Τα αρνητικά συναισθήματα μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε άβολα ή δυσφορία, όμως τις περισσότερες φορές έχουμε τη δυνατότητα να τα μετατρέψουμε σε κάτι καλό.
Αν δίνουμε προσοχή σε αυτά, μπορούν να μας βοηθήσουν να εντοπίσουμε τα λάθη στη ζωή μας και να μας παρακινήσουν να αναζητήσουμε την αλλαγή. Έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και οι άνθρωποι που έχουν αρνητικές σκέψεις παράλληλα με θετικές, είναι πιο υγιείς από άλλους που δεν κάνουν αρνητικές σκέψεις.
Αυτή είναι μια απάντηση στη δημοφιλή προσέγγιση του τομέα της θετικής ψυχολογίας που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η οποία δίνει έμφαση στα αισιόδοξα συναισθήματα και χαρακτηριστικά με την επιδίωξη ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να ευδοκιμούν, χωρίς να επιδιώκουν να είναι απαλλαγμένοι μόνο από τη στενοχώρια. Χιλιάδες ερευνητικές μελέτες, βιβλία και άρθρα περιοδικών δημοσιεύθηκαν για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να καταλάβουν πώς να χρησιμοποιήσουν τη δύναμη της θετικής ψυχολογίας για να γίνουν πιο ευτυχισμένοι.
Σκεφτείτε κάποια αρνητικά συναισθήματα, «όπως το κλάμα ενός μωρού», λέει ο Φρανκ Μακ Άντριου, Καθηγητής ψυχολογίας στο Knox College. «Μπορεί να είναι δυσάρεστο και αποτρεπτικό, αλλά θα σας παρακινήσει να κάνετε κάτι που είναι για καλό».
Βέβαια, δεν έχουν όλα τα αρνητικά συναισθήματα και μια καλή πλευρά. Συναισθήματα, όπως η απελπισία, το αίσθημα της αναξιότητας ή της απόγνωσης (οι ψυχολόγοι αποκαλούν αυτά τα συναισθήματα «κενά»), συνήθως σηματοδοτούν την κατάθλιψη και είναι σχεδόν αδύνατο να τα αξιοποιήσετε προς όφελός σας. Αν έχετε αυτά τα συναισθήματα και επιμένουν περισσότερο από δύο εβδομάδες, θα πρέπει να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια από ψυχολόγο ή ψυχίατρο.
Τα ευεργετικά αρνητικά συναισθήματα, αυτά που συνήθως μπορούν να αξιοποιηθούν για τη θετική αλλαγή περιλαμβάνουν την ενοχή, το θυμό, τη θλίψη, το άγχος, τη ζήλια και τη μοναξιά. Σε αντίθεση με τα κενά συναισθήματα, τα προαναφερόμενα συναισθήματα βασίζονται συνήθως στην πραγματικότητα ότι κάτι έχει συμβεί και σας κάνει να αισθάνεσθε με αυτόν τον τρόπο. Και είναι σίγουρα προειδοποιήσεις ότι πρέπει να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας από κακές συμπεριφορές, είτε τις δικές μας ή κάποιου άλλου.
Το μυστικό είναι να είσαστε σε θέση να προσδιορίσετε ακριβώς το συναίσθημα και στη συνέχεια να καταλάβετε ποια αλλαγή στη συμπεριφορά σας θα το καταπραΰνει. Ο στόχος δεν είναι να εξαλείψετε το συναίσθημα, αλλά να το αξιοποιήσετε προς μία θετική μεταμόρφωση.
Τι μπορείτε να κάνετε:
1. Δώστε ένα όνομα στο συναίσθημα
Ονομάστε το συναίσθημα με μια λέξη. Πείτε στον εαυτό σας: «Είμαι θυμωμένος ή είμαι λυπημένος».
Εάν αντιμετωπίζετε πρόβλημα να αναγνωρίσετε ακριβώς αυτό που αισθάνεστε, συντονιστείτε αρμονικά με το σώμα σας, αναπνέοντας αργά. Χτυπάει γρήγορα η καρδιά σας; Είναι πιθανώς άγχος. Νιώθετε ένα βάρος στο στήθος σας; Είστε πιθανώς λυπημένοι. Μήπως το σαγόνι σας αισθάνεται τεταμένο; Αυτό είναι ένα σημάδι του θυμού.
