PsychologyNow Team

Η ψυχολογία της προσβολής

Η ψυχολογία της προσβολής

PsychologyNow Team
άνδρας σκέφτεται σοβαρά την ψυχολογία της προσβολής
Image credit: Kyle Glenn / unsplash.com

Τι είναι αυτό που υποκρύπτεται πίσω από μια προσβολή και γιατί αυτή την περίοδο την συναντάμε συχνότερα;


Για να το καταλάβουμε καλύτερα, ας ρίξουμε μία ματιά στην κοινωνία των κοτόπουλων. Η κοινωνία των κοτόπουλων, λοιπόν, στηρίζεται σε μια φυσική ιεραρχία, στην οποία το τελευταίο είναι αναγκασμένο να δέχεται τσιμπήματα από όλα τα υπόλοιπα, ενώ το πρώτο δεν το ενοχλεί κανένα. Η ιεραρχία, σε αυτή την κοινωνία, έχει βασιστεί στην φυσική επιθετικότητα.

Από την άλλη πλευρά, στην κοινωνία που χρησιμοποιείται ο λόγος (λόγος σήμα-λόγος σύμβολο), όπως είναι η ανθρώπινη, η φυσική επιθετικότητα δεν χρησιμοποιείται τόσο συχνά στην διευθέτηση των καταστάσεων, καθώς αυτή εκφράζεται, κυρίως, μέσω της λεκτικής αλληλεπίδρασης. Ως εκ τούτου, η προσβολή μπορεί να νοηθεί ως μια προσπάθεια υποβιβασμού του προσβεβλημένου και επιθυμία υπερεκτίμησης του επιτιθέμενου.

Αν αυτή η σκέψη έχει λογική, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η προσβολή παρακινείται από ένα αίσθημα θυμού, το οποίο εμπεριέχει και ένα μεγάλο αίσθημα ανασφάλειας. Υπάρχει περίπτωση να εμφανιστεί ως μια πράξη αντίδρασης, για παράδειγμα κάποιος να πάρει την σειρά ενός ατόμου που περιμένει.

Διανύουμε μια εποχή, στην οποία υπάρχει μια υπερβολική ανησυχία για την άποψη των άλλων. Έρευνες κοινωνικών ψυχολόγων καταγράφουν αύξηση ναρκισσιστικών στοιχείων σε φοιτητικούς πληθυσμούς, εύρημα που δεν είναι δυνατό ακόμα να τεκμηριωθεί. Ωστόσο, αρκετοί ερευνητές πιστεύουν ότι η συνεχής αξιολόγηση των παιδιών, με δοκιμασίες ικανοτήτων και νοημοσύνης, απειλούν την κοινωνική τους θέση.

Βέβαια, αυτή η ναρκισσιστική τάση ενισχύεται υπέρμετρα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου τα άτομα υπόκεινται σε μια συνεχή αξιολόγηση από τους άλλους, οι οποίοι ταυτόχρονα τους ωθούν στην ισχυροποίηση του Εγώ και στην αξιολόγηση των άλλων ανθρώπων.

Όμως, πώς αυτό εξαπλώνεται;

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι γεμάτα από άτομα, που αρέσκονται στην άσκηση αυστηρής και αβάσιμης κριτικής, η οποία είναι απαλλαγμένη από κάθε είδους κύρωση και τιμωρία.

Ποιο είναι το περιεχόμενο των προσβολών;

Ο σκοπός ενός επιτιθέμενου είναι να μειώσει κάποιον άλλο στην ιεραρχία ενός φανταστικού καθεστώτος. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι προσβολές συχνά αναφέρονται στην κοινωνική κατάσταση ενός ατόμου και πιο συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά στην καταγωγή, την έλλειψη κύρους ή την ένταξη σε μια περιθωριοποιημένη ομάδα.

Το περιεχόμενο των προσβολών είναι «προβλέψιμο» σε κάθε ηλικιακή ομάδα: Πολλές προσβολές περιλαμβάνουν ένα σεξουαλικό στοιχείο, αναφέρονται σε σεξουαλικά όργανα ή αναποτελεσματική σεξουαλική συμπεριφορά. Επίσης, οι προσβολές προκαλούν ντροπή με την αναφορά σε ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά, όπως το πάχος, το ύψος, η φαλάκρα και οι μεταδοτικές ασθένειες.

