Ο θυμός μας συχνά πηγάζει από προβλήματα στην παιδική ηλικία μας, από τα προβλήματα των γονέων μας που πηγάζουν από τη δική τους παιδική ηλικία και ούτω καθεξής. Κι ο θυμός μας επίσης έχει ρίζες τις πολλές αλληλεπιδράσεις με τους άλλους, τις συσσωρευμένες απογοητεύσεις και τους συναισθηματικούς πόνους που έχουμε υποστεί.
Οι θυμωμένοι άνθρωποι καταλήγουν να φαίνονται γελοίοι, επειδή η αντίδρασή τους μοιάζει δυσανάλογη με την αιτία της. Έχουν πάρει τα πράγματα πολύ σοβαρά, μεγεθύνοντας τη ζημιά ή την προσβολή που δέχτηκαν. Είναι τόσο ευαίσθητοι στις ταπεινώσεις που είναι κωμικό το πόσο προσωπικά τις παίρνουν. Ακόμα πιο κωμική είναι η πίστη τους ότι το ξέσπασμά τους σημαίνει δύναμη.
Η αλήθεια είναι το αντίθετο: Τα νεύρα δεν είναι δύναμη, είναι σημάδι ανημποριάς. Οι άνθρωποι μπορεί προσωρινά να φοβηθούν τον παροξυσμό σας, αλλά στο τέλος θα χάσουν τον σεβασμό τους για εσάς. Επίσης, θα συνειδητοποιήσουν ότι μπορούν να υπονομεύσουν εύκολα ένα άτομο που έχει τόσο λίγο αυτοέλεγχο. Η απάντηση όμως δεν είναι να απωθούμε τον θυμό ή τις συναισθηματικές αντιδράσεις μας.
Διότι η απώθηση εξαντλεί την ενέργειά μας και μας ωθεί σε παράξενη συμπεριφορά. Αντί γι’ αυτό, πρέπει να αλλάξουμε σκοπιά: Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τίποτα δεν είναι προσωπικό στο κοινωνικό βασίλειο και στο παιχνίδι της δύναμης. Όλοι είναι παγιδευμένοι σε μια αλυσίδα γεγονότων που προηγούνται της παρούσας στιγμής.
Ο θυμός μας συχνά πηγάζει από προβλήματα στην παιδική ηλικία μας, από τα προβλήματα των γονέων μας που πηγάζουν από τη δική τους παιδική ηλικία και ούτω καθεξής. Κι ο θυμός μας επίσης έχει ρίζες τις πολλές αλληλεπιδράσεις με τους άλλους, τις συσσωρευμένες απογοητεύσεις και τους συναισθηματικούς πόνους που έχουμε υποστεί.
Συχνά ένα άτομο μοιάζει να είναι ο αίτιος του θυμού μας, αλλά το θέμα είναι πιο πολύπλοκο, ανάγεται πολύ πιο πέρα απ’ ό,τι μας έκανε αυτό το άτομο. Αν κάποιος ξεσπάσει με θυμό εναντίον σας (και ο θυμός φαίνεται να είναι δυσανάλογος με αυτό που του κάνατε), πρέπει να θυμηθείτε ότι δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε εσάς – μην είστε τόσο ματαιόδοξος.
Η αιτία είναι πολύ μεγαλύτερη, πηγαίνει πολύ πίσω στον χρόνο, περιλαμβάνει δεκάδες προηγούμενους πόνους και δεν αξίζει τον κόπο να την καταλάβετε. Αντί να το δείτε σαν μια προσωπική μνησικακία, δείτε το συναισθηματικό ξέσπασμα σαν μια κρυφή κίνηση δύναμης, μια απόπειρα να σας ελέγξει ή να σας τιμωρήσει, η οποία έρχεται με τη μορφή των πληγωμένων συναισθημάτων και του θυμού. Αυτή η αλλαγή σκοπιάς θα σας επιτρέψει να παίξετε το παιχνίδι της δύναμης με μεγαλύτερη διαύγεια και ενεργητικότητα.
Αντί να αντιδράτε υπερβολικά και να μπλέκεστε στα συναισθήματα των ανθρώπων, όταν εκείνοι χάνουν τον έλεγχο εσείς θα το αξιοποιείτε προς όφελός σας. Θα κρατάτε την ψυχραιμία σας ενώ εκείνοι θα τη χάνουν. Σε μια σημαντική μάχη στον Πόλεμο των Τριών Βασιλείων, τον 3ο αιώνα μ.Χ., οι σύμβουλοι του διοικητή Τσάο Τσάο ανακάλυψαν έγγραφα που έδειχναν ότι ορισμένοι στρατηγοί του είχαν συνωμοτήσει με τον εχθρό και τον προέτρεψαν να τους συλλάβει και να τους εκτελέσει.
Αντίθετα, εκείνος διέταξε να κάψουν τα έγγραφα και να ξεχάσουν το θέμα. Σε εκείνη την κρίσιμη στιγμή της μάχης, αν ταραζόταν ή απαιτούσε δικαιοσύνη, θα υπήρχαν συνέπειες σε βάρος του: Μια θυμωμένη αντίδραση θα εστίαζε την προσοχή στην προδοσία των στρατηγών, κάτι που θα έβλαπτε το ηθικό των στρατιωτών.
Η δικαιοσύνη μπορούσε να περιμένει – θα φρόντιζε το θέμα των στρατηγών αργότερα. Ο Τσάο Τσάο κράτησε την ψυχραιμία του και πήρε τη σωστή απόφαση.