Διαβάστε σχετικά: Αποδεχθείτε τα αρνητικά συναισθήματα, αντί να παλεύετε με αυτά
2. Κάντε μια λίστα με πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Ένα αρνητικό συναίσθημα είναι ένα μήνυμα ότι κάτι πρέπει να αλλάξετε. Αλλά πώς ξέρετε ότι αν κάνετε αυτήν την αλλαγή θα νιώσετε καλύτερα; Θα πρέπει να ζυγίσετε τις συνέπειες.
Σκεφτείτε ποια ήταν η συμπεριφορά που προκάλεσε το συναίσθημα που αισθάνεστε. Στη συνέχεια φτιάξτε μια στήλη με μία λίστα με όλους τους τρόπους που η συμπεριφορά αυτή σας κάνει να νιώθετε καλά. Σε μία άλλη στήλη, γράψτε όλους τους τρόπους που η συμπεριφορά αυτή σας κάνει να αισθάνεστε άσχημα.
Ας υποθέσουμε ότι αισθάνεστε ένοχοι γιατί βγήκατε χθες το βράδυ με κάποιους φίλους και σχολιάσατε έναν φίλο που δεν ήταν μαζί σας. Στα «υπέρ» της στήλης, μπορείτε να γράψετε ότι αισθάνθηκατε ωραία έχοντας την προσοχή των φίλων σας και αισθανθήκατε δημοφιλής, όταν κριτικάρατε το φίλο που απουσίαζε από την παρέα.
Στη στήλη με τα «κατά», θα μπορούσατε να πείτε ότι δεν κοιμηθήκατε καλά αργότερα γιατί αισθανθήκατε ενοχή ή ήσασταν οξύθυμοι όλο το πρωί γιατί ανησυχούσατε αν ο φίλος σας θα το μάθαινε. Τέλος, αναρωτηθείτε: υπερέχουν τα πλεονεκτήματα από τα μειονεκτήματα;
Το άσχημο συναίσθημα μπορεί να είναι ένα προστατευτικό σημάδι, γιατί μπορεί να σας πει τι πρέπει να αποφεύγετε στη ζωή σας.
3. Ακούστε τα εσωτερικά σας «πρέπει»
Όλοι μας έχουμε έναν εσωτερικό κριτή που μας λέει να κάνουμε «αυτό που πρέπει» και είναι σημαντικό να τον ακούμε.
Φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε ένα πάρτι και ακούτε μια καλεσμένη να περιγράφει την προαγωγή που πήρε στη δουλειά της. Είναι ενθουσιασμένη για τις νέες αρμοδιότητες της˙ θα μπορεί να ταξιδεύει στο εξωτερικό και πήρε και μία μεγάλη αύξηση μισθού. Μετά από λίγα λεπτά αισθάνεστε ενοχλημένοι και νιώθετε ότι δεν την συμπαθείτε ιδιαίτερα. Αρχίζετε να ζηλεύετε.
Τι σας λέει ο εσωτερικός κριτής σας; Ότι θα πρέπει να εργαστείτε σκληρότερα για να εντυπωσιάσετε το αφεντικό σας ή ότι θα πρέπει να ξεκινήσετε να δικτυώνεστε για να αναζητήσετε μια νέα καλύτερη θέση εργασίας; Ο εσωτερικός κριτής σας, σας λέει ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν.
4. Αξιολογήστε
Σκεφτείτε τι ήταν αυτό που σας προκάλεσε αρνητικά συναισθήματα. Τότε ανατρέξτε στο συμβάν, αλλά φανταστείτε τον εαυτό σας να αλλάζει συμπεριφορά. Τι θα είχατε κάνει διαφορετικά προκειμένου να αισθάνεστε καλύτερα τώρα;
Ας πούμε ότι πέρασατε ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο μόνοι σας, κάνοντας δουλειές στο σπίτι και βλέποντας τηλεόραση. Την Κυριακή το βράδυ αισθάνεστε μόνοι και λυπημένοι. Επαναλάβετε το Σαββατοκύριακο στο μυαλό σας. Τι θα αλλάζατε; Θα είχατε καλέσει φίλους και θα κάνατε σχέδια για ένα ταξίδι; Θα πηγαίνατε για δείπνο; Θα αναζητούσατε ένα νέο χόμπι, έτσι ώστε να έχετε κάτι διασκεδαστικό και κοινωνικό για να κάνετε το επόμενο Σαββατοκύριακο; Από εδώ και πέρα προσπαθήστε να σκέφτεστε με αυτόν τον τρόπο.
