενσυνειδητότητα


Μια μέθοδος για την ανάπτυξη μιας εξαρτημένης αντίδρασης σε τέτοιες περιστάσεις ρύθμισης συναισθημάτων είναι μια τεχνική που ονομάζεται HEALS, η οποία έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα επιτυχημένη τόσο για τους θεραπευόμενους όσο και για τους θεραπευτές. Η τεχνική αποσκοπεί στη δημιουργία μίας άμεσης και ασυνείδητης αντίδρασης που μετατρέπει το θυμό, τη δυσαρέσκεια ή το άγχος σε νοιάξιμο και συμπόνια.

Η πρακτική αυτής της τεχνικής μειώνει τα σημεία αναφοράς του θυμού, καθώς και τη συχνότητα και την ένταση των κυμάτων του. Έχω διαπιστώσει ότι χρειάζονται 4 έως 6 εβδομάδες, με 12 επαναλήψεις ημερησίως για την ανάπτυξη αυτής της εξαρτημένης αντίδρασης.

Η τεχνική HEALS αναπτύχθηκε αρχικά για εφαρμογή με βίαιους κρατουμένους, ωστόσο εγώ τη χρησιμοποιώ με θεραπευόμενους που εκδηλώνουν και πιο ήπια προβλήματα δυσαρέσκειας, τα οποία διαστρεβλώνουν τη σκέψη τους, εμποδίζοντάς τους να τα δουν από μια άλλη οπτική.

Πριν εξασκηθούν στην τεχνική HEALS, οι θεραπευόμενοι πρέπει να καταλάβουν ότι το μεγαλύτερο μέρος του θυμού, της δυσαρέσκειας ή του άγχους τους προέρχεται από αυτό που ονομάζω «πυρήνα τραυμάτων», το αίσθημα πως μάς αγνοούν, μάς κατηγορούν, μάς υποτιμούν, μάς απορρίπτουν, μάς κάνουν να νιώθουμε ανεπαρκείς ή μη αγαπητοί.

Αν και ερχόμαστε σε επαφή με τον «πυρήνα τραυμάτων» από νωρίς στη ζωή μας, γεννιόμαστε με αυτό που αποκαλώ «πυρήνα αξιών», δηλαδή το αίσθημα της εγγενούς μας αξίας και επιθυμίας να είμαστε αξιαγάπητοι. Όταν ερχόμαστε σε επαφή με τις θεμελιώδεις αξίες μας, αισθανόμαστε πιο ανθρώπινοι και συμπονετικοί.

Το πρώτο μέλημα της τεχνικής HEALS είναι να αλλάξει τη συνήθη επιθυμία για επίθεση ή αποφυγή ως απόκριση στο θυμό και τη δυσαρέσκεια. Για την εκμάθησή της, ζητώ από τους θεραπευόμενους να ανακαλέσουν ένα περιστατικό που τους έκανε να θυμώσουν και στη συνέχεια να μιλήσουν γι’ αυτό μέχρι να αισθανθούν θυμό. Έπειτα, τους λέω να φανταστούν την επιγραφή HEALS να αναβοσβήνει στο πρόσωπο του ατόμου που τους νευρίασε. Αυτό είναι και το έναυσμα για τη δημιουργία της εξαρτημένης αντίδρασης.

Στη συνέχεια διδάσκω τους θεραπευόμενους να εντοπίζουν και να βιώνουν τον «πυρήνα τραυμάτων» που πυροδότησε το θυμό τους, το τραύμα που οδήγησε σε ενοχή, αδυναμία, ανεπάρκεια ή απόρριψη. Μπορούν να πουν, για παράδειγμα, νιώθω μη αγαπητός/ή, και να αισθανθούν την πληγή που κουβαλούν μέσα τους για λίγο. Όσο επαναλαμβάνουν την άσκηση τόσο μειώνεται η ευαισθησία τους απέναντι στο αρνητικό συναίσθημα.

Στη συνέχεια διδάσκω τους θεραπευόμενους πώς να αποκτήσουν πρόσβαση στον «πυρήνα αξιών» τους. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε με το να αναγνωρίσουμε τι είναι πραγματικά σημαντικό για εμάς, όπως η επιθυμία μας να θεραπευτούμε, να βοηθηθούμε, να βελτιωθούμε, να δημιουργήσουμε, να αγαπήσουμε, να ανανεωθούμε.

Υπάρχουν διάφορες ασκήσεις που μπορούν να βοηθήσουν τους θεραπευόμενους να ανακαλύψουν τον πυρήνα αξιών τους. Η αγαπημένη μου άσκηση είναι η δημιουργία ενός «κουτιού πυρήνα αξιών». Προτείνω στους θεραπευόμενους να γράψουν - ή τουλάχιστον να σκεφτούν - πώς αισθάνονται όταν βλέπουν τα πρόσωπα αγαπημένων τους προσώπων.

Τι είναι σημαντικότερο για εκείνους στη ζωή; Τι έχει μεγαλύτερη πνευματική αξία για εκείνους; Πώς αισθάνονται όταν αντικρίζουν πράγματα που θεωρούν όμορφα, για παράδειγμα στην τέχνη και στη φύση; Πότε αισθάνθηκαν μια ισχυρή αίσθηση του ανήκειν; Καθώς εξασκούνται στην τεχνική αυτή, χρησιμοποιούν αυτά που έγραψαν ώστε να φέρουν στο προσκήνιο τον πυρήνα αξιών τους, και πολύ σύντομα δεν χρειάζονται καν αυτές τις υπενθυμίσεις.