Συγκρίνετέ το με την αντίδραση του Ναπολέοντα στον Ταλεϊράνδο: Αντί να πάρει τη συνωμοσία προσωπικά, ο αυτοκράτορας έπρεπε να είχε παίξει το παιχνίδι σαν τον Τσάο Τσάο, ζυγίζοντας προσεκτικά τις συνέπειες κάθε ενέργειας που θα έκανε. Η πιο ισχυρή αντίδραση τελικά θα ήταν να αγνοήσει τον Ταλεϊράνδο ή να φέρει τον υπουργό σταδιακά με το μέρος του και να τον τιμωρήσει αργότερα.
Ο θυμός απλώς περιορίζει τις επιλογές μας και οι ισχυροί δεν μπορούν να ακμάσουν όταν δεν έχουν επιλογές. Από τη στιγμή που θα εκπαιδεύσετε τον εαυτό σας να μην παίρνει τα πράγματα προσωπικά και να ελέγχει τις συναισθηματικές αντιδράσεις σας, θα βρεθείτε σε θέση εξαιρετικής δύναμης: Τώρα μπορείτε να παίζετε με τις συναισθηματικές αντιδράσεις των άλλων. Ωθήστε τους ανασφαλείς σε δράση, αμφισβητώντας τον ανδρισμό τους και δελεάζοντάς τους με το ενδεχόμενο μιας εύκολης νίκης.
Κάνετε αυτό που έκανε ο Χουντίνι όταν τον προκάλεσε ο Κλεπίνι, ένας λιγότερο πετυχημένος καλλιτέχνης των αποδράσεων: Αποκαλύψτε μια φαινομενική αδυναμία (ο Χουντίνι άφησε τον Κλεπίνι να κλέψει τον συνδυασμό των χειροπέδων) για να παρασύρετε τον αντίπαλό σας ώστε να δραστηριοποιηθεί. Ύστερα μπορείτε να τον νικήσετε εύκολα. Και με τους αλαζόνες επίσης μπορείτε να εμφανιστείτε πιο αδύναμος απ’ όσο είστε, ξεγελώντας τους ώστε να προβούν σε απερίσκεπτες ενέργειες.
Ο Σαν Πιν, διοικητής της στρατιάς του Τσι και πιστός μαθητής του Σουν Τσου, κάποτε οδήγησε τα στρατεύματά του ενάντια στη στρατιά του Γουέι, που είχε διπλάσια δύναμη. Ας ανάψουμε 100.000 φωτιές όταν ο στρατός μας μπει στο Γουέι, πρότεινε ο Σαν Πιν, 50.000 την επόμενη μέρα και μόνο 30.000 την τρίτη μέρα. Την τρίτη μέρα ο στρατηγός του Γουέι αναφώνησε: «Ήξερα ότι οι άνδρες του Τσι ήταν δειλοί και μετά από τρεις μόλις μέρες έχουν λιποτακτήσει περισσότεροι από τους μισούς!
Έτσι, αφήνοντας πίσω το βαρύ πεζικό που κινούνταν αργά, ο στρατηγός αποφάσισε να αδράξει τη στιγμή και να κινηθεί γοργά εναντίον του στρατοπέδου του Τσι με μια ελαφρά οπλισμένη δύναμη. Τα στρατεύματα του Σαν Πιν οπισθοχώρησαν, παρασύροντας τον στρατό του Γουέι σε ένα στενό πέρασμα, όπου έστησαν ενέδρα και τον αφάνισαν. Με τον στρατηγό Γουέι νεκρό και τις δυνάμεις του αποδεκατισμένες, ο Σαν Πιν τώρα νίκησε εύκολα τον υπόλοιπο στρατό του.
Τελικά, μπροστά σε έναν θερμόαιμο εχθρό, μια εξαιρετική αντίδραση είναι η απουσία αντίδρασης. Ακολουθήστε την τακτική του Ταλεϊράνδου: Τίποτα δεν είναι τόσο εξοργιστικό όσο ένας άνθρωπος που κρατά την ψυχραιμία του ενώ οι άλλοι τη χάνουν. Αν λειτουργήσει προς όφελός σας για να ταράξει τους άλλους, πάρτε μια αριστοκρατική πόζα πλήξης, χωρίς κοροϊδευτικό ή θριαμβευτικό ύφος, απλώς αδιάφορο. Θα γίνουν έξω φρενών. Όταν ντροπιαστούν με μια κρίση παροξυσμού, θα έχετε κερδίσει αρκετές νίκες, και μία από αυτές θα είναι το γεγονός ότι μπροστά στην παιδιάστικη συμπεριφορά τους εσείς διατηρήσατε την αξιοπρέπεια και τον αυτοέλεγχό σας.
Αν ο αντίπαλός σας είναι θερμοκέφαλος, προσπαθήστε να τον εκνευρίσετε. Αν είναι υπερόπτης, προσπαθήστε να μεγαλώσετε τον εγωισμό του. Κάποιος που είναι επιδέξιος στο να κάνει τον εχθρό να κινείται το κάνει δημιουργώντας μια κατάσταση στην οποία ο εχθρός θα ενεργήσει, δελεάζει τον εχθρό με κάτι που σίγουρα αυτός θα το θελήσει. Κρατά τον εχθρό σε κίνηση τραβώντας το δόλωμα και ύστερα του επιτίθεται με επιλεγμένα στρατεύματα (Σουν Τσου, 4ος αιώνας π.Χ.).
Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο Οι 48 νόμοι της δύναμης του Robert Greene που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα στο dioptra.gr και σε όλα τα συνεργαζόμενα βιβλιοπωλεία.