5. Μιλήστε στον εαυτό σας όπως θα μιλούσατε σε ένα παιδί
Φανταστείτε ένα παιδί που αισθάνεται όπως και εσείς. Στη συνέχεια, φανταστείτε να βοηθάτε το παιδί να κατανοήσει αυτά τα συναισθήματα και πώς να τα αποφύγει στο μέλλον. Δεν θα το αποπαίρνατε, ούτε θα το αγνούσατε αλλά ούτε και θα ρίχνατε το φταίξιμο στο παιδί. Θα το ακούγατε με φροντίδα, θα του μιλάγατε ευγενικά και θα του εξηγούσατε τα πράγματα με απλό και κατανοητό τρόπο. Η λύση είναι να μιλήσετε στον εαυτό σας με αυτόν τον τρόπο.
Τι θα συμβουλεύατε ένα ανήσυχο παιδί που δεν έχει προετοιμαστεί για ένα τεστ στο σχολείο; Τι θα προτείνατε να κάνει στο μέλλον για να αποφευχθεί αυτό το συναίσθημα; Τι θα μπορούσε να κάνει τώρα;
Αν νομίζετε ότι ένα παιδί βρίσκεται σε κίνδυνο, ξυπνάει συνήθως μέσα σας μια αντίδραση συμπόνοιας. Θέλετε να το βοηθήσετε να καταλάβει ότι αυτό που αισθάνεται είναι φυσιολογικό και θέλετε να το βοηθήσετε να αντιμετωπίσει αυτό το συναίσθημα.
Διαβάστε σχετικά: Η ευτυχία δεν βρίσκεται μόνο στα ευχάριστα συναισθήματα, αλλά και στα δυσάρεστα
6. Προχωρήστε βήμα-βήμα
Η αλλαγή είναι δύσκολη. Η γρήγορη αλλαγή της συμπεριφορά μας δεν έχει αποτελέσματα, επειδή παράγει κάτι που ονομάζεται «γνωστική ασυμφωνία», που είναι η απόκλιση ανάμεσα σε αυτό που σκέφτεστε και στο πώς συμπεριφέρεστε.
Θα πρέπει να προχωρήσετε αργά, όπως θα κάνατε αν επρόκειτο να βελτιωθείτε σωματικά πριν από ένα μαραθώνιο, υιοθετώντας μία υγιεινή διατροφή ή μία ειδική προπόνηση.
Προσδιορίστε τον τρόπο που πρέπει να συμπεριφέρεσθε προκειμένου να αισθάνεστε καλύτερα. Ίσως έχετε ένα φίλο που έρχεται πάντα αργά όταν τον καλείτε σε δείπνο και σας αναγκάζει να τον περιμένετε. Σας εκνευρίζει, αλλά θυμώνετε και με τον εαυτό σας, γιατί ανέχεστε την αγένειά του.
Μπορεί να απεχθάνεστε την αντιπαράθεση και να αισθάνεστε άβολα που έρχεται τελικά στο σπίτι σας ενώ είστε ακόμα εκνευρισμένοι. Πάρτε βαθιές ανάσες, πιείτε ένα ποτήρι κρασί και υπενθυμίστε στον εαυτό σας τους λόγους που συμπαθείτε το φίλο σας και ότι η συντροφιά του αξίζει τον κόπο να του μιλήσετε. Στη συνέχεια, πείτε του πώς σας κάνει να αισθάνεστε η συμπεριφορά του.
Οι μεγάλες αλλαγές είναι το αποτέλεσμα των μικρών επαναλαμβανόμενων βημάτων που γίνονται με σταθερά και με συνέπεια, κατά την πάροδο του χρόνου.
Πηγή: wsj.com
Συγγραφέας: ELIZABETH BERNSTEIN
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