Έχοντας αποκτήσει πρόσβαση στον «πυρήνα αξιών» τους, ακολουθεί αυθόρμητα η αγάπη προς τον εαυτό, η αίσθηση ότι πράγματι είναι αξιαγάπητοι. Μέσα από αυτή την αγάπη, μπορούν πλέον να αισθάνονται συμπόνια για τον «πυρήνα τραυμάτων» όσων ανθρώπων τους ενοχλούν, αφού πλέον καταλαβαίνουν ότι μοιάζει με τον δικό τους.

Οι θεραπευόμενοι είναι πλέον έτοιμοι να λύσουν το πρόβλημα που έχει πυροδοτήσει την οργή τους. Μέσα από τον έλεγχο του «πυρήνα τραυμάτων» τους, έχουν πλήρως διαθέσιμους τους συναισθηματικούς και ψυχικούς πόρους τους για να βρουν λύσεις. Έτσι, ανοίγονται μπροστά τους, σχεδόν αμέσως, νέες επιλογές. Κι έτσι τους ρωτάω: Προτιμάτε να λύσετε αυτό το πρόβλημα με το θυμό ή με τον «πυρήνα αξιών» σας; Ποιος τρόπος σας κάνει να νιώθετε πιο δυνατοί;

Σας προτείνω να μάθετε πρώτα να τιθασεύετε το δικό σας θυμό με αυτή τη μέθοδο, προτού τη διδάξετε στους θεραπευόμενούς σας. Έχοντας δει θετικά αποτελέσματα, αφιερώστε μία συνεδρία για να την παρουσιάσετε σε αυτούς. Ενθαρρύνετε τους να εξασκηθούν με καταστάσεις που τους θύμωσαν στο παρελθόν, πριν τη χρησιμοποιήσουν για τη διαχείριση μιας συναισθηματικά φορτισμένης κατάστασης στο παρόν.

Θα σας δώσω ένα παράδειγμα του πώς χρησιμοποίησα τη συγκεκριμένη τεχνική για τον εαυτό μου και για έναν θεραπευόμενο σε μία συνεδρία θεραπειας ζεύγους. Η σύζυγος είχε μιλήσει μαζί μου για να κανονίσει τη συνεδρία μας, ωστόσο δεν είχα μιλήσει με το σύζυγο πριν τη συνάντησή μας.

Αμέσως μετά το πρώτο μου σχόλιο, προσέβαλε τη σύζυγό του επειδή επέλεξε έναν τόσο ανόητο θεραπευτή. Η ασέβειά του πυροδότησε το θυμό μου. Στη φαντασία μου, η τεχνική HEALS «αναβόσβησε» ασυνείδητα πάνω στο πρόσωπό του. Βίωσα ένα αίσθημα ανεπάρκειας καθώς περνούσα μέσα από την «πυρήνα τραυμάτων» μου, για να φτάσω στον «πυρήνα αξιών» μου.


Διαβάστε σχετικά: Αυτο-συμπόνια: ο τρόπος για να σωπάσετε τον αυστηρό εσωτερικό κριτή


Εκεί, ενδυναμώθηκα από τη βαθύτερη μου αξία του να προσφέρω βοήθεια στους άλλους. Αυτό μου προκάλεσε ένα αίσθημα αγάπης για τον εαυτό μου και μέσα από το συναίσθημα αυτό κατάφερα να συνειδητοποιήσω ότι αυτός ο άνθρωπος αισθάνθηκε επίσης ανεπαρκής.

Ο θυμός μου μετατράπηκε αρχικά σε πόνο, στη συνέχεια σε αγάπη και τέλος σε συμπόνια - σε μία αστραπιαία εξαρτημένη απόκριση, χωρίς να προλάβω να το συνειδητοποιήσω. Η επιθυμία μου να αποκριθώ με τον ίδιο τρόπο με αυτόν μετατράπηκε αυτόματα σε μια επιθυμία να βοηθήσω.

Στην προκειμένη περίπτωση, το να βοηθήσω τον θεραπευόμενό μου να φτάσει στη ρίζα του προβλήματος του θυμού του, σήμαινε να τού διδάξω την τεχνική της αυτορρύθμισης. Κατάφερε να προσδιορίσει το συναίσθημα στον «πυρήνα τραυμάτων» του που τον θύμωνε: ένιωθε ότι δεν ήταν αγαπητός, λόγω του ότι αισθανόταν ότι η γυναίκα του τον κατηγορούσε για όλα τα προβλήματα του γάμου τους.

Κατάφερε, ωστόσο, να προσδιορίσει την αξία του στον «πυρήνα αξιών» του: να προστατεύει τους άλλους. Όταν θυμήθηκε αυτή την αξία του, αισθάνθηκε συμπόνια για τη σύζυγό του, αναγνωρίζοντας ότι τον κατηγορούσε επειδή επίσης ένιωθε μη αγαπητή από αυτόν. Έτσι, κάθε συναίσθημα θυμού παραμερίστηκε καθώς είχε έρθει σε επαφή με τη συμπόνια του απέναντι στη σύζυγό του.

Όσο κι αν δεν το πιστεύουμε, οι θυμωμένοι άνθρωποι στην πραγματικότητα δεν θέλουν να είναι θυμωμένοι, απλώς έχουν συνηθίσει να χρησιμοποιούν «σκληρά» συναισθήματα για να μουδιάζουν το αίσθημα πόνου που κρύβεται στον «πυρήνα τραυμάτων» τους. Παραμένουν θυμωμένοι έως ότου μάθουν να έρχονται σε τόσο στενή επαφή με τον «πυρήνα αξιών» ώστε μαθαίνουν αυθόρμητα να αγαπούν τους ανθρώπους γύρω τους.


Kat Kakou


Πηγή

Συγγραφέας: Steven Stosny, PhD.
Απόδοση: Κατερίνα Κακουλάκη
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

 

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...