Ένας άλλος τρόπος για να προσβληθεί κάποιος είναι να αμφισβητηθεί η ευφυΐα ή η γενική διανοητική του ικανότητα. Σε αυτή την περίπτωση, οι λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι, συνήθως, «ηλίθιος» ή «τρελός».

Η λογική πίσω από την χρήση προσβολής είναι η υποτίμηση του άλλου και η υπερτίμηση του εαυτού, αν ο αποδέκτης αισθανθεί ντροπή, ο επιτιθέμενος λαμβάνει ικανοποίηση και αυξάνει το κύρος του. Ωστόσο, δεν είναι όλες οι προσβολές το ίδιο, δεν έχουν την ίδια βαρύτητα.


Διαβάστε σχετικά: Θυμός ή αλλιώς “ανάγκη να επικοινωνήσω”


Ποιος είναι ο σκοπός της προσβολή

Ζούμε σε μια εποχή που οι προσβολές διακινούνται τόσο ελεύθερα ώστε να είναι σε θέση μέχρι και να απειλούν την οικονομική βιωσιμότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Twitter. Πράγματι, το Twitter δημοσίευσε πρόσφατα έναν κώδικα δεοντολογίας για τους χρήστες του, που αποσκοπούσε στον αποκλεισμό ατόμων, οι οποίοι προέβαιναν σε αντισυμβατικές συμπεριφορές. Άλλοι ιστότοποι όπως το Facebook ακολούθησαν γρήγορα το παράδειγμά του.

Για όσους απολαμβάνουν να ασκούν κριτική και να προσβάλουν τους άλλους, το Διαδίκτυο είναι ένα τέλειο περιβάλλον, το οποίο μπορεί να προσφέρει μια ασπίδα ανωνυμίας και απουσία συνεπειών.

Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι, κατά πόσον η συχνότητα των νοσηρών αυτών επιθέσεων μπορεί να οδηγήσει σε μια υπέρμετρη αύξηση ναρκισσισμού ή θα υποκύψει στους κοινωνικούς ελέγχους.

Υπάρχει μέλλον για την προσβολή;

Διάφορες διαδικτυακές κοινότητες με ένα έντονο αίσθημα αλληλεγγύης, έχουν καταφέρει να μειώσουν τις άμεσες προσβολές στο ελάχιστο, με αποτέλεσμα να δοθεί χώρος στην ευγένεια και τον σεβασμό, που κυριαρχούσαν παλαιότερα. Οι άνθρωποι συμπεριφέρονταν με αυτόν τον τρόπο για να αποφύγουν τον περιττό θυμό, τις διαμάχες και τη βία.

Οι διαδικτυακές κοινότητες ανησυχούν αρκετά για τις καταστρεπτικές συνέπειες που μπορεί να προκαλέσει η άνοδος των ατόμων, που κοροϊδεύουν ή επιτίθονται σε άλλους και προσπαθούν να δομήσουν μηχανισμούς «τιμωρίας» για να τους αποκλείουν. Αυτοί οι μηχανισμοί έχουν ήδη ενσωματωθεί σε εφαρμογές, όπως η Uber και η Airbnb.

Σύντομα, όλα τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης θα ρυθμίσουν τέτοιου είδους ζητήματα, με την θέσπιση αυστηρών κανόνων. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι οι χρήστες μπορούν, τελικά, να λαμβάνουν μια βαθμολογία ηλεκτρονικής ευγένειας, η οποία θα ενισχύσει τον συλλογικό ναρκισσισμό και θα μας κάνει να θέλουμε να σκεφτούμε, ακόμα περισσότερο,τον τρόπο με τον οποίο θα ενοχλήσουμε τον διπλανό μας.


Πηγή: Psychologytoday.com
Aπόδοση: Άννα Αποστολίδου, Κλινικός Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